Doctor Who - Empire of Death: een iets te gemakkelijk, maar emotioneel einde van het seizoen
Een typische RTD-finale besluit het 'eerste' seizoen van Doctor Who: vol spektakel, desastreuze gebeurtenissen, maar met uiteindelijk een persoonlijke focus en dito afronding. Deze nabespreking bevat spoilers voor Empire of Death.
Het eerste deel van de seizoenfinale, The Legend of Ruby Sunday, bouwde vorige week mooi op naar de grote onthulling dat Sutekh, de zelfbenoemde God van de Dood, is teruggekeerd en van plan is om zijn oorspronkelijke doel alsnog na te streven: de vernietiging van alles. De onthulling resulteerde uit een staaltje creatieve science-fantasy, waarbij de Doctor en UNIT hun middelen inzetten om te proberen te ontdekken wie de moeder is van Ruby Sunday. De opening die naar het verleden werd gecreëerd maakte de weg vrij voor Sutekh om zichzelf te onthullen en zijn kans te grijpen, geholpen door zijn handlangers S. Triad en H. Arbinger.
Maar zo indrukwekkend als de vorige aflevering eindigde, zo eenvoudig wordt, uiteindelijk, alles opgelost met een gevalletje 'hand waving'. Sutekh wordt verslagen door... ja door wat eigenlijk? Doordat de almachtige jakhals te veel was afgeleid door de schijnbare belangrijkheid van de identiteit van Ruby's moeder, waren Ruby en de Doctor in staat hem aan de TARDIS te binden en mee de Time Vortex in te slepen. Oké, tot zover snappen we het nog. Maar vervolgens is het effect van het verspreiden van de dood in een dood universum dat het weer tot leven komt, als een soort 'min min is plus'? Het is een typisch Who-ism om een dergelijke uitspraak gewoon voor waar aan te nemen en toe te passen als de centrale oplossing voor 'hoe schrijven we onszelf uit deze hoek waar we in vast zitten'? Maar een schrijver als Russell T Davies (RTD) komt er wellicht mee weg omdat hij het verpakt in spektakel én omdat hij meer gewicht hangt aan de persoonlijke kant van het verhaal. Ja, hij heeft de God aan de Machine meegesleept en hem zo verslagen, don't worry your pretty little head about it.
Het was overigens al relatief snel duidelijk dat er een plot-truc gebruikt zou worden om gebeurtenissen in een bepaalde vorm terug te draaien: na de initiële schok dat het personeel van UNIT de dood vindt (wie veerde op bij de gedachte dat dit de laatste keer was dat we Kate zagen?), bezweek al snel alles en iedereen onder de stofwolk van de dood, en een nuchtere kijker heeft dan al snel door dat dit allemaal geen stand kan houden in een tv-serie die hopelijk nog decennia doorgaat. En dat is jammer, want een goede dood van een personage kan een flinke impact hebben, die je op deze manier dus meteen teniet doet.
Maar Empire of Death was niet slechts een ietwat luie afronding van een tweedelig verhaal dat verder geen blijvende impact heeft op Doctor Who of de hoofdpersonages; integendeel. Er werden vragen beantwoord, links gelegd en een andere verhaallijn naar tevredenheid afgerond.
Eerst maar eens de nieuwe toevoeging aan de Who-canon: de Remembered TARDIS. De variant van de TARDIS die op de één of andere manier in het leven is geroepen door de herinneringen van anderen. Whovians kennen deze TARDIS al: het is de setting voor de tv-serie Tales of the TARDIS, een zesdelige reeks waar in elke aflevering twee klassieke personages (zowel Doctors als companions) elkaar tegenkomen in deze TARDIS vol herinneringen, en vervolgens samen terugdenken aan een avontuur dat ze hebben beleefd. De kijker krijgt vervolgens dat avontuur te zien: een klassieke Doctor Who-serial, zo gemonteerd dat het een geheel wordt (in plaats van losse afleveringen). Afgelopen donderdag verscheen van deze serie (die alleen te zien is op de BBC) een nieuwe aflevering, waarin Ruby en Fifteen samen terugblikken op de laatste keer dat de Doctor zich tegenover Sutekh gesteld zag: Pyramids of Mars. Doordat in Empire of Death deze TARDIS onderdeel werd van het verhaal weten kijkers nu waar deze vandaan komt en de context van Ruby en Fifteens gesprek in die nieuwe Tales-aflevering is dus dat dat plaatsvindt in het midden van deze Who-aflevering. Deze connectie maakt het niet onwaarschijnlijk dat er meer Tales-afleveringen zullen verschijnen; de eerste zes verschenen oorspronkelijk vorig jaar, als onderdeel van de jubileumviering.
