Jagged Alliance 3

Als groot fan van tactische RPG's was ik aangenaam verrast door de toch wel vrij plotselinge release van Jagged Alliance 3. Dat zal ongetwijfeld deels aan mezelf hebben gelegen, maar echt sprake van een grootse, bewogen aanloop naar release was er volgens mij ook niet; de game was er ineens. En hij is tof!

Ten tijde van Jagged Alliance 2, één van de meest geliefde games uit het voortreffelijke 'turn-based tactical RPG'-subgenre, was ik vooral nog bezig met Fallout 2, eveneens een juweel in de wereld van turn-based RPG's. Toch heb ik ook JA2 wel gespeeld in de jaren die daarna volgden, maar om nou te zeggen dat ik na 20 jaar nog wist hoe dat allemaal werkte... Dat je een groep huurlingen zelf moest samenstellen wist ik nog. Ook dat je ze op tijd moet betalen en dat iedere huurling zijn of haar eigen specialismen in huis heeft zoals een medic of een mechanic, met bijbehorende disciplines. Eigenlijk is er in de kern niet zo gek veel veranderd sindsdien. Overigens verscheen er zo'n vijf jaar geleden nog een matige spin-off genaamd Jagged Alliance Rage, die we om voor de hand liggende redenen afgefakkeld hebben.

In Jagged Alliance 3 worden we gedropt in Grand Chien, een fictief derdewereldland waar de politieke situatie onhoudbaar is geworden na de ontvoering van de president van het land door een groep paramilitairen genaamd 'the legion'. Aan ons, de speler, om de president te redden uit de klauwen van deze meedogenloze troepenmacht en orde in het land te herstellen. Het is best interessant om te zien hoe (naast oorlog, dood en verderf) onderwerpen als politiek, internationale betrekkingen en machtsstructuren nog aardig wat aandacht krijgen. Niet alleen in de gesprekken die je houdt met hooggeplaatsten van Grand Chien, maar ook in de vele correspondentie die je ontvangt per e-mail en via het (al dan niet stiekem) opvangen van conversaties in de spelwereld. Grand Chien, Frans voor grote hond, kunnen we interpreteren als een voormalige Franse kolonie waar zeer recent een coup d'etat heeft plaatsgevonden. Een ontwikkeling die ook in de realiteit nog steeds actueel is, zie de coup in Niger van eind juli en de recente coups in Mali.

Zo'n naargeestig onderwerp voelt bij vlagen misschien wat misplaatst in een game die zichzelf verder niet bijsterserieus neemt. Want de verschillende huurlingen die je in Jagged Alliance 3 in de arm kunt nemen zijn stuk voor stuk enorme lolbroeken. Een collega-redacteur moest me wijzen op het feit dat dat heel erg 'des Jagged Alliance' is, ik kon me simpelweg niet herinneren dat in eerdere delen ook de onderbroekenlol en manchild-grapjes je om de oren vliegen.

Het was even wennen, maar ik ben redelijk gehecht geraakt aan bepaalde personages, zoals Omryn, die het niet kan laten om bij iedere voiceline door te laten schemeren dat hij toch wel erg graag een dutje wil doen of trek heeft in snacks. Thor is een (badass) hippie, die één met de natuur is en niet kan ophouden over zijn 'chakra's' en over de 'negatieve energie' die vijanden uitstralen. Het is een beetje hit or miss qua grappen en grollen, sommige spelers zullen het allemaal tenenkrommend vinden, ik ben het zelf gaanderweg meer gaan waarderen, al passeren sommige opmerkingen wel erg vaak de revue. Bij vrijwel ieder commando/muisklik volgt er een voiceline en hoewel er aardig wat variatie in zit ga je sowieso heel vaak dezelfde opmerkingen horen en ik kan me goed voorstellen dat dat mensen op den duur gaat tegenstaan.

Jagged Alliance 3 ziet er op grafisch vlak keurig uit, de muziek (vooral de spannende/combatmuziek) is top en het speelt allemaal erg fijn. Huurlingen zijn op het speelveld eenvoudig te besturen, als groep (van maximaal zes eenheden) of individu. De overhead map is een feest van herkenning, gelijkend aan natuurlijk de eerdere JA-delen maar ook bijvoorbeeld aan Wasteland 2 en de oudere Fallout-games. De overhead map, of eigenlijk de 'sat view', toont een bekende kaart die is opgedeeld in tegels (sections) en waar je tot op zekere hoogte vrij over kunt navigeren. Op de sat view zie je veel van de optionele activiteiten, dorpjes, nederzettingen, vijandelijke kampen/strongholds en natuurlijk je eigen squads. Vanaf iedere tegel, of er nu een nederzetting, mijn of helemaal niks zit, kun je switchen naar de tactical view, oftewewel boots on the ground. Het kan best lonen om tegeltjes waar niks te doen is, toch even te verkennen. Er kunnen resources aanwezig zijn in de vorm van bijvoorbeeld planten om meds mee te maken, iets wat je hard nodig gaat hebben.

