Doctor Who - The Giggle: eindelijk een happy end voor de Doctor
Het zestigjarig jubileum van Doctor Who heeft het nieuwe tijdperk ingeluid; in de derde jubileumspecial straalden Doctors, companions en de Toymaker van de energie, kibbelde de mensheid over onbenulligheden en werd de mythologie achter de hoofdpersoon weer een klein stukje uitgebreid. Dit artikel bespreekt The Giggle en bevat vanzelfsprekend spoilers voor deze aflevering.
En zo was de viering van het zestigjarige jubileum van Doctor Who toch nog een beetje speciaal: niet alleen was er, zoals lang en breed aangekondigd en dus door iedereen verwacht, een regeneration van de Doctor, er was ook nog iets vernieuwends waar Whovians het nog lang over zullen hebben: de bi-generation.
De komst van Ncuti Gatwa als de Doctor werd bekend in mei vorig jaar, toen hij werd aangekondigd als de 'nieuwe Doctor'. Hij zou Jodie Whittaker, toen nog actief als de Doctor, opvolgen in de rol en de veertiende persoon worden die de hoofdrol van de serie speelt. We wisten natuurlijk niet dat hij niet ook de veertiende Doctor zou worden, want dat bleek David Tennant te zijn. Die zou voor drie specials langskomen en er dan weer vandoor gaan. We zouden Gatwa volledig in actie zien in de aankomende kerstspecial, zo was het officiële verhaal, maar in de aanloop naar de specials groeiden de geruchten: er is iets bijzonders aan deze regeneration...
Eerst maar eens terug naar het begin. Want voordat de focus in The Giggle volledig op de Doctor kwam te liggen, was het een typisch Russell T Davies-verhaal over ons, de mensheid, de tv-kijkers en internetgebruikers. Centraal stond het idee dat iedereen denkt gelijk te hebben en de (al dan niet conflicterende) mening van de ander irrelevant of zelfs aanstootgevend vindt; geen verkeerde observatie voor wie wel eens een rondje langs social media of de reacties op diverse websites maakt. In The Giggle is de invloed van de televisie op dit aspect van het menselijk bewustzijn zo sterk dat meningsverschillen tot conflicten leiden met desastreuze gevolgen.
Natuurlijk wil RTD niet de indruk wekken dat de wijze waarop mensen met elkaar omgaan en constant in verhitte discussies zijn wordt veroorzaakt door de televisie; hij verdient daar natuurlijk zelf zijn brood mee. Maar het idee dat iedereen denkt gelijk te hebben en weinig open staat voor andere invalshoeken kan niet worden ontkend als een herkenbaar onderdeel van onze (online) maatschappij; RTD leek bijvoorbeeld wel de reacties op The Star Beast te hebben voorzien toen hij de scène schreef waarin Kate Lethbridge-Stewart naar collega Shirley Anne Bingham schreeuwde: "ik heb je zien lopen!" Bingham maakt, net als acteur Ruth Madeley, gebruik van een rolstoel, maar toen zij in The Star Beast haar benen over elkaar deed waren de reacties niet van de lucht; een rolstoelgebruiker hoort dat helemaal niet te kunnen, vond een deel van het internet. Het gebrek aan nuance, het slechts accepteren van één versie van de werkelijkheid, werd genadeloos gehekeld.
Davies blijft gelukkig niet zijn vingertje een uur lang richting de kijker heffen; daar is hij de schrijver niet naar. Uiteindelijk moet er een schurk verslagen worden en met Neil Patrick Harris als de omnipotente Toymaker, veroorzaker van de chaos, heeft The Giggle een welhaast perfecte casting te pakken. Harris, of NPH als we toch mensen met drieletterwoorden aan het benoemen zijn, weet over-de-top op een manier te doen die misschien toch niet over de top is en een karikatuur toch geloofwaardig te maken. En vooral gevaarlijk. De dreiging die uitging van de Toymaker kwam vooral voort uit wat hij zou doen als hij het spel zou winnen; gezien zijn oordeel over het spoor van verdriet dat de Doctor achter zich laat ("She died of old age." - "Well, that's alright then!") leek het er niet op dat het een leuk einde zou worden. Zijn genadeloosheid werd benadrukt in zijn entree: zonder een moment twijfel en terwijl hij vrolijk danst en Spice Up Your Life playbackt reduceert hij zo, poef, twee UNIT-agenten tot gekleurde ballen. De bewakers op het helikopterplatform? Oh, die zijn waarschijnlijk nog steeds aan het vallen.
De verhaallijn over hoe de mensheid overtuigd is van het eigen gelijk verdwijnt uiteindelijk als de Toymaker en de Doctor, nu bijgestaan door niet alleen Donna, maar ook jaren 80-companion Melanie, het opnieuw tegen elkaar opnemen. Wanneer de actie zich heeft verplaatst naar het heliplatform is het duidelijk dat het nu weer echt over de Doctor zelf gaat, niet in de laatste plaats omdat we allemaal zitten te wachten op het wisselen van de wacht en de entree van de Fifteenth Doctor.
