Pakistaanse militairen getraind op 'bommenschool'

Opstandelingen in Pakistan hebben slimme manieren gevonden om zelfgemaakte bommen te verstoppen. Ze worden aan kinderfietsjes bevestigd, in waterkruiken verborgen en zelfs aan boomtakken gehangen. De schokkendste plek waar brigadier Basim Saeed van gehoord heeft is een uitgehold boek dat op de Koran lijkt.

Een soldaat die het boek van de vloer opraapte, kwam om toen het explosief afging. "Normaal gesproken ben je uit respect geneigd het boek onmiddellijk op te rapen als het ergens op de grond slingert", aldus Saeed, instructeur op een opleidingsinstituut voor Pakistaanse militairen. Hij leert zijn pupillen hoe ze de zogenoemde IED's, zelfgemaakte bommen, kunnen opsporen. Dit soort explosieven is over de jaren heen steeds populairder geworden in de oorlogen in Irak en Afghanistan en in het noordwesten van Pakistan, in de buurt van de Afghaanse grens.

Associated Press is het eerste buitenlandse journalistieke medium dat toegang kreeg tot het complex van het Pakistaanse leger.

Saeed en zijn collega's zeggen dat het belangrijk is om iedere keer nieuwe manieren te bedenken om de zelfgemaakte bommen onschadelijk te maken, omdat de opstandelingen ook iedere keer nieuwe manieren bedenken om de explosieven te verstoppen. "Terroristen zijn ook erg pienter", aldus Saeed. "Ze gebruiken verschillende technieken om onze manieren te omzeilen. We moeten dus zelf veel vooruitdenken."

Het Pakistaanse leger heeft de afgelopen jaren veel moeite gedaan om wat wel het favoriete wapen van de opstandelingen wordt genoemd te bestrijden. Sinds 2002 heeft de strijd tegen opstandelingen in het noordwesten van het land aan zeker 4042 militairen het leven gekost. Meer dan dertienduizend raakten gewond. De meeste slachtoffers vielen door zelfgemaakte explosieven.

De Verenigde Staten, in het verleden vaak kritisch op Pakistan, zeggen blij te zijn met de explosievenschool, die in 2012 werd geopend in de stad Risalpur. "Het is bemoedigend te zien hoeveel moeite de Pakistanen doen", aldus John Johnson, die aan het hoofd staat van een onderdeel van het Pentagon dat zich bezighoudt met zelfgemaakte bommen.

Niet alleen worden Pakistaanse militairen opgeleid, ook op andere manieren wordt gepoogd de ontwikkeling van zelfgemaakte bommen tegen te houden. In Afghanistan wordt vaak kunstmest gebruikt voor bommen. In Pakistan is de verkrijgbaarheid van deze kunstmest aangepakt en is een nieuw soort kunstmest ontwikkeld die niet gebruikt kan worden om bommen te maken. Vorig jaar tekende Pakistan ook een overeenkomst met de VS en Afghanistan om kennis over zelfgemaakte bommen te delen om zo slagvaardiger te kunnen optreden.

Het doel van de explosievenschool is militairen en agenten te leren waar bommen kunnen worden verstopt, hoe ze bommen en onderdelen daarvan kunnen ontdekken en hoe er informatie kan worden verzameld, zoals vingerafdrukken, waarmee de autoriteiten de bommenleggers kunnen opsporen. "Het succes zit hem in het identificeren van een netwerk en het oppakken van de leden van dat netwerk", aldus instructeur Anees Khan. "We moeten achter de mensen aan gaan die zelfgemaakte bommen maken en plaatsen."

Tijdens het bezoek van Associated Press waren sommigen bezig met speciale apparatuur naar bommen in de grond te zoeken. Anderen gebruikten op afstand bestuurbare voertuigen om explosieven op te sporen. Weer anderen maakten een pad door een gebied met explosieven.

Het opleidingsinstituut heeft allerlei trainingsscenario's ontwikkeld die lijken op de situaties die militairen later in het echt kunnen tegenkomen. Een complete stedelijke omgeving is nagebouwd, met een markt, een benzinestation en diverse andere gebouwen. Tijdens de training worden op de gekste plekken explosieven verstopt: in een vijver en zelfs op een begraafplaats. Als een van de studenten niet goed oplet en bijvoorbeeld per ongeluk een keukenkastje opentrekt, klinkt in plaats van een explosie een luide zoemer.

"Als we reizen hebben we er voortdurend mee te maken", aldus een van de militairen die aan de training deelneemt. "Als we bij een gebouwencomplex komen, als we een pad zien of ergens anders, altijd zit in je achterhoofd dat er een zelfgemaakte bom kan liggen."

Op dit moment zijn de meeste studenten van de explosievenschool nog militairen, maar de autoriteiten proberen ook agenten de training te laten volgen, omdat die vaak als eerste ter plaatse zijn als er een bom explodeert of een zelfgemaakte bom is gevonden. De Pakistaanse politie is niet opgeleid om met dit soort bommen om te gaan en ontbeert bovendien de apparatuur die nodig is om de bommen onschadelijk te maken.