Zodra je cash flow een beetje op orde is kun je meerdere squads maken die je los van elkaar kunt managen. Een fatsoenlijk inkomen realiseren is nog niet zo eenvoudig en vooral in de beginfase is dit nog een behoorlijke uitdaging. Tijdens missies en het verkennen van verschillende locaties valt er een heleboel te looten, maar om echt een vast inkomen te genereren moet je zorgen dat je diamantmijnen in bezit krijgt. Als je dit niet op redelijk korte termijn voor elkaar krijgt betekent dat waarschijnlijk dat je op den duur je huurlingen niet meer kunt betalen en dan ben je verder van huis.

De combat mode, toch wel een beetje de kern van de game, wordt getriggerd zodra vijanden je opmerken of je zelf besluit om vijanden onder vuur te nemen. Je hebt dan voor iedere merc een aantal action points om te bewegen en allerlei handelingen te verrichten zoals schieten. Je kunt net als in het vorige deel meerdere action points investeren in een aanval, om je raakkans te vergroten of op een specifiek lichaamsdeel te schieten. Het loont vaak om buiten combat mode je huurlingen tactisch te positioneren alvorens je een gevecht aan gaat, al heb je daar niet altijd de gelegenheid voor. Het blijft machtig mooi om zelf een hinderlaag neer te leggen door bijvoorbeeld een paar scherpschutters op hogergelegen terrein op overwatch te zetten, shotgunners en melee characters aan de frontlinie en vooral manschappen niet op een kluitje laten staan om schade van AoE-aanvallen zoals handgranaten en rakettenwerpers te minimaliseren. De combat werkt uitermate puik, hier excelleert de game en voelt het echt als een gepolijsde AAA-titel die niet of nauwelijks onderdoet voor genrebepalende titels als XCOM 2. Je huurlingen hebben allemaal een unieke speciale vaardigheid, zoals een sniper die gegarandeerd armor penetreert of een explosievenspecialist die zijn eigen geïmproviseerde claymore mines kan rondstrooien.

Er is weer high cover en low cover om je achter te verschuilen om vijandelijke hit chance te verminderen. Jouw cover kan vaak echter ook aan flarden geschoten worden dus langdurig achter een houten wandje blijven campen is meestal geen goed idee. De "destructibility" in JA3 is her en der netjes gedaan en draagt goed bij aan het realisme: omliggende raampartijen die sneuvelen bij gemiste schoten, plaggenhutjes incluis inboedel waar de stukken vanaf vliegen door een kogelregen en houten wachttorens die in elkaar denderen bij een goede explosie. Sowieso is het zinvol om de omgeving in de gaten te houden en waar mogelijk in je voordeel te gebruiken, zoals een jeep opblazen waar troepen achter verschuilen. Soms krijg je zelfs de mogelijkheid om wilde dieren zoals hyena's en alligators in je voordeel te gebruiken.

Ruimte voor verbetering is er wat mij betreft vooral op het vlak van inventory management. Iedere huurling heeft zijn of haar eigen "rugzak" met zeer beperkte opslagruimte. Omdat je werkelijk álle items mee moet zeulen - wapens, medkits, lockpicks, breekijzers, en vooral: quest items, wordt dit vooral later een crime. Op den duur had ik bijna m'n hele inventory vol met quest items waarvan (nog) niet duidelijk was wat er de bedoeling mee was. Bijzonder irritant want je bent continu aan het klooien met dingen die je eigenlijk wil bewaren maar waar geen ruimte voor is. Er is wel een trucje voor, je kunt namelijk spullen achterlaten op iedere willekeurige tegel in de satellite view. Je moet dan alleen zelf onthouden welk tegeltje het was, bovendien moet je dan dus steeds heen en weer als je wat nodig hebt. Er is een algemene, gedeelde opslag, maar daar wordt alleen munitie en "scrap" in bewaard en kun je dus geen normale items in opbergen.

Verder heb ik me af en toe lopen ergeren aan het stealth-systeem. Er is een boel ruimte en potentieel vertier voor de sluiperds onder ons, maar daar mankeert wat mij betreft nog wel het één en ander aan. Ten eerste werkt het uitvoeren van stealth kills (met een mes) nogal raar. Je moet je aanval "voorbereiden" zodat je betreffende soldaat in "preparing stealth kill"-modus gaat, waarna je dichtbij genoeg bij je gekozen slachtoffer moet sluipen om de aanval vervolgens automatisch uit te laten voeren. Een beetje een rare werkwijze maar uiteindelijk went het. Vervolgens is het zeer inconsequent hoe vijanden reageren op stealth kills: vanzelfsprekend word je opgemerkt als je 'en plein public' iemand de strot doorsnijdt, maar zelfs in het pikkedonker in een afgelegen hutje word je "soms" alsnog gesnapt. Een reden kan zijn: "Nearby guard heard someone in pain". Het is me nooit duidelijk geworden of de ene bewaker gewoon een beter gehoor heeft dan de ander of dat er iets anders meespeelt, maar het is niet consequent. Soms kun je probleemloos een half kamp afslachten zonder gezien te worden en in andere gevallen word je gezien of "gehoord" door een bewaker die 100 meter verderop staat. Opmerkelijk maar verder ook weer niet enorm storend.

Haemimont Games, de Bulgaarse studio die eigenlijk vooral bekend is geworden van de Tropico-games, heeft met Jagged Alliance 3 de franchise weer dikwijls op de kaart gezet en bewezen dat ze in staat zijn een tactical RPG uit te brengen die de gameserie eer aan doet. Jagged Alliance 3 is op 14 juli uitgekomen, exclusief voor pc.