Duizend helden, vier NSB'ers
Na iedere oorlog blijven de helden over. Zo ook na de Tweede Wereldoorlog, die nu 65 jaar voorbij is. Nederland kende vele helden: de treurige joden, het dappere verzet en de Hollanders die een enkele Duitse soldaat de verkeerde weg hebben gewezen toen hij een routebeschrijving vroeg. De zigeuners, homo’s en gehandicapten werden geen helden, omdat er geen bekendheid over deze groepen werd gegeven. NSB’ers en SS’ers bestaan niet meer. Zij zijn gestraft en hebben zichzelf de eeuwige zwijgplicht opgelegd, om de herinneringen te laten rusten. Een herinnering aan oorlog is de herinnering aan goed tegen kwaad. “Wij” zijn altijd goed.
Direct na de Tweede Wereldoorlog was er geen ruimte voor geestelijke bijstand. Er moest gewerkt worden. Puinruimen in de steden, bommen ruimen, gebouwen bouwen, de logistiek op gang brengen om voedsel van het platteland naar de steden te brengen. Trauma’s van de kampen, mishandelingen, wrede ondervragingen en het verlies van familie en vrienden konden het beste worden verwerkt door de wederopbouw. Werken zouden ze, voor een nieuw bestaan. Men werkte hard, om het herbeleven uit te sluiten en door te gaan met iets wat men echt wilde doen. Leven.
Waarom zouden de mensen er ook over praten? Iedereen had wel iets meegemaakt. De SS’er zweeg omdat hij iets te verbergen had. Een vrijgelaten verzetsheld praatte niet omdat de ondervraging te verschrikkelijk was. De Jood zei niets en vertrok naar Jeruzalem, omdat niemand kon begrijpen wat hij had meegemaakt. De Roma en de Sinti trokken verder, even onbegrepen als altijd. Alleen de kinderen kregen vragen. Waarom schreeuwt vader in zijn slaap? Waarom telt moeder steeds de aardappels in de voorraadschuur na? Waarom heeft de familie ruzie met oom Karel? Wie was eigenlijk oom Piet, de broer van moeder waar ze het steeds over heeft als ze te veel heeft gedronken?
Tussen 1960 en 1965 kwamen de eerste antwoorden van De Bezetting, het programma waarin Lou de Jong de kijker meenam naar de Tweede Wereldoorlog. Lou was een historicus, een journalist, presentator van Radio Oranje, een Jood, directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie en nu dus ook een presentator van het eerste televisieprogramma waarin de oorlog uitgediept werd. Zijn programma werd dan ook op de voet gevolgd door vele Nederlanders. Eindelijk kregen zij een totaalbeeld van de oorlog in Europa. De waarheid over de vernietigingskampen, die in de oorlog een naar gerucht leken, maar in werkelijkheid veel erger waren. Eindelijk werd duidelijk waarom het westen van Nederland zo lang op de bevrijding moest wachten, terwijl de geallieerden het zuiden al zo snel hadden bevrijd.
De Bezetting maakte veel duidelijk. Lou de Jong stak zelfs zo veel van zijn hart en ziel in dit programma, dat hij zelf alle teksten schreef, het programma voorbereidde, een avond inplande en het hele programma presenteerde. Met zoveel passie is het daarom niet vreemd dat het beeld dat hij schiep van de oorlog, niet het complete beeld was. Door zijn achtergrond is het hem vergeven dat hij in zijn programma continu een duidelijke scheidslijn tussen goed en fout maakte. Het verzet werd aangedikt, de collaborateurs werden ondergesneeuwd. Duitsers zijn slecht, Nederlanders zijn goed. De helden kwamen aan het woord. De herinneringen van NSB’ers en SS’ers gingen ongedocumenteerd ten onder.
In de jaren daarna zette deze lijn zich steeds verder voort. De oorlog kwam voor in de lesstof van de basisschoolkinderen. De geschiedenisboeken laten een eenvoudiger beeld zien voor de kinderen, om het begrijpelijk te maken. Nuances verdwenen in de geschiedkundige opvoeding van de kinderen. Het goed-foutgehalte breidde zich verder uit in de ontvankelijke jeugdjaren van kinderen. De vaderlandsliefde vindt een dankbare voedingsbron in de onschuldige kinderherinneringen. Duitsers zijn slecht, Amerikanen zijn goed. Snuf de Hond is geweldig, De Vos van de Biesbosch bevat helden waar de meisjes verliefd op worden en de jongens hun voorbeelden in zien. Alleen het jeugdboek Oorlog Zonder Vrienden laat een ander beeld zien. Het toont een verhaal van een jongen die is opgegroeid in een NSB-gezin, maar daar uiteraard toch nèt niet volledig in meegaat en voor het einde van de oorlog ontsnapt van zijn ouders en zijn huis. Hij laat het besmette verleden achter zich.
Pas de laatste jaren lijkt er een genuanceerder beeld van de oorlog te ontstaan. Zwartboek werd een kaskraker en Nederland is rijp om een waarheid te horen die iets vollediger is dan de collectieve herinneringen tot dan toe. In 2009 werd het massamedium tv weer ingezet voor een nieuwe, groots opgezette documentaire: De Oorlog. Dit laat zien dat de oorlog lang niet voor iedereen zo erg was, een gedachte die jaren daarvoor nog schokkend kon zijn. In dit programma is ook aandacht voor persoonlijke verhalen van “foute” mensen, maar het blijft een ondergesneeuwd aspect in de wereldgeschiedenis. Het zwart-witdenken heeft ons “goede” Nederlanders al te veel meegesleept. “Wij” zijn altijd goed. “Zij” hebben fouten gemaakt, maar “zij” waren de uitzonderingen. Daar hoeven “wij” geen verantwoording voor te nemen. Daarom is en blijft Nederland het land van duizend helden en vier NSB’ers.
