column

De waarheid is dood

Ed (Ared)
Al maanden duiken in de media geregeld berichten op over de mishandelingen van Irakese (en andere) gevangenen, en de vervolging van de daders. Sinds het begin van die schandalen zit er echter al een beeld in mijn hoofd dat me maar niet los wil laten. Niet omdat het de waarheid is, maar omdat het de waarheid zou kunnen zijn, zonder dat ik het weet. Het beeld is als volgt - ergens op de wereld zit een terrorist die zich stiekem suf lacht. Wie denkt aan een Moslim met een lange baard ergens in een grot in een door God verlaten gebergte in een door Allah verlaten land heeft het mis.

Ik zie een jonge nerd voor me, misschien een moslim, maar misschien ook wel een anti-globalist met een vooringenomen haat tegen de westerse cultuur waar hij of zij zelf deel van uitmaakt, die in een verwaarloosde studentenkamer achter een pc zit. De doos met restjes pizza staat links op het bureau, de fles Coca Cola rechts en op het bed dat in een hoek van de kamer staat liggen de lakens in de war. De terrorist klikt op verzenden en een moment later hebben 129 verschillende redacties van nieuwsmedia over de hele wereld de nieuwste foto’s van hun anonieme bron “binnen het Amerikaanse leger”. Meteen daarna berichten die media dat, ondanks de woorden van Bush, er nog geen einde gekomen is aan de gruwelijke mishandelingen en vernederingen van Iraakse gevangenen door westerse soldaten. Steun voor het verzet tegen de Amerikanen en hun bondgenoten neemt snel toe. De ultieme aanslag, zonder dat er een druppel bloed verspild is.

Maar de Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten zijn natuurlijk niet helemaal dom. Die zien ook dat die foto’s gewoon geshopt zijn. Gevangenissen in Irak die er van binnen toevalligerwijs precies hetzelfde uit zien als die Amerikaanse gevangenis uit een vergeten B film uit de jaren zeventig. Vrachtwagens op de achtergrond die niet eens gebruikt worden in Irak. Soldaten die haarscherp in beeld gebracht zijn, maar toch niet kunnen worden teruggevonden in het leger dat daar zit.

Hoe verweer je jezelf tegen deze vorm van terrorisme? Blair, die wanhopig probeert het gentleman soldier imago van de Britten hoog te houden, zegt dat deze foto’s nep zijn, maar wie gelooft dat? Wat zou jij doen als je dit allemaal in de doofpot zou willen laten verdwijnen? Juist – je zegt dat de foto’s nep zijn. Maar daar trapt toch geen hond in? Iedereen weet dat stap 1 in de handleiding voor doofpotzaken luidt: “Ontken alles”, dus ontkennen werkt niet. In de film “Wag the Dog” uit 1997 werd het al op prachtige ironische manier duidelijk gemaakt: als het publiek iets op TV heeft gezien, is dat vanaf dat moment de werkelijkheid. Dat de waarheid iets anders is doet er niet meer toe.

Bush beseft zich in ieder geval dat niemand er om maalt of de mishandelde gevangenen misschien wel nooit hebben bestaan. De beste reactie is om te laten zien dat Amerika de zaak hoog opneemt. Zulke dingen horen niet te gebeuren in een rechtsstaat en de daders zullen dan ook gestraft worden. En dus hebben we de afgelopen tijd beelden gezien van rechtzaken en persberichten gehoord over veroordeelde soldaten. En het publiek gelooft alles, maar wie zegt mij of die persberichten echt zijn of niet? Wie zegt mij of die beelden van krijgsraden niet volledig in scène zijn gezet? Wie zegt mij of de “schuldige” soldaten niet ingehuurde zwervers zijn die zo een zakcentje verdienen?

Het spel tussen waarheid en werkelijkheid waar je tijdens “Wag the Dog” nog om kon lachen, is nu dodelijke ernst geworden op onze TV’s en in onze kranten. Dankzij CGI is de wereld in een ernstige realiteitscrisis geraakt. Van dinosauriërs en buitenaardse wezens kan de gemiddelde TV kijker niet meer zien dat ze nep zijn, van persfoto’s en nieuwsreportages niet meer dat ze echt zijn. Ik blijf die beelden maar voor me zien: afgeranselde gevangenen afgewisseld door lachende studenten. Oprechte politici gevolgd door sadistische gevangenenbewaarders. Veroordeelde soldaten die uiteenvallen in énen en nullen. De waarheid is dood, de werkelijkheid is wat je ziet op TV.