Heimwee naar de middelbare

Sometimes I get to thinkin' 'bout days gone by
And I start cryin' every time
What I wouldn't give, if I could just relive
One day with those old friends of mine

Trein, accommodatie en een week spenderen in een West-Europese hoofdstad kost minder, maar ik zou zo duizend euro neerleggen voor één ouderwetse schooldag met al mijn favoriete vakken, leraren, vrienden en tijdsbestedingen. Toen mijn jongste zus van de middelbare af ging zat ik in groep zeven en begreep ik haar verdriet en desillusie niet. Op de universiteit bleek in een kwestie van maanden al, dat steeds minder van haar voormalige vrienden en kennissen van zich lieten horen, dat zelfs het meisje dat ze beste vriendin noemde op een gegeven moment uit beeld verdween. Dikke en veelvuldige tranen werden erom geweend. Ook andere broers en zussen, maar evengoed mensen die ik er nu over spreek, bevestigen met een blik vol weemoed exact hetzelfde: de voor eenieder onvermijdelijke breuk met (het overgrote deel van) je middelbare school-vriendenkring.

Niemand plande het ooit, maar altijd was er wel wat te doen – in tussenuren hangen in de mediatheek of McDonald's, om de week wel weer een grandioos verjaardagsfeest met de ouders een avond weggejaagd, de meisjes in de groep die elke paar maanden van eigenaar wisselden – van de brugklas tot het eindexamen vormde en onderhield zich een hechte groep, die niet alleen openhartig alles met elkaar deelde, maar ook alle 'eerste keren' aan elkaar zal blijven verbinden. Werkelijk alles van de eerste keer uitgaan en dronken, stoned en buiten westen zijn, tot de eerste keer seks, brommerrijden, roken, oud-en-nieuw samen vieren, onderling bedrog om een meisje, uit elkaar klappen van vriendschappen, tripjes naar verre steden, meisjes versieren, afgewezen worden. En tussen al die machtige herinneringen door zaten we ook nog eens dertig uur per week met onze konten naast elkaar in de schoolbanken.

No one ever planned it, but every day at 4
We would get together at the corner candy store
We'd just ignore the sign "No dancing allowed"
Oh who-oh-oh-oh yeah
How I miss the old crowd

Elk van hen koesterde ik, de één meer dan de ander, maar dermate dat ik ook in het eerste jaar van de universiteit de verhalen over beëindiging en vervreemding niet geloofde. Toch kon ik er steeds meer opnoemen, die ik een half jaar, een jaar of langer niet meer had gezien. Steeds vaker kwam ik er één tegen, die in al die tijd haast onherkenbaar veranderd was. De één naar Groningen, de ander naar Rotterdam – met de jaren kwam het er steeds minder van, is het afgezakt tot verjaardagen hier en daar, het hopen dat veel 'vrienden van vroeger'/kennissen naar door school georganiseerde reünies komen.

Nu enkelen hun studies beginnen af te ronden en we volgend jaar ons eindexamen-lustrum kunnen vieren, zijn de voornoemde verjaardagen elke keer weer een niet te ontkennen zo pijnlijke herinnering aan wat niet meer terugkomt, als exenseks zonder orgasme; men praat over vroeger, de feestjes van vroeger, de leraren van vroeger, de onderlinge banden van vroeger. Onbewust zitten er geen marinier, bankier, psycholoog en taalkundige, maar vier jochies van vijftien met elkaar te keuvelen. Iedereen weet en voelt het precies zo, maar niemand heeft het erover: over nog drie lustrums zitten we bij Klasgenoten of hoe heet dat programma elkaar als aapjes in de dierentuin aan te gapen. Nu al is een verjaardag een reünie geworden.

