FOK! Jaaroverzicht 2007
Het was een turbulent jaar voor de Amerikaanse dollar. In zeven jaar tijd heeft de dollar meer dan 40 procent van haar waarde verloren. Op 26 oktober 2000 stond er tegenover elke euro 0,83 dollar. In november dit jaar kreeg men voor een euro 1,49 dollar. Dit terwijl Europese politici zich tijdens de introductie van de euro in 2002 nog zorgen maakten over de sterkte van de gemeenschappelijke Europese munt. Zelfs de Canadese dollar was voor het eerst sinds 1976 meer waard dan het Amerikaanse equivalent.
Hegemonie
De dollar is vandaag de dag nog steeds de wereldreservemunt, ruim 65 procent van de wereldgeldvoorraad bestaat uit dollars. Voor 2001 was dit 70 procent. De Amerikaanse munt stond sinds de Tweede Wereldoorlog bekend als 'good as gold' en kon altijd tegen iets waardevols worden ingewisseld. De hegemonie van de dollar heeft echter nadelen, de verleiding bestaat dat de VS boven hun stand gaan leven: de dollar is immers de wereldreservemunt en de VS hebben het alleenrecht om de dollar bij te drukken.
Oorzaken daling
Doordat de huidige munteenheden niet meer gesteund worden door bijvoorbeeld een goudvoorraad, iets wat verboden is door de Wereldhandelsorganisatie voor alle landen die serieus handel willen drijven, is de waarde van de munt gebaseerd op het vertrouwen daarin. Dit betekent vooral dat er naar economische cijfers gekeken wordt om de waarde van een munt in te schatten, zoals inflatie, de handelsbalans en de economische groei.
Handelstekort
Het voornaamste probleem waar de Amerikaanse 'greenback' mee te maken heeft is een tekort op de handelsbalans of kort gezegd het handelstekort. Grofweg importeert Amerika veel meer dan het exporteert. De Amerikanen leven dus boven hun stand. In 2006 importeerde de VS voor 2,2 biljoen dollar aan goederen en diensten, terwijl het land voor slechts voor 1,4 biljoen dollar exporteerde. Er is dus sprake van een enorm tekort van 800 miljard dollar. Ter vergelijking: in 2006 was het Bruto Binnenlands Product van Nederland 670 miljard dollar.
Het Amerikaanse handelstekort moet gefinancierd worden. Dit doen vooral andere landen door enorme dollarreserves op te bouwen. Zo hebben
Saudi-Arabië, Rusland, China en Japan enorme voorraden dollars. Vaak zijn dit ook de landen die het meest naar de VS exporteren. Deze landen kopen dollars op om hun export te beschermen: zo houden zij de Amerikaanse munt kunstmatig hoog, wat de eigen munteenheid laag houdt. Dit is goed voor de export van die landen. Het is echter funest voor de Amerikaanse export, waardoor op zijn beurt het handelstekort juist ontstaat.
Ook hebben veel olielanden hun nationale munt aan de dollar gekoppeld. Echter omdat de dollar steeds minder waard wordt krijgen de olielanden ook relatief minder waarde voor hun olie. Hierdoor willen zij meer dollars voor een vat olie, dat op zijn beurt de dollar nog meer doet dalen. Er is op dit gebied sprake van een vicieuze cirkel. De hoge olieprijs van 2007 is dan ook deels te wijten aan de dalende dollar.
Inflatie en geldcreatie
Inflatie staat voor prijsstijging. De officiële taak van het Amerikaanse stelsel van centrale banken, de Fed, is om de inflatie in toom te houden. Echter houdt de Fed als geen ander rekening met de economische groei. Als de groei te hoog is schroeven zij de rente op om oververhitting van de economie te voorkomen, maar als de groei aan de lage kant is schroeven zij de rente omlaag. Het lenen maar ook het creëren van geld wordt aantrekkelijker bij een lage rente en visa versa.
Het liefst ziet de Fed een inflatie van rond de twee procent. Volgens officiële cijfers lukt dit aardig: de inflatie laat een cijfer zien van rond de twee tot drie procent in 2007. Alleen wantrouwen steeds meer economen de officiële inflatiecijfers. De Fed kan de inflatiecijfers, net zoals het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek, manipuleren door het zogeheten 'inflatiemandje' aan te passen: de dagelijkse boodschappen waaruit het inflatiecijfer wordt gemeten. Volgens het inflatiemandje dat tijdens de tijd van president Clinton gebruikt werd, staat de werkelijke inflatie op vijf tot acht procent. En hoge inflatie maakt een munt uiteraard minder aantrekkelijk waardoor deze in waarde daalt.
Ook de geldcreatie is in de VS hoog: er zijn de afgelopen 12 maanden zestien procent meer dollars (virtueel) bijgedrukt tegenover de dollars die al in omloop waren. De cijfers zijn zo schokkend hoog dat de Fed sinds maart 2006 heeft besloten om een gedeelte van de geldcreatiecijfers niet meer te publiceren. Nu doet Europa het iets beter met tien procent, maar de officiële doelstelling van de Europese Centrale Bank (ECB) is 4,5 procent.
Hypotheekcrisis en economie
Ook de problemen op de Amerikaanse huizenmarkt speelt de dollar steeds meer parten. Om de dollar aantrekkelijk te houden voor buitenlanders en om de hoge Amerikaanse economische groei te temperen heeft de Fed de afgelopen jaren in hoog tempo de rente verhoogd. De rente stond na de aanslagen van 11 september op een historisch dieptepunt van één procent. Echter maakte dat het lenen van geld makkelijk, waardoor veel eigenaren enorme overwaardes opnamen van hun alsmaar in prijs stijgende woning.
Met name door het opnemen van overwaardes op ontroerend goed konden de Amerikanen hun enorme handelstekort betalen en de economische groei blijven stimuleren. Echter konden door de verhoging van de rente veel huizenbezitters de hypotheek niet meer betalen. Hierdoor heeft de Fed onlangs weer de rentes verlaagd.
De Fed zit in een spagaat: de rente moet omlaag om de hypotheekcrisis te bezweren en economische groei op pijl te houden, maar aan de andere kant moet de rente omhoog om de inflatie te temperen en de dollar aantrekkelijk te houden voor het buitenland.
Toekomst
Over hoe de Amerikaanse dollar zich in 2008 staande zal houden zijn de meningen verdeeld. Investeerder Jim Rogers zei onlangs "dat de val van de dollar niet te stuiten is". Echter worden door de goedkope dollar ook de Amerikaanse producten en diensten goedkoper, wat de export stimuleert en het handelstekort doet afnemen. Ook het reizen naar de VS wordt aantrekkelijker. Verder probeert de Amerikaanse regering de hypotheekcrisis te bezweren door een reddingsplan in te stellen voor een groep huizenbezitters die aan lager wal zijn geraakt.
Toch zal ook in 2008 het handelstekort van de VS hoog blijven, mede door de enorme oliedorst en het in stand houden van het gigantische
defensie-apparaat buiten de Amerikaanse landsgrenzen. Ook zullen naar verwachting wederom verschillende landen hun eigen munt van de dollar ontkoppelen en zal een gedeelte van de dollarvoorraden van veel landen worden ingewisseld voor andere munteenheden. Boze tongen beweren zelfs dat de opvolger van de dollar al klaar staat, mocht de greenback omvallen...
