FOK!toen: 'Jackass' Jackson
Vandaag in 1767 werd Andrew Jackson geboren, één van de legenden onder de Amerikaanse presidenten. Hij zwaaide als zevende de scepter over de VS van 1829 tot 1837, en bewees zich in oorlog tegen indianen en Engelsen.
Ook was hij verantwoordelijk voor de Indian Removal Act, waarmee tienduizenden indianen op dodenmarsen naar het Westen werden gestuurd om de weg vrij te maken voor blanke, protestants-christelijke kolonisatie van voormalig indiaans gebied.
Vandaag kortom in FOK!toen: Andrew Jackson, de generaal, de president, de Democraat én de man die de oostelijke VS Indianerfrei maakte.
[Vroege 'deguerreotype'] foto van Andrew Jackson, 1845
Jackson: the good, the bad and the ugly
Jackson werd op 15 maart 1767 geboren in South Carolina en stierf op 8 juni 1845 in de hedendaagse countryhoofdstad Nashville, Tennessee. Hij was een temperamentvolle man met een eigen wil en heeft allerlei beroepen uitgeoefend, waaronder boer, generaal, rechter, openbaar aanklager, senator, gouverneur, afgevaardigde en president.
Jackson was mede-oprichter van de Democratische Partij en de eerste Democratische president. Hij bevocht daarnaast de macht van de centrale bank en betaalde de staatsschuld van de VS voor het eerst -en laatst- af tot op de laatste cent, maar maakte de VS ook zo veel als hij kon indianenvrij. Toch staat hij tot op de dag van vandaag op het biljet van twintig dollar:
Onafhankelijkheidsoorlog en gevangenschap
Als jochie van dertien begon hij in 1780 aan zijn lange carrière. Hij was koerier voor de Amerikaanse troepen in de Onafhankelijkheidsoorlog tegen de Britten die op dat moment al ruim vier jaar voortraasde.
Na enkele maanden werd hij echter samen met zijn broer gevangengenomen door de Engelsen, waar zijn koppigheid al als puber duidelijk werd: hij weigerde de laarzen van een Britse officier te poetsen, waarna de boze Engelsman hem verwondde met een sabel in het gezicht en aan zijn linkerhand.
In gevangenschap kregen broerlief en Andrew de pokken, waaraan broer Robert begin 1781 overleed.
Generaal Jackson hakt Britten in de pan bij Slag om New Orleans, 1812
Slaven uitbuiten, land veroveren, indianen slachten
Na de Onafhankelijkheidsoorlog werkte Jackson aan zijn carrière binnen en buiten het leger. Hij werd openbaar aanklager in Tennessee in 1788 en nam vanaf 1798 plaats in het Tennesseese hooggerechtshof. Vanaf '96 was hij ook afgevaardigde in het Congres voor diezelfde staat.
Daarnaast had hij een katoenplantage met slaven en was hij koopman. Zijn hoogtepunten kwamen echter nog, en wel in de vorm van oorlog: in 1812 bevocht hij als generaal opnieuw de Britten en vanaf begin 19e eeuw versloeg hij ettelijke malen indianen, die in de meeste gevallen in opstand kwamen omdat hun land werd afgepakt.
Na in 1814 de Creek-indianen in de pan gehakt te hebben dwong hij ze een gebied af te staan (in huidig Georgia/Alabama) van tweemaal de grootte van Nederland - 81.000 vierkante kilometer. Hierna werd hij direct in rang verheven tot generaal-majoor.
Verkiezingen '24 en '28: jackass Jackson
In '24 kon er geen meerderheid gevonden worden voor welk van de presidentskandidaten dan ook. Uiteindelijk besloot de Amerikaanse Tweede Kamer te kiezen voor John Quincy Adams, de zoon van de eerdere president John Adams.
Jackson voelde zich bedrogen omdat hij veel meer stemmen had gekregen dan Adams en noemde de benoeming 'een corrupt koopje'. Op zijn laatste dag als president gaf hij aan dat hij spijt had dat hij destijds de man die de benoeming erdoor drukte, Henry Clay, niet heeft doodgeschoten. Clay kreeg in ruil voor zijn steun aan Adams een ministerspost in de nieuwe regering.
Hij liet het er niet bij zitten: in 1828 deed hij opnieuw mee aan de verkiezingen en dit keer succesvol. Zijn tegenstanders probeerden hem nog middels een ouderwetse smeercampagne zwart te maken: ze lieten cartoons tekenen en pamfletten drukken waarin Jackson 'jackass' werd genoemd.
Jackass Jackson werd desondanks de laster president en al snel stond de ezel symbool voor Jacksons nieuw-opgerichte Democratische Partij.
President Punch, ofwel 'King Mob'
Bij zijn inauguratie was hij de eerste president die de bevolking uitnodigde om op het inauguratiebal in het Witte Huis te komen.