Sally was the funny one, Sue wore the hippest clothes
Eddie was the wise guy, there's always one of those
Johnny used to sing off-key, but boy he was loud
Oh who-oh-oh-oh yeah
How I miss the old crowd

Eigenlijk was het in de latere jaren van het VWO al zichtbaar, dat iedereen in het groepje zich in een distinctief eigen richting ontwikkelde. Steeds minder hangen vriendschappen af van gedwongen tijdsbesteding samen, steeds meer van gedeelde interesses. Op de Uni bleek het voor bijna iedereen uit 'the old crowd' hetzelfde, en ook studenten om me heen bevestigen het: met maar zes of minder contacturen 'samen' per week, met studenten uit het halve land en eigen baantjes, dorpen en interesses, is de vanzelfsprekendheid van 'vrienden maken op school' ook na je 18e definitief door het putje gespoeld.

Tegenwoordig heb ik enkele vrienden van de universiteit, één of twee van elk baantje wat ik heb gehad; ook enkelen van de middelbare waarvan ik het vooraf nooit had verwacht zie ik nog steeds regelmatig, de meeste anderen die ik vooraf bij wijze van nog wekelijks had kunnen indenken op feestjes en activiteiten, zie ik werkelijk nooit meer. Bij de nieuwe mensen die je ontmoet, word je naar mate je ouder wordt ook steeds kieskeuriger in het kiezen, ontwikkelen en onderhouden van vriendschappen. Zo is het voor eenieder van ons min of meer gegaan: you win some, you lose some.

Well now, it is funny when high school days are through
Friendships always come to an end
Everybody tells you they'll keep in touch, yeah
But you don't see them again, oh, no

Toch blijf ik haast smachtend uitzien naar eenieder van toen, de meisjes, jongens, de aanhang, Latijn-, gym- en geschiedenisleraren, zelfs voor een hardvochtig corrigerend praatje van de conrector zou ik flink geld betalen. Gisteren zag ik één van de meisjes uit mijn klas voor het eerst in vier lange jaren volkomen toevallig in haar eentje eten bij de Burger King. Ze was, qua haardracht, gezicht en kledingstijl helemaal niets veranderd. Ik tikte mijn collega's aan, maar kon mijn vreugde niet delen, ze kenden haar natuurlijk niet. Toch was ik weer even samen met haar in het lokaal van de schoolkrantredactie, kranten per klas uittellend en van een post-itje voorzienend.

Even was ik weer voor de eerste keer in een pak op mijn eerste gala, danste ik met mijn vriendenschaar, met haar en haar vriendinnen op Grease-medleys, knepen we kontjes en zoenden we vrouwen en dronken we aangelengd campingbier. Even roddelden we weer in de pauze over 'Armpje' (hetgeen 'Armpje' linksonder miste), die zich op datzelfde gala in de wc's had laten afwerken. Even rende ik achter mijn automutilerende vriendinnetje aan, die op het gala erna alle aandacht opeiste en het niet leuk vond en naar huis wilde en moest huilen. Maar what I wouldn't give if I could just relive one day with those old friends of mine.

It's not that I'm unhappy; I know I still have you
But I still think about those good times we knew
We were so carefree then, our hearts were on a cloud
Oh who-oh-oh-oh yeah
How I miss the old crowd

Toen het meisje haar eten op had en voorbij de rij op hun eten wachtenden naar buiten liep, zag ze mij ook en kwam er een brede glimlach van nostalgische herkenning. “Hee! Ik had je niet gezien!” “Hee, ik jou wel, hoe is het?” “Goed! Maar ik moet mijn trein...” “Alas, doe je niks aan. Reisze!” “Doeidoei, tot ooit!” Ik staarde haar na, me meewarig afvragende of het opnieuw vier jaar zou duren voor ik haar weer zou tegenkomen. “...rt! BERT! Je voedsel is er!” Mijn collega duwde een bruine Burger King-zak in mijn handen. Ik schudde tegelijk mijn hoofd gnuivend, en de gedachten van me af. Het was immers etenstijd, en inderdaad:

Tot ooit.

Lesley Gore - The Old Crowd (Lesley Gore Sings of Mixed-Up Hearts, 1963)