Het Zondagse Orakel - Eenzaamheid is geen beroepskeuze

Iedere zondagmorgen deel ik mijn gedachtekronkels over een column of columns van de afgelopen week. Voor de goede orde: ik heb niet altijd gelijk. Ik heb wel altijd een mening.

Vandaag bespreek ik één column over eenzaamheid.

Ik ben bang voor zijn eenzaamheid – Neuskleuter
Toen ik deze column van Femke de eerste keer las werd ik eerst goed pissig! Daarna las ik het nog een keer en kwam ik er achter wat voor een prachtige gelaagde waarheid er eigenlijk in zit. En dát zijn de betere columns.

Wat het Leger Des Heils met de in de column genoemde campagne beoogt is precies het tegenovergestelde van wat ze zelf in de praktijk doet. Ik twijfel echt niet aan hun intentie, maar de spotjes zijn op een dusdanig tranen trekkende wijze ingeschoten, dat ze alleen nog maar een laagje mierzoete schone schijn overeind laten staan. En dat is zonde van de zendtijd.

Waar ze in die spots aan voorbij gaan is dat eenzaamheid niet een “toestand” is waar je plotseling middenin zit. Hierin durf ik ook de stelling wel aan dat absoluut niemand ooit als kind heeft besloten om later vreselijk eenzaam te gaan worden. Er gaat meestal toch echt wel een zeer langdurig proces aan vooraf. En dat poets je niet even weg met een gesprekje.

Oké. Bij bejaarden - of zelfs jongere mensen - die een partner verliezen zou je nog kunnen spreken van een dusdanig groot en plotseling verlies dat mensen ook plotseling in een diep gat vallen. Met name de ouderen hebben wellicht al niet zoveel familie meer over en hebben al meer mensen in hun omgeving verloren.

Maar aan een eenzame jongere die op straat zwerft, kleeft een verhaal. Aan iemand in een crisisopvang een nog langer verhaal. Als iemand al jaren op straat leeft en in een daklozenopvang slaapt, is daar nooit een bewuste keuze aan vooraf gegaan. Junkie worden was voor niemand een serieuze beroepskeuze. En al die verhalen en al die voorafgaande drama’s verdwijnen niet zomaar door een beetje aandacht.

Voor zover eenzaamheid een keuze is, is het vrijwel altijd een vlucht bij anderen vandaan om niet de eigen problemen onder ogen te hoeven zien. Zo begint bijvoorbeeld een drankprobleem altijd bescheiden met enkele pilsjes of wijntjes per avond. Dat is nog te verbergen en wordt vaak nog niet als probleem gezien. Maar als iemand op den duur de hele avond en vervolgens de hele dag drinkt, kan het alleen nog in het verborgene blijven als je niet meer teveel mensen onder ogen komt.

Dit geldt ook voor financiële problemen. Voor mensen met extreme fobieën. Er zijn mensen die zich doodschamen voor werkloosheid. Anderen beseffen hoe vreselijk ze de fout in zijn gegaan en schamen zich voor die fouten. Sommigen schamen zich voor de eenzaamheid zelf en sluiten zichzelf daardoor nog verder af.

Eenzaamheid is vrijwel altijd een vlucht voor andere mensen. Een vlucht voor jezelf. Pas als mensen overtuigd zijn dat vluchten niet de weg is, kan er worden gepraat en kunnen er echte stappen worden gezet. Wat het Leger Des Heils en andere maatschappelijke organisaties doen is juist de mensen helpen die deze stap willen zetten. Niemand weet beter dan zij dat een leuk gesprekje hooguit een kleine stap naar onderkenning kan zijn. Het echte werk begint daarna pas.

Je moet er echt wel je best voor doen om iemand zijn vreselijke levensverhaal te laten vertellen. Je doet het in ieder geval zeker niet bij de eerste de beste. Niet even op een bankje in een park aan een wildvreemde passant.