Staat: in cassatie tegen uitspraak verbod doorleveren F-35-onderdelen aan Israël

Jippie

Oxfam Novib, Vredesbeweging PAX Nederland en The Rights Forum hebben een kort geding tegen de Nederlandse Staat aangespannen. Zij willen dat de Staat de uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël verbiedt. Het hof stelt hen in het gelijk en beveelt de Staat om een eind te maken aan de verdere uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël.

Update 17.30 uur:
 De Staat gaat in cassatie tegen het arrest van het Gerechtshof Den Haag over de doorlevering van Amerikaanse F-35-onderdelen aan Israël. Dat heeft minister Van Leeuwen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) besloten. Het Hof heeft vanmorgen bepaald dat er over uiterlijk 7 dagen vanuit Nederland geen doorlevering van F-35-onderdelen naar Israël meer mag plaatsvinden. Uiteraard respecteert het kabinet de uitspraak van het Hof en zal die uitvoeren.

Het kabinet is van mening dat de doorlevering van Amerikaanse F-35-onderdelen niet onrechtmatig is. Volgens het kabinet is het aan de Staat om zijn buitenlandbeleid vorm te geven. De regering gaat in cassatie omdat het van mening is dat het Gerechtshof dit onvoldoende heeft meegewogen.

Intussen gaat Nederland snel in gesprek met internationale partners binnen het F-35-programma om de Nederlandse rol binnen het programma veilig te stellen. Het kabinet zal zijn uiterste best doen om bondgenoten en partners te overtuigen van de blijvende betrouwbaarheid van Nederland in het F-35-project, en in internationale en Europese defensiesamenwerking.

Die samenwerking is van belang voor de nationale veiligheid van Nederland. Maar ook essentieel voor Israël, omdat de F-35’s een cruciale rol spelen in de veiligheid van Israël. Het gaat dan vooral om dreiging vanuit de regio, bijvoorbeeld uit Iran, Jemen, Syrië en Libanon.

Het besluit van de Staat om in cassatie te gaan staat los van de situatie in Gaza. Nederland dringt aan op een onmiddellijk tijdelijk humanitair staakt-het-vuren en zoveel mogelijk humanitaire hulp aan de noodlijdende bevolking van Gaza. De situatie is zeer zorgelijk. Daarnaast staat vast dat het humanitair oorlogsrecht onverkort van toepassing is. Ook Israël moet zich hieraan houden.

Eerdere berichtgeving:
Vanuit Woensdrecht worden onderdelen voor het F-35-gevechtsvliegtuig naar een aantal landen gedistribueerd, onder andere naar Israël. Deze onderdelen worden beschouwd als militaire goederen, wat betekent dat voor de export vanuit Nederland een vergunning nodig is. Die vergunning is in 2016 verleend.

Op 7 oktober 2023 heeft Hamas een aanval op Israël uitgevoerd, waarbij opzettelijk vele burgers zijn gedood, verwond en ontvoerd. Hamas heeft zich hiermee schuldig gemaakt aan oorlogsmisdaden. Israël heeft op deze aanval gereageerd door aanvallen in de Gazastrook uit te voeren, de basis van waaruit Hamas opereert.

Naar aanleiding van de aanvallen van Israël in de Gazastrook heeft de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking beoordeeld of de uitvoervergunning voor F-35-onderdelen naar Israël kon worden gehandhaafd. Het resultaat van deze beoordeling was dat de Minister heeft besloten niet in de vergunning in te grijpen en de uitvoer naar Israël door te laten gaan.

De eis
Oxfam Novib, Vredesbeweging PAX Nederland en The Rights Forum (verder: Oxfam Novib) zijn organisaties die zich onder meer inzetten voor een vreedzame oplossing van het conflict in Gaza. Zij zijn het niet eens met de beslissing van de Minister om de uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël door te laten gaan. Oxfam Novib is van mening dat Israël bij haar aanvallen in de Gazastrook het humanitaire oorlogsrecht schendt. Zij vordert dat de rechter de Staat beveelt ervoor te zorgen dat de uitvoer van F-35-onderdelen vanuit Nederland naar Israël stopt.

Oordeel hof
Het hof stelt Oxfam Novib in het gelijk. Het hof oordeelt dat er een duidelijk risico bestaat dat met de F-35-gevechtsvliegtuigen van Israël ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht worden gepleegd in de Gazastrook. Israël houdt bij haar aanvallen onvoldoende rekening met de gevolgen voor de burgerbevolking. Bij de aanvallen door Israël zijn disproportioneel veel burgerslachtoffers gevallen, waaronder duizenden kinderen. Op grond van verschillende internationale regelingen waarbij Nederland partij is, moet Nederland de uitvoer van militaire goederen verbieden als een duidelijk risico bestaat op ernstige schendingen van het humanitaire oorlogsrecht. Dat betekent dat vanuit Nederland geen uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël mag plaatsvinden. De Minister is bij haar besluit om niet in de uitvoervergunning in te grijpen ten onrechte deze internationale verplichtingen niet nagekomen. Het hof beveelt de Staat dan ook binnen 7 dagen een eind te maken aan de verdere uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël.