Selectief scepticisme

Sinds we met z'n allen door het Coronavirus zijn getroffen gaan er geluiden op dat er eigenlijk meer, of iets anders aan de hand is. Het virus heeft een andere oorzaak, de maatregelen zijn overdreven of zelfs autoritair. Is het RIVM wel te vertrouwen? Ik probeer de mensen die dit voelen te begrijpen, en wil wat vragen stellen.

Wat als het waar is

Laten we even in het midden laten of het Coronavirus inderdaad is wat ervan gezegd wordt. Stel dat we, wellicht in de toekomst, wél getroffen worden door een dergelijke ziekte waarbij ons persoonlijke gedrag de rest van de bevolking in gevaar kan brengen. Een virus dat zich via de lucht verspreidt, een lange en asymptomatische incubatietijd heeft, en dat dodelijk kan zijn. Wat zouden dan de maatregelen wél moeten zijn? Quarantaine, lockdown, anderhalve meter en mondkapjes worden verguisd als draconische autoritaire maatregelen, maar hoe zorg je ervoor dat je land niet bezwijkt onder zo'n ziekte? Hoe ga je om met mensen die twijfel hebben aan de echtheid van de ziekte en daardoor gedrag vertonen wat andere mensen in gevaar brengt? Welke manier zou vrijheid en veiligheid waarborgen?

Hoe weet je of het waar is

Volgt natuurlijk de belangrijke vraag: hoe onderscheidt 'the real deal' zich van een scenario waar de overheid of andere partijen met een andere agenda zo'n situatie verzinnen of uitbuiten? Hoe weet je dat er daadwerkelijk een potentieel dodelijke pandemie aan de gang is, of dat het een verzinsel is? Fouten zullen ook in het echte scenario gemaakt worden, beslissingen moeten met onvolledige informatie worden genomen en wellicht worden er onder het motto 'geen paniek zaaien' bepaalde stukken informatie achtergehouden. Wat zijn de 'tells' die een echte ramp onderscheiden van een leugen?

Selectief scepticisme

Een vraag die mij persoonlijk ook veel bezighoudt: waar komt deze specifieke twijfel vandaan? Want dat men een kritische houding heeft ten opzichte van de informatie die hen wordt toegespeeld, dat kan ik alleen maar toejuichen. Maar die kritische houding is doorgaans nogal eenzijdig. Waar meldingen van het RIVM op elk detail uit elkaar worden getrokken, wordt de Facebook-boodschap van Truus die vindt dat Bill Gates hoogstpersoonlijk microchips in je vaccin stopt (ondersteund door een ongepubliceerd artikel van iemand die ooit een bachelor afmaakte en daarna geen onderzoek meer heeft aangeraakt) klakkeloos overgenomen en doorgestuurd. Dat er wellicht haken en ogen aan het ene verhaal zitten lijkt me niet wegnemen dat een alternatief verhaal even rigoureus moet worden getoetst.

Wat zeg je nou eindelijk

Die kritische blik kan ook op het geheel geworpen worden. Wat moet er aan de hand zijn om de theorieën waar te maken? Duizenden zorgmedewerkers die liegen of hun volledige carrière kinderlijk blind of naïef zijn geweest. Moet ik vrienden van me die werken als arts en wekenlang mensen hebben zien sterven vertellen dat het allemaal een leugen is? Of dat ze zelf liegen? Dit soort beschuldigingen zijn vanuit je luie stoel makkelijk te maken, maar wat lastiger in het gezicht van de duizenden mensen die jaren van hun studie en hun leven hieraan wijden. Zo'n claim kan je niet zomaar maken: Extraordinary claims require extraordinary evidence. En daar kan de Facebook-post van Truus maar moeilijk aan voldoen.

Dit item is geschreven door Maarten van schrijverscollectief Kaf.