Buit nu je eigen gehandicapte uit!
“Van harte welkom! Stapt u allen in het treintje voor een rondleiding door de zorgdierentuin! Niet voeren en handen binnen boord, want ze willen wel eens bijten!” Diverse gezinnetjes stappen enigszins gespannen in, terwijl de jonge snotneus de karretjes een voor een sluit. De trein zet zich in beweging door het park. In een grote kooi met stro wordt een zwakbegaafd meisje op een touwschommel gezet en slingert hulpeloos heen en weer. In de volgende kooi is een weelderig landschap gemaakt. Een autist zit schuw in een hoekje, terwijl twee Downers ineens het gevecht met elkaar aangaan en bijna samen in de grote omliggende vijver vallen. “Wat zijn ze sterk hè?” fluistert een meisje stil naar haar moeder. Dan stopt het treintje abrupt. “Dames en heren, geniet u eerst van een optreden van onze geweldige Jostiband en kom daarna eens kijken in onze enclave, waar u binnen de hekken zelf in contact kan komen met onze vriendelijkste gehandicapten! U mag hen aanraken, aaien en ermee praten, maar pas op dat ze uw brood niet stelen en uw kinderwagen niet slopen. Volgende halte: de freakshow met missende ledematen!”
Klinkt het bovenstaande te cru voor je? Laat me niet lachen. De verstandelijk gehandicapten zoals ze hier zijn beschreven hebben het erg goed naar hun zin. Ze hebben contact met andere gehandicapten, hebben hun eigen ruimte, kunnen voldoende spelen. Ze hebben hun eigen voorzieningen, waarbij ik voor het gemak maar even de vijvers en de verwarmde binnenhokken meereken. Ze worden gevoerd door hun verzorgers en het treintje rijdt op stipte tijden door het park, want regelmaat is bijzonder belangrijk voor deze mensen.
Er zijn genoeg verstandelijk gehandicapten die het nog veel slechter hebben getroffen. Zo is er al veel, maar nog steeds veel te weinig bekend over misstanden in de zorg. Door een te hoge werkdruk en een sterke machtspositie tegenover zwakbegaafde mensen is intimidatie, mishandeling, misbruik en eenzame opsluiting aan de orde van de dag. Te veel macht en te weinig controle leidt bijna vanzelfsprekend tot mishandeling, zo blijkt ook uit de verhalen die nu over (katholieke) internaten naar boven komen. Maar die jongetjes worden mannen en kunnen jaren later voor zichzelf opkomen. Met een handicap word je wel volwassen, maar nog steeds niet in staat om bij iemand aan te kloppen die je klachten serieus neemt.
De reguliere zorg voor verstandelijk gehandicapten heeft al zwaar onder vuur gelegen in de media. Maar er is nu een vorm van zorg ontstaan die nog veel gevaarlijker is. De zorgboerderij. Iedere idioot die voor twee kippen en een geit kan zorgen, mag zomaar een zorgboerderij beginnen. Als je de bewoners dan intimideert, onder een koude douche zet met de kleren nog aan, misbruikt en slaat, gebeurt er niets zolang je de cliënten maar bang genoeg maakt. Vervolgens vertel je de ouders dat je hun persoonsgebonden budget gaat beheren, dat je zegt te besteden aan de dagbesteding van hun zoon of dochter. Dat doe je natuurlijk niet, want je sluit het kind op in een geitenhok en steekt het geld in eigen zak. Dat kan allemaal, want de eigenaar van een zorgboerderij heeft geen lessen pedagogiek gehad en kan dus naar eer en geweten handelen.
Het zou kunnen dat er op een gegeven moment toch iemand aan de deur klopt. De inspectie voor gezondheidszorg, bijvoorbeeld. De kans is vrij klein, aangezien er duizenden ongecontroleerde zorgboerderijen bestaan, maar mochten ze langskomen en een vernietigend rapport over je schrijven, is er nog niets aan de hand. Zo blijkt wel bij zorgboerderij Diogenes in Drenthe. Zij hebben het geniale systeem bedacht om een firma te worden. De inspectie doet dus zijn beklag over de directie bij commissaris Piet Brongers, die vervolgens concludeert dat hij niet kan controleren of de vermeende misstanden inderdaad hebben plaatsgevonden, omdat hij het niet met eigen ogen heeft gezien. “Het moet beter”, is zijn conclusie, maar wat en hoe het beter moet, weet hij niet. Dat is zaak voor de aandeelhouders, want die zijn echt de baas. En wie zijn dan die aandeelhouders? Dat is de directie, de bewoners van het huis, die tegelijk de zaak runnen! De inspectie kan rapporten schrijven met dikke onvoldoendes, maar ingrijpen is weer een heel ander verhaal. Het verbaast me dan ook dat de eigenaren inmiddels al op non-actief zijn gesteld. De boerderij krijgt een interim-manager. En de slachtoffers?
Nu blijkt dat het mogelijk is om zomaar gehandicapten uit te buiten in particuliere zorgboerderijen, vraag ik me af waarom er nog geen zorgdierentuin is. Ga je gezellig mee? Dan wandelen we gezellig door de botanische tuin met kasplantjes, gaan naar de grotten voor de depressieve mensen met angststoornissen en gluren we voorzichtig naar binnen in het hok waar de naakte gehandicapte vrouw met Zweedse onrustbanden is vastgebonden, omdat ze zo agressief kan zijn. Oh, en laten we ten slotte nog naar die jongen met het syndroom van Down gaan, hij maakt altijd van die gezellige familieportretten. Want ja, als je gehandicapten dan toch uit wil buiten, doe het dan goed!
