Spanningen in Polen lopen op in aanloop parlementsverkiezingen

Jippie

Politieke experts denken dat de verkiezingen van morgen niet volledig eerlijk zullen zijn na acht jaar regering door een conservatieve nationalistische partij die het toezicht op diverse systemen heeft ondermijnd om meer controle te krijgen over staatsinstellingen, waaronder de rechtbanken, publieke media en het verkiezingsproces zelf.

Polen houdt zondag verkiezingen die  door velen wordt beschouwd als de belangrijkste verkiezingen sinds in 1989 het communisme omver werd geworpen.

Op het spel staan de democratische rechtstaat, de juridische positie van LGBTQ+ rechten en abortus, en de buitenlandse bondgenootschappen van een land aan de oostelijke flank van de NAVO dat een cruciale bondgenoot is geweest voor Oekraïne. Vrouwen in Polen hebben momenteel alleen recht op abortus in geval van verkrachting of incest, of als er een bedreiging is voor hun leven of gezondheid. Burgers die een liberaler Polen willen, hebben zich dit jaar ook gemobiliseerd met twee massale protesten.

Tegenstanders van de regerende partij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) vrezen dat dit de laatste kans zou kunnen zijn om het constitutionele systeem te behouden dat met grote moeite is verworven door de strijd van veel Polen, van voormalig president Lech Walesa tot de miljoenen die zijn Solidariteitsbeweging steunden.

De verkiezingen "zullen de toekomst van Polen als liberaal democratisch land kunnen bepalen, een systeem dat de afgelopen drie decennia een garantie is geweest voor het succes van Polen", schreef de hoofdredacteur van de krant Rzeczpospolita, Boguslaw Chrabota, in een redactioneel commentaar op vrijdag.

Aanhangers van de regerende partij PiS zijn bang dat als de partijs wordt weggestemd, de oppositie het land in een andere en meer liberale richting zou sturen, inclusief nieuwe wetten die abortus en burgerlijke unies voor partners van hetzelfde geslacht legaliseren.

Recente peilingen tonen aan dat PiS meer stemmen krijgt dan enige andere individuele partij, maar niet genoeg om de meerderheid in het parlement te behalen die nodig heeft om als partij alleen te regeren. Het zou dan samenwerking moeten zoeken bij een huidige extreemrechtse coalitiepartij, Konfederacja genaamd, die vijandig staat tegenover Oekraïne. 

Uit de peilingen blijkt dat drie oppositiegroepen - Platforma Obywatelska (KO-Burgercoalitie), een samenwerkingscoalitie Polska 2050 en PSL genaamd de Derde Weg) en Nowa Lewica (Nieuw Links) - samen een meerderheid van de zetels in het parlement kunnen krijgen. De grootste is de centrumgerichte Burgercoalitie onder leiding van Donald Tusk, voormalig premier van Polen en voormalig president van de Europese Unie.

Tusk heeft beloofd de rechtsstaat te herstellen en de banden met de EU te herstellen, die ernstig onder druk zijn komen te staan onder PiS. De EU houdt miljarden euro's aan COVID-19 pandemie-herstelfondsen achter van Warschau, vanwege schendingen van de rechtsstaat door PiS.

Kleine verschuivingen voor of tegen de kleinere partijen kunnen aanzienlijke invloed hebben op welke coalities mogelijk zullen zijn na verkiezingsdag.

Meer dan 60% van de kiezers in Polen is niet tevreden met de situatie in het land. Wat hen momenteel het meest zorgen baart, is het verlies van koopkracht als gevolg van de hoge inflatie (10%), de gebrekkige gezondheidszorg en de bezorgdheid over de energiezekerheid. De erosie van de rechtsstaat staat op de vierde plaats.

Na verloop van tijd (na 8 jaar) zijn veel stemmers van PiS tot de conclusie gekomen dat de leiding van de partij zeer opportunistisch handelt en dat het eigen politieke belang voorop staat. Steun voor de regerende partij PiS is dus niet langer vanzelfsprekend, en daarom wordt er alles aan gedaan om deze steun te vergroten. Zo zijn er veranderingen aangebracht in de kieswet. Kiezers op het platteland, die over het algemeen op PiS stemmen, krijgen meer stemlokalen en gratis lokaal vervoer, terwijl er voor kiezers in het buitenland, die meestal niet op PiS stemmen, extra obstakels zijn opgeworpen. Schriftelijk stemmen is afgeschaft. Daarnaast krijgen de kiescommissies slechts 24 uur de tijd om de stemmen te tellen, anders worden ze als ongeldig beschouwd.

src="https://platform.twitter.com/widgets.js" charset="utf-8">