En daar wist RTD, terugkerend showrunner en jarenlang Whovian, met iets nieuws te komen. Al jaren speelde hij met het idee om de huidige en de volgende Doctor samen in één scène te plaatsen. Laat ze eens met elkaar communiceren, samenwerken zelfs. Dat hij vervolgens een innovatieve uitbreiding maakt op het 57 jaar oude concept van regeneration, had bijna niemand verwacht. Bijna, want de oplettende fan was de theorie over een regeneration waarbij twee Doctors naast elkaar blijven bestaan al ergens tegengekomen. Als gerucht, natuurlijk. De bi-generation, in dialoog snel toegelicht als een mythe die de Doctor wel kende maar onmogelijk achtte, bracht Ncuti Gatwa en David Tennant samen in een moment dat natuurlijk barst van de fanservice, maar ook daadwerkelijk iets toevoegt aan de verdere karakterontwikkeling. Deze nieuwe Doctor heeft het trauma van zijn voorbije leven kunnen verwerken omdat dat precies is waar zijn vorige incarnatie, nu 'geparkeerd' tot de volgende keer dat iemand graag David Tennant wil optrommelen, mee aan de slag is gegaan. Het impliceert dat de Fourteenth Doctor niet alsnog een regeneration kan ondergaan en kan veranderen in wéér een andere Doctor; als het zover is zal hij de Fifteenth worden, die dus daar op dat heliplatform tevoorschijn komt. Ik moet toegeven dat ik dat niet meteen doorhad, maar lekker timey-wimey is het wel.
Het betekent dat Doctor Who hiermee, feitelijk, een zachte reboot ondergaat. Nee, de Fifteenth Doctor is heus Rose, Martha, Amy, Rory, Yaz, Dan en de anderen niet vergeten, maar hij gaat niet meer gebukt onder jarenlange trauma's en verlies. Dat is ook wel te zien in de trailer voor de kerstspecial, waar hij op de dansvloer danst 'met een losheid die tijd en ruimte overstijgt' (citaat Doctor Who Magazine) en gespot wordt door nieuwe companion Ruby. Deze Doctor gaat de wereld, het universum, weer met een open blik tegemoet en nieuwe avonturen beleven.
Nieuw is ook Ncuti Gatwa's introductie en de wijze waarop hij al direct een goede eerste indruk gaf van hoe hij de Doctor zal spelen: zelfverzekerd, enthousiast, warm, begripvol en energiek. Het is uniek om na de introductie van een Doctor niet maanden te hoeven wachten tot hun eerste volledige scènes met echte dialoog. Het is ook uniek dat deze Doctor zich direct realiseert: ja, ik ben het. Helemaal. Zijn recente voorgangers hadden stuk voor stuk wat tijd nodig om vrede te krijgen met wie ze zijn geworden, of zich überhaupt te realiseren wie ze waren. Niet Fifteen. Hij is er, en hij is het. Voor het eerst is een regeneration een feestje in plaats van een tragedie.
En voor het eerst is het afscheid van een vorige Doctor ook geen treurige bedoening. Hoewel het afscheid van de Tenth Doctor wel het summum was van hoe zielig je kunt doen over het einde van een incarnatie, kon het contrast ook niet groter met deze gebeurtenis: geen lange speeches over wat het betekende om de Doctor te zijn, geen gejammer over het niet willen gaan. Gewoon: nee, het is niet doodgaan, en allons-y! En vervolgens mag hij ook nog eens blijven. Fourteen is de eerste Doctor met een happy end en de tranen konden bewaard voor het moment waarop hij verklaarde dat hij nog nooit zo gelukkig is geweest als dat moment, met zijn nieuwe familie om zich heen.
Natuurlijk laat dit kijkers wel met vragen achter; normaal gesproken is een vorige Doctor 'weg' als er een nieuwe is (tijdreizen daargelaten); nu is hij niet alleen nog ergens in de buurt, hij heeft ook nog gewoon een TARDIS. Wat let hem om zich te bemoeien met de avonturen van Fifteen? Wat belet Fifteen om zijn hulp te vragen? Het antwoord ligt natuurlijk deels in de echte wereld (David Tennant gaat heus niet om de haverklap gastrolletjes doen of, het zal toch niet, de Doctor blijven spelen in een spin-off serie) en deels in deze fictieve wereld: Fourteen gaat tijd aan zichzelf besteden, met wellicht af en toe een klein tripje, maar hij kan berusten in de wetenschap dat Fifteen de grote problemen kan aanpakken. En Fifteen zal zijn voorganger natuurlijk gewoon met rust laten. Het is misschien lastig voor ons nerds; wij houden van duidelijkheid, verlangen closure, en nu hangt er nog ergens een Doctor rond. Het is de taak van Ncuti Gatwa, Russell T Davies en de andere makers van Doctor Who om ons niet te laten verlangen naar nóg een terugkeer van Tennant. Maar met de indruk die zij in The Giggle hebben achtergelaten ziet de toekomst van Doctor Who er fantastisch uit.
