Westerborkpad - In het spoor van de Jodenvervolging
27. Etappe 24: Koekange - Hoogeveen
Nadat ik m'n voorraad had aangevuld bij de Coop in Koekange liep ik snel door. Ik had nog dik 17 km voor de boeg voor ik in Hoogeveen zou arriveren. We vervolgen onze weg en wandelen al snel Koekange weer uit. (Foto 1 en 2). Onderweg passeren we een vestiging van 'Care for Women', waarbij de toegangsweg vooral opviel (Foto 3). Onderweg richting het dorpje Echten werd ik nog luid aangemoedigd door een paar waakhonden (Foto 4).
In Echten aangekomen (Foto 5) lopen we langs een oude plaggenhut, die goed laat zien hoe men hier vroeger woonde. (Foto 6, 7 en 8). We vervolgen de route richting Huize Echten, waarbij we langs de Duiventil van Huize Echten komen. (Foto 9 en 10). Langs het bos lopen we Echten uit. Bij hotel-restaurant Café Boschzicht had ik er zo'n 20 kilometer op zitten en ik besloot om een pauze in te lassen. Tenslotte was het mijn vaders verjaardag, en ik bestelde traditiegetrouw een biertje. In stilte bracht ik een toost uit, een toost op het leven in vrijheid. (Foto 11 en 12)
Ondertussen las ik dankzij Isabeau het verhaal over de Hoogeveense burgemeester Jetze Tjalma, die onmiddelijk na de capitualtie op 16 mei 1940, alles in het werk stelde om de Hoogeveense Joden aan de bezetter uit te leveren. Ik vroeg me af wat hem bezielde. Het enige wat ik me kon bedenken is dat hij zijn eigen hachje probeerde te redden. Helemaal ongeschonden kwam hij niet uit de strijd: n 1941 was Tjalma enige tijd gijzelaar in Kamp Schoorl en Buchenwald. Tjalma werd met circa negentig andere vooraanstaande antirevolutionairen gearresteerd, maar weer vrijgelaten.
Terug in Hoogeveen maakte hij op verzoek van de bezetter een lijst met 200 mannen die moesten werken op het door de Duitsers bezette vliegveld in Havelte. Nadat er er 190 niet kwamen opdagen was het vertrouwen van de Duitsers in Tjalma weg en werd hij aangehouden en ontslagen. In 1944, na zijn ontslag, verbleef Tjalma in het Huis van Bewaring in Groningen, daarna in gijzeling in Sint Michielsgestel. Commissaris van de Koningin Baron de Vos van Steenwijk zorgde er met zijn betoog in de commissie voor dat Tjalma in juli 1945 als burgemeester kon aanblijven. Hij pakte zijn ambt in Hoogeveen weer op. Na afgerekend te hebben loop ik peinzend verder.
De etappe voert vervolgens langs een boerderij waar de familie Flokstra in de oorlog onderdak bood aan 13 Joden. Zij verbleven meestentijds in een hol van vijf bij twee meter onder het hooi in de schuur. Ondanks meerdere invallen van de Duitsers, werden de onderduikers nooit ontdekt. Zelfs het dreigement dat de bezetters zijn boerderij in brand zouden steken deed de boer weinig: het aanbod van de onderduikers om te vertrekken weigerde hij. Cornelis en Jentje Flokstra zijn door de staat Israël onderscheiden met de Yad Vashem-oorkonde, waardoor zij zich 'rechtvaardigen onder de volken' mochten noemen. (Foto 13 en 14).
Het contrast met burgemeester Tjalma is groot: deze familie legde hun eigen leven in de weegschaal om het leven van andere mensen te redden, terwijl Tjalma 'zijn' Joodse inwoners op een presenteerblaadje aan de bezetters aanbood. Deze familie rest slechts een klein monument, terwijl Tjalma in 1951 werd geridderd in in de orde van Oranje-Nassau, in 1963 tot ereburger van Hoogeveen werd benoemd en er een park en brandweerkazerne naar hem vernoemd werden. Ik kan er met m'n kop niet bij. Overigens werd begin dit jaar bekend dat er een onafhankelijk onderzoek naar het handelen van Tjalma in en na de oorlog is ingesteld.
We lopen Meppel binnen (Foto 15) en komen aan bij de (nieuwe) Joodse begraafplaats. Hier staat een monument ter nagedachtenis aan de inwoners die werden gedood omdat zij Jood waren. De tekst op de steen luidt: "1940-1945 - de namen van onze medeburgers die werden omgebracht omdat zij jood waren. Velen kregen geen graf, alleen hier een gedenksteen. De herinnering aan hen en hun lot blijft bij ons leven"
Ik vervolg mijn weg richting het station, waar ik ook nog langs de oude Joodse begraafplaats ben gelopen, maar die ik niet kon ontdekken. Ook heb ik de synagoge gemist en vergat ik foto's te maken van de verzamelplaats waar de Hoogeveense Joden heengebracht werden na een grote razzia op 2 oktober 1942. In totaal werden 165 Joden uit hun huizen gehaald en verzameld in marktcafé Het Centrum, gelegen bij de toenmalige veemarkt. Vervolgens werden de Hoogeveense Joden naar een, op dat moment overvol, doorgangskamp Westerbork vervoerd. Gelukkig was user Isabeau zo lief om voor mij een paar foto's te maken van de genoemde plaatsen. (De foto's tussen foto 19 en 20 in).
Eenmaal op het station aangekomen ben ik moe na in totaal dertig kilomer wandelen, moe, maar voldaan. Mijn oog valt nog op een plaquette die gewijd is aan de slachtoffers die vielen bij een beschieting van een tram die vanaf dit station vertrok. (Foto 20 en 21). Tijd om huiswaarts te gaan.
Lengte van deze etappe: Volgens Wandelnet 14,9 km, volgens mijn GPS 17 kilometer.
Westerborkpad - Etappe 24 (1) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (2) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (3) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (4) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (5) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (6) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (7) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (8) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (9) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (10) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (11) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (12) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (13) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (14) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (15) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (16) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (17) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (18) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (19) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (De oude Joodse begraafplaats) (Foto: FOK!/Isabeau)
Westerborkpad - Etappe 24 (Voormalige synagoge) (Foto: FOK!/Isabeau)
Westerborkpad - Etappe 24 (Spreuk boven de ingang) (Foto: FOK!/Isabeau)
Westerborkpad - Etappe 24 (De verzamelplaats) (Foto: FOK!/Isabeau)
Westerborkpad - Etappe 24 (20) (Foto: FOK!)
Westerborkpad - Etappe 24 (21) (Foto: FOK!)
