Wild Blue Yonder is Doctor Who op z'n best
De tweede special in het drietal jubileumvieringen van Doctor Who toont de kracht van een goed centraal idee, vormgegeven voor een sterke cast. Geen extravagante actie, uitgebreide gastrolen en diversiteit aan locaties; in Wild Blue Yonder slechts een ruimteschip en twee acteurs die hun hele arsenaal aan talent inzetten om spanning, mysterie en een vleugje horror in te vullen. Dit artikel bespreekt details uit de aflevering en bevat derhalve spoilers.
Het begin van deze aflevering (afgezien van het grapje rondom Isaac Newton) is klassiek Doctor Who: de Doctor en de companion komen op een ruimtestation terecht en gaan op verkenning uit, en daaruit ontstaat een avontuur. Maar Wild Blue Yonder volgt geen klassiek verhaalpatroon; om te beginnen wilden de Doctor en Donna helemaal niet op reis naar de ruimte. En vervolgens vlucht de TARDIS ook nog eens voor gevaar, het duo alleen achterlatend.
Hoewel, alleen? Er zijn geen tekenen van leven op het ruimtestation dat gewoon uit een lange gang lijkt te bestaan (Wat was de functie van dat schip eigenlijk? Er is geen vracht, er zijn geen passagiers of bemanningsleden, alleen een bestuurder?), totdat de Doctor en Donna hun dubbelgangers tegenkomen en het vanaf dat punt alleen maar gekker wordt. De dubbelgangers zijn onbekende entiteiten die andermans gedaante kunnen aannemen, maar er wel een beetje moeite mee hebben; de proporties en andere details kloppen niet helemaal, waarmee het mysterie ook elementen van (gezinsvriendelijke) horror krijgt: de Doctor en Donna raken in gevaar, in paniek, moeten vluchten en worden achterna gezeten door monstrueuze figuren met hun eigen, vervormde gezichten. Ik ben geen kind meer, maar als ik dat wel was geweest had ik die momenten ongetwijfeld angstaanjagend gevonden. Doctor Who heeft de reputatie jongere kijkers naar 'behind the sofa', achter de bank, te jagen zodat je voorzichtig over de rand naar de tv kunt kijken; hier wordt duidelijk hoe goed deze serie daarin kan zijn.
De angst, de horror, komt in deze aflevering ook van alle kanten. Het idee van Russell T Davies om te focussen op een wat ongrijpbaar monster dat lijkt op de helden is natuurlijk de basis. Vervolgens dragen praktische en digitale effecten om de groteske vervormingen in beeld te brengen bij aan body horror. En daarna is het acteerwerk en de chemie tussen Tennant en Tate, die van elkaar moeten raden wie ze tegenover zich hebben, de psychologische horror-kers op de taart.
Het mooie is dat het verhaal de gehele speelduur heerlijk eenvoudig blijft: wie heb je tegenover je, hoe zijn die figuren precies gevaarlijk? Hoe win je van een geduldig, bijna onzichtbaar monster? De opzet doet denken aan seizoen 4-aflevering Midnight, ook geschreven door Russell T Davies, waar een eveneens onzichtbare entiteit in het hoofd van de passagiers van een ruimtebus kruipt en hun woorden begint te stelen. Zelfs de Doctor (ook David Tennant, toen) raakte ervan in paniek. Net als toen is het grotendeels het uitstekende acteerwerk waardoor het idee succesvol ten uitvoering wordt gebracht; de relatie tussen Donna en de Doctor is wat hier wordt onderzocht en het zijn David Tennant en Catherine Tate die stralen in alles van ongemak, tot paniek, tot het bovendrijven van onverwerkt trauma. Het gesprek tussen not-Donna en de Doctor over zijn oorsprong, en het feit dat het universum vanwege hem een enorme schade heeft geleden (in seizoen 13, Flux) laat zien dat de Doctor heus niet onbezorgd door tijd en ruimte dartelt, maar die last nog lang met zich mee zal dragen. En Donna, meer dan andere companions voor haar, maakt zich zorgen om haar familie in het geval dat zij niet meer terugkeert. De setup van Wild Blue Yonder is Davies' manier om met deze personages de diepte in te gaan, voordat we aanstaande zaterdag gewoon weer de wereld gaan redden. En dat is wat heeft geleid tot wat één van de beste Doctor Who-afleveringen van de afgelopen jaren genoemd mag worden.
De epiloog van Wild Blue Yonder liet nog één keer Bernard Cribbins zien in de rol van de geliefde Wilfred Mott, de opa van Donna. Een emotioneel weerzien, zowel voor de Doctor (hij redde ooit Wilfs leven, wat leidde tot het einde van zijn 'tiende' incarnatie) als voor ons: Cribbins overleed vorig jaar in juli, een maand of twee nadat hij deze laatste scène filmde. Nee, we zullen hem in de derde special niet terugzien. We zullen hem vooral missen; zijn vertolking liet de liefde van Wilf voor zijn kleindochter doorschijnen in zijn enthousiasme over de Doctor. In hoe hij tegen de Doctor opkeek en hem respecteerde was hij de ultieme companion; hij was ons.
Aanstaande zaterdag komt de jubileumviering ten einde; de verhaallijn begon in Wilfs laatste scène en zal aanstaande zaterdag onder andere de Toymaker en de Fifteenth Doctor introduceren, plus UNITs nieuwe Avengers-style hoofdkwartier. We hopen natuurlijk op leuke verrassingen en een originele verklaring voor de aanwezigheid van een jukebox in de TARDIS.