Empire of Death was ook een aflevering waarin gewoon duidelijke antwoorden werden gegeven op vragen die bij het publiek leven. We weten nu dat Susan Triad een compleet verzinsel van Sutekh was en dat de 2024-versie van dit personage zo bijzonder is omdat die versie te maken heeft gehad met meerdere landingen van de TARDIS in eenzelfde periode op aarde (ze is 'in de zestig' en dus van een vergelijkbare leeftijd als de serie zelf). We weten ook dat er in principe versies van Triad zijn op zo'n beetje alle plaatsen waar de Doctor is geland; de genoemde planeten waren verwijzingen naar avonturen die vele malen verder terug gaan dan de afleveringen die we het afgelopen jaar hebben gezien. Maar dat roept ook wel vragen op: sinds wanneer zit Sutekh ergens verstopt in de TARDIS? Pyramids of Mars speelde zich af in 1911; de serial verscheen in 1975. In theorie moet het ergens na de conclusie van dat verhaal zijn gebeurd. Exact wanneer zullen we wellicht nooit weten.
En het grote mysterie, waarvan ik vorige week nog de verwachting uitsprak dat het niet dit seizoen wordt afgerond, werd in deze finale uiteindelijk volledig, zonder twijfel of hangende draadjes, definitief beantwoord. Ruby leerde de identiteit van haar moeder (en zelfs vader), leerde haar moeder kennen en zij, Louise, is nu onderdeel van haar leven, verwelkomd door Cherry en Carla in hun huis. Louise is niet bijzonder, geen oud bekend personage, geen persoon met bijzondere gaven of een bijzondere positie. Het gegeven dat het voor Ruby zo belangrijk was om te leren wie zij was (een overigens doodnormaal gegeven voor een vondeling) maakte dat dit een belangrijk plotpunt was, zo belangrijk zelfs dat een zelfverklaarde god zich er danig door liet afleiden. De reünie tussen Ruby en haar moeder was hartverwarmend en hoewel de verhaallijn en karakterisering van Ruby dit seizoen wel wat extra afleveringen en dus verdieping had kunnen gebruiken, voelde het als een mooie, tevredenstellende afronding van haar verhaal. Ook al is het dat niet, want we zien Ruby volgend seizoen gewoon weer terug en RTD heeft ons verzekerd dat er nog meer verteld moet worden.
Maar goed, er zijn natuurlijk ook nog vragen niet beantwoord: we laten het plotdraadje over de situatie rondom Susan Foreman nog even hangen; geen idee waar zij is, maar ze was ook niet vergeten, gezien de referentie aan haar afscheid in deze aflevering. Het doet vermoeden dat er daadwerkelijk gepland wordt om haar in een bepaalde vorm te laten terugkeren. We hebben ook nog geen flauw idee wie Mrs. Flood is of waarom zij zo veel dingen weet die anderen niet weten. Dat mysterie wordt duidelijk nog een seizoen (of twee) doorgetrokken. Hopelijk op een goede manier; haar omineuze monoloog aan het einde maakt in ieder geval nieuwsgierig. Er zijn overigens ook nieuwe vragen opgeroepen, zoals de vraag in hoeverre de link met 73 Yards (een afstand die nu verklaard werd door Sutekhs betrokkenheid) nog relevant is: Ruby herinnerde zich er iets van en Roger ap Gwilliam zou ook nog wel een terugkerend personage kunnen worden. Wordt hij dat ook? En ten slotte weten we nog niet echt hoe het zit met Cherry's kopje thee. Maar ze was uit haar bed, dus wie weet.
Het seizoen eindigde met een bijzonder afscheid: de Doctor geeft Ruby wat tijd met haar moeder en dwingt haar om daar voldoende bij stil te staan. Ze zullen elkaar nog zien, maar de Doctor was duidelijk: we zeggen voor nu vaarwel. Het maakt de weg vrij voor Steven Moffats Joy to the World, de kerstspecial van dit jaar, om een verhaal te vertellen waar de companion niet in voorkomt. Zou hij Varada Sethu's personage Mundy Flynn (uit zijn vorige aflevering Boom) hier weer tegenkomen en meenemen naar het volgende seizoen?
Empire of Death is, met z'n 55 minuten, dus eigenlijk een bomvolle aflevering die een aantal functies met wisselend succes heeft ingevuld. Aan de ene kant moet RTD misschien maar geen Grote Gevaren meer schrijven, want de oplossingen ervan zijn niet altijd even sterk. Aan de andere kant is de persoonlijke noot altijd oprecht en waardevol, zo ook hier. En het geheel is verteld met fijne visuals; zowel de digitale effecten als de uit verschillende TARDIS-onderdelen opgebouwde Remembered TARDIS laten zien dat er een leger aan creatieve vakmensen meewerkt aan het verwezenlijken van onze wekelijkse tijdreisfantasieën. Het was de moeite waard.