De toeloop was zo overweldigend en het Witte Huis zo bomvol, dat er besloten werd om in de tuin van het Witte Huis punch te schenken uit wastobbes, om de menige met alcohol weer naar buiten te lokken. Deze populistische aanpak leverde Jackson de bijnaam 'King Mob' op.
Cartoon van toen: Jackson vermoordt het veelkoppige Centrale Bank-monster
Jackson vs. De Bank
In zijn acht jaar presidentschap bevocht Jackson zoals al gesteld de Tweede Bank van de VS, ofwel de centrale bank van het land. Jackson noemde het hebben van een centrale bank 'wellicht handig', maar noemde het instituut 'een monopolie' en 'gevaarlijk voor de vrijheden van de burger.'
In januari 1835 betaalde Jackson het laatste beetje staatsschuld af. Die schuld was ontstaan door de Onafhankelijkheidsoorlog, waar de VS veel voor in het buitenland hadden geleend (waaronder miljoenen guldens van de Nederlanders). Het is tot op heden het enige moment in de geschiedenis van het land geweest, dat de VS geen enkele cent aan staatsschuld meer had.
Jackson -de laatste president die nog had meegevochten in de Onafhankelijkheidsoorlog- was kortom al voor zijn presidentschap een volks- en oorlogsheld. Daarnaast wist-ie allerlei belangrijke zaken te regelen en kwam hij op voor een nieuwe golf van democratisering en burgerrechten.
Toch is wellicht zijn bekendste beslissing de Indian Removal Act geweest, die hij in 1830 -nog geen jaar na zijn inauguratie- doorvoerde en die in lijn lag met de (tien)duizenden indianen die al door Amerikaanse legers onder zijn leiding waren afgeslacht.
Etnische zuivering indianen
Tot op heden hebben indianen het niet erg op Jackson. Zo vraagt in de excellente serie House of Cards een indiaan of het portret van Jackson weggehaald kan worden voor besprekingen beginnen. Helaas hebben de Native Americans daar gegronde redenen voor.
Wat betreft de indianen sprak hij mooie woorden maar was zijn beleid tegenovergesteld. In 1829 stelde hij in zijn allereerste jaarlijkse speech aan Congress nog nobel: "De [indianen]emigratie zou vrijwillig moeten verlopen, want het zou wreed en onrechtvaardig zijn om de aboriginals te dwingen de graven van hun voorvaderen achter te laten en een thuis te zoeken in een ver land."
Om legitimiteit te verstrekken aan wat in essentie een federaal opgelegde etnische zuivering was, gaf Jackson verschillende redenen die elkaar versterkten. Ten eerste zouden de indianen alleen aparte rechten als volk kunnen hebben als ze daadwerkelijk natiestaten hadden. Die hadden ze niet, want ze woonden op grond die tussen de Amerikaanse staten werd verdeeld.
Kaart van de verschillende Trails of Tears. Klik voor vergroting, of hier voor nog groter.
Als vee afgevoerd naar 'Indian Territory'
Geen apart land betekende volgens Jackson geen aparte behandeling: indianen behoorden naar de staten waarin ze woonden te luisteren. Indien ze echter wél zelfbestuur wilden, dan kon dat. Jackson maakte in de wildernis ten westen van de Mississippi, die nog niet in staten was ingedeeld, een gebied vrij dat 'Indian Territory' genaamd werd (tegenwoordig Oklahoma). Daar konden de verschillende overgebleven indianenstammen hun eigen regels en samenleving uitoefenen.
Ze moesten er dan wel héén, want in het gortdroge, warme en onherbergzame Indian Territory woonde natuurlijk geen kip (op de lokale indianen na). In de jaren na 1830 werd de ene na de andere stam daarom op dodenmars gestuurd: soms varen, maar vooral veel lopen dwars door de VS heen richting de Indian Territory.
Herinneringsbordje langs Highway 51 in Fayetteville, Arkansas
15.000 doden, maar leed nog lang niet voorbij
Die dodenmarsen in de jaren 1830 kostten naar schatting tussen de 10- en 15.000 indianen het leven door geweld, honger, uitputting en cholera. De honderdduizenden vierkante kilometers land die de indianen bewoonden in de staten Mississippi (Choctaw- en Chicasawstam), Alabama (Creek-stam), Georgia (Cherokee) en Florida (Seminole) werden snel verkocht, verruild, afgedwongen en/of middels bloedvergieten veroverd.
Ook het Indian Territory zelf zou de decennia erna stukje bij beetje worden leeggeplukt door blanke frontiersmen, die niet zouden stoppen voor ze werkelijk de allerlaatste centimeter nuttige grond hadden afgepakt. Wat overbleef was een woestijn vol ontheemde, zieke, arme, zichzelf niet kunnende onderhouden indianen. De bevolking van voornoemde stammen slonk tijdens Jacksons presidentschap naar nog slechts 50.000 zielen.
De chief der Floridaanse Seminole-indianen, Tuko-See-Mathla, 1843.
Het lot van de indianen in de VS is echter meer dan een half FOK!toen-stuk waard en zal wellicht in de toekomst uitgebreider worden toegelicht.
