Het Zondagse Orakel - Laat ze allemaal maar verrekken

Ik vond het jammer dat de discussie onder de column van mijn eerwaarde collega Luc - ondanks een paar interessante bijdragen - zo snel stopte. De column snijdt namelijk een vreselijk moeilijke vraag aan.
“Waar moet je helpen, waar moet je wijzen op verantwoordelijkheid en waar moet je mensen laten verrekken?”
Euh … drie vragen dus.

LvanLier - Huurachterstand? Loonbeslag!
Mensen met een achterstand op huur - of welke andere vaste last dan ook - zijn niet te vatten onder één of twee noemers. Dat is echter wel de manier waarop dit meestal in het nieuws of in discussies verschijnt. Ofwel wordt het hele drama achter een uitzetting breed uitgemeten, of men gooit het op “eigen schuld dikke bult” en vindt het wel prima dat het tuig op straat wordt geflikkerd.

De motivatie om het zo rechtlijnig te zien is voor de hand liggend. Het maakt het probleem en dus de oplossing simpeler. Maak ze zielig en er moet worden geholpen. Maak het gajes en je hoeft er niet naar om te kijken. Maar als het zo makkelijk zou zijn, zou het probleem al lang uit de wereld zijn geholpen. Zoiets simpels zou zelfs wijlen Hans Janmaat voor ons uit de wereld hebben kunnen helpen.

Ja. Er zijn mensen die er willens en wetens zelf een zooitje van maken. Iemand die het kan betalen en toch gewoon geen rekeningen betaalt, is niet slim bezig en het is de vraag of zo iemand is te helpen. Wat moet je doen? Heel steng toespreken dat het anders moet? Grote kans dat je een grote bek terug krijgt. En ja: die mogen ook van mij verrekken.

Maar hoeveel  zouden dat er zijn? Honderden? Duizenden? Tienduizenden? Of zouden het toch eerder de uitzonderingen zijn?
Er zijn legio andere categorieën te benoemen.

Iemand kan een huurachterstand oplopen, omdat er plotseling extreem veel minder geld binnen komt. Vergeet niet dat een simpele WW-uitkering toch al meteen 30% minder is dan wat men gewend was. Als er aan de laatste baan nog wat leuke extra’s kleefden, kan daar nog een leuk bedrag extra bij komen. Extra inleveren dus.
Even simpel rekenen. €1500,- is een redelijk inkomen. Minus 30% is dat nog maar €1050,-. Dat is een volledige huur van een niet al te groot huurhuis minder. Ik kan me goed voorstellen dat iemand daar slecht mee om kan gaan.
Maar dit gaat alleen nog maar om een baan. Snel weer aan het werk en het probleem is opgelost.

Ziekte. Handicaps. Dramatische gebeurtenissen. Soms kunnen mensen simpelweg amper werken of trakteert het leven ze op dusdanige klappen, dat de wil, de capaciteit of de energie gewoon ontbreken. Natuurlijk is overal een mouw aan te passen en er zijn genoeg voorbeelden van mensen die zich uit zulke situaties weten te knokken. Maar gedurende dat gevecht, kan er financieel nog heel veel goed fout lopen.
Een goede ondersteuning door een liefdevolle omgeving kan hier een uitweg geven. Wie in z’n eentje dit gevecht aan moet gaan, zal echter de moed geregeld op kunnen geven.

Sommigen zijn inderdaad echt onkundig om zelf het huishoudboekje op orde te houden. Je kunt daar van alles van denken, maar zoals niet iedereen hartchirurg kan worden, zijn er ook veel mensen die hier gewoon niet de capaciteit voor hebben. Soms gaat dit gepaard met een toch al volledig ontspoort leven. Soms is de intelligentie gewoon te laag. Tenslotte is niet iedereen even slim. Maar vaak heeft het ook te maken met opvoeding of de sociale omgeving en afkomst.
Wie thuis nooit sociale vaardigheden heeft aangeleerd, zal daar later veel last van hebben. Wie in een armlastige omgeving wordt geboren en nooit een voorbeeld ziet van iemand die gewoon prima uitkomt met een salaris, zal ook die vaardigheid moeilijk onder de knie krijgen.

Dit waren maar een paar voorbeelden. Andere complicaties zijn onder andere een verslaving. Of psychische problemen. ADHD. Depressies. Taalachterstand. Onbekendheid met de Nederlandse cultuur en regelgeving. Enorm veel redenen om de mist in te gaan. En dan is het evident dat je daar geen simpele oplossing voor kunt bedenken.

Voor gerichte oplossingen, moet je eerst de achterliggende problemen volledig kennen. Bij verslaving moet eerst de verslaving worden aangepakt. Psychische problemen moeten worden behandeld. Nieuwkomers moeten beter worden voorgelicht. Maar voor mensen met een abrupt verlies aan inkomen zou het best wel eens goed kunnen zijn om heel snel een lesje budgetbeheer mee te geven. Dat zou bij het UWV eigenlijk als basisservice moeten worden aangeboden.

Het voorstel van Luc was om bij nood een aantal noodzakelijke zaken via een loonbeslag te laten betalen. Dat is een optie en voor de zorgpremie gebeurt dit ook al. Maar waar begint de nood? Je hebt een enorm controleapparaat nodig om dat bij voorbaat vast te kunnen stellen. En moet je dit dan bij iedereen doen? Ook geen optie.

Misschien moeten we ook gewoon accepteren dat je niet alle ellende kunt voorkomen. Vaak is het moment dat iemand op straat komt te staan, het uitgelezen moment om alles eens goed aan te pakken. Dán is men aangewezen op hulpverlening. Dán kan er een goed overzicht worden gemaakt van alle problematiek. Dán kan er echt een nieuwe start worden gemaakt.

Dit gaat alleen niet werken als je voor de standaardoplossing kiest voor:
“Laat ze allemaal maar verrekken.”