Zelfs een heel aantal 'goeden', die hielpen met onderduiken waren niet altijd de aardigsten. Ze hielpen wel een Jood, maar gingen zitten inpeperen dat het wel hun eigen schuld was, Joden hadden jezus vermoord...
Goeie column!
Ik vind het ook een goede column overigens!
En de persoon die het over Yad Vashem had: als je kijkt naar hoeveel mensen door Yad Vashem erkend worden als Jodenhelper, dan komt Nederland tweede na Polen.
http://www1.yadvashem.org/righteous_new/statistics.html
Er waren natuurlijk zowel verzetsstrijders als Nederlandse SSers, maar ik ben dus wel opgegroeid met de "weg met ons" gedachte die in deze column verwoord wordt.
Ik ben wel nieuwsgierig of er meer mensen zijn, die net als Viajero ook de hele schuldbewuste ommezwaai in het onderwijs hebben meegemaakt, omdat dit pas de eerste keer is dat ik ervan hoor. Was dat in het hele onderwijs, op de hele school zo? Of was het een individuele docent die er beter bekend mee was en wilde benadrukken hoe het echt was?
Nog als reactie op het 'weg met ons'-idee: we moeten van het idee af dat 'we' alleen maar goed waren, maar dat betekent ook niet dat 'we' alleen maar fout waren. Het is belangrijk om de nuances te vinden, de redenen waarom iemand als collaborateur optrad, als NSB'er, of als fietskoerier voor het verzet. Pas als je weet waarom het gebeurde, is het mogelijk om hier iets van te leren en het genuanceerder te zien. Dat vind ik wel belangrijk.
Internationaal weet men overal dat Nederland maar al te graag boog voor de moffen, en in sommige landen denkt men NOG STEEDS dat Nederland sinds het begin van de oorlog al geallieerd was met de Duitsers.
De grote volksleider uit Lippe-Biesterveld, Bernhard, heeft zoals bekend ook grote aantallen agenten en onderduiders de dood in geholpen, en uiteindelijk zelfs aangeboden de leiding van Nederland voor Hitler over te nemen. Hierbij zou hij dan zelf zorg dragen voor verdere deportatie van de door ons als untermenschen bestempelden.
Ik kom zelf uit een dorp, en in dit dorp (met zo'n 15000 mensen) weten de oudere families nog EXACT welke families en personen de landverraders waren. Deze mensen worden NU NOG STEEDS met de nek aan gekeken en dit is niet zonder reden.
De duizenden kaalgeschoren Nederlandse meisjes na de oorlog, zijn voor bijvoorbeeld Amerikaanse of Canadese families ook echt opzienbarend geweest, omdat ze zich niet zouden kunnen voorstellen dat deze meiden daadwerkelijk met het grote varken heulden. Toch was het zo, en de afstammelingen van deze zelfde sletjes zullen dat gewoon weer doen als het zo ver is. De bevolkingsgroep die gedeporteerd wordt, doet er voor deze mensen niet veel toe.
Wij zijn als knaagdieren voor de elite.
http://frontpage.fok.nl/c(...)herdenking-2007.html
Meer informatie op www.bazbo.net
Na allerlei heldenavonturen gelezen te hebben, vroeg ik aan mijn moeder hoe dan het dagelijkse leven in de oorlog was. Het antwoord was nuchter: dat was vrij gewoon, want de bezetter had baat bij een rustige bevolking. Dat gevaarlijke buurland en al de spannende jeugdromans leerden me het woord Mof kennen. Dat heb ik precies één keer kunnen gebruiken, door de preek die daarop volgde. Het ging niet direct, maar ik heb vrij snel het onderscheid in de Duitsers en de Nazi's geleerd. Moffen zeggen mocht sowieso niet (ook niet voor de nazi's) en de bezetters waren ook mensen, waarvan een groot deel onder dwang in de oorlog zat. Pas in het laatste schooljaar kwam een zinnige opmerking over WO-II, namelijk dat het het regelrechte gevolg van de vredesvoorwaarde van WO-I was (en dat WO-I het gevolg van bondgenootschappen was) en dat moet een individuele opmerking van de geschiedenisleraar geweest zijn. Er stond niets over in het lesboekje. Jammer genoeg bracht hij het niet in een context. Daardoor duurde het vele jaren voor ik dit uit eigen overtuiging kon nazeggen. De romans van bv. Luise Rinser hebben daar veel bij geholpen. En daardoor vond ik het veelgeprezen boek De Tweeling van Tessa de Loo behalve doodsaai ook stom, niets onthullends. Maar deze column met reacties attendeert me erop dat er nog steeds mensen groot gebracht worden met die achterlijke indoctrine van de foute Duitsers.
Op de middelbare school heb ik een wat breeder beeld gekregen van de 2e wereld oorlog met name omdat de onderwijzend docent het hele verhaal achter die oorlog van begin tot eind in veel detail vertelde en daarbij in ging op vragen uit de klas als "Waarom volgden de Duiters Hitler?". Het was toen dat me eigenlijk pas duidelijk werd dat de hede joden vervolging voor een groot deel "bijzaak" was in die hele oorlog.
En dank je voor het vermelden van Lou de Jong in deze column, ik denk nu dat inderdaad het geschetste beeld in die tijd met name door hem veroorzaakt is. Waarschijnlijk toen de eerste geschiedenisboeken geschreven werden, en het les materiaal ontwikkeld werd, was zijn werk het meest volledige bron materiaal wat beschikbaar was.
Om te kunnen reageren moet je zijn ingelogd op FOK.nl. Als je nog geen account hebt kun je gratis een FOK!account aanmaken