1000 jaar oud astrolabium toont islamitisch-joodse-christelijke samenwerking

Jippie

Door een nieuwe studie heeft een onderzoeker verrassende inzichten verkregen in een astrolabium dat ongeveer 1000 jaar oud is. Het astronomische apparaat lijkt een levendige uitwisseling te laten zien tussen moslim-, joodse en christelijke gebruikers.

Het astrolabium heeft gravures in het Arabische en Hebreeuwse schrift, evenals uitgesneden cijfers die het gebruik van het Latijnse schrift aangeven. Historicus Federica Gigante van de Britse Universiteit van Cambridge, die het apparaat onderzocht, spreekt over een indrukwekkend getuigenis van wetenschappelijke samenwerking tussen Arabieren, Joden en Christenen gedurende honderden jaren.

Astrolabium is keer op keer aangepast
Aan de hand van de gravures kon de onderzoeker de herkomst en het gebruik van het apparaat in Spanje, Noord-Afrika en Italië traceren. Het astrolabium onderging veel veranderingen, toevoegingen en aanpassingen toen het van eigenaar veranderde, zei Gigante. Er waren minimaal drie verschillende gebruikers nodig om vertalingen en correcties aan het object aan te brengen, twee in het Hebreeuws en één in een westerse taal.

Omdat de zichtbare sterposities in de loop van de eeuwen enigszins veranderen, kon de historicus de vervaardiging van het apparaat in de 11e eeuw dateren. Bovendien vertoont het grote overeenkomsten met astrolabia die de wiskundige Ibrahim Ibn Saîd al-Sahlì in de 11e eeuw maakte in Toledo in al-Andalus, het destijds door moslims gedomineerde gebied van Spanje. 

Een foto op internet was de aanleiding voor het onderzoek
Het astrolabium dat in het onderzoek wordt beschreven, behoort tot het bezit van de Fondazione Museo Miniscalchi-Erizzo in Verona, Italië. Nadat het museum een nieuwe foto van het apparaat online had geplaatst, ontdekte historicus Gigante het en ging het nader bekijken.

Een astrolabium (historisch ook astrolabe, astrolaab) is een instrument waarmee hoeken gemeten kunnen worden, voor landmeetkunde of zeevaart of sterrenkunde. Voor de zeevaart en sterrenkunde gaat het dan om het meten van de hoogte (elevatie) van een hemellichaam (Zon, ster) boven de horizon. Zulke astrolabia zijn in verschillende vormen gemaakt, zowel bolvormig als plat.