Brexit-coup tegen May mislukt

Mick (Philosocles)

De harde Brexiteers in het Britse Lagerhuis hebben vooralsnog niet genoeg steun weten te verzamelen om premier Theresa May af te zetten. Maar ondertussen dreigt ze wel de steun van haar Noord-Ierse gedoogpartner DUP te verliezen, en daar bovenop dreigt Spanje tegen de Brexitdeal te stemmen zonder garanties over toekomstige invloed op de status van Gibraltar. En is het maar zeer de vraag of May haar deal door het parlement krijgt.

De groep Brexiteers onder leiding van Jacob Rees-Mogg wil de banden met de Europese Unie zoveel mogelijk doorsnijden, en gelooft niet dat May, die in 2016 tegen de Brexit stemde, de aangewezen persoon is om het Verenigd Koninkrijk de EU uit te leiden. Rees-Mogg had 48 brieven van Lagerhuisleden nodig om een leiderschapsverkiezing af te dwingen, maar een week na zijn oproep zouden er nog maar 26 binnen zijn.

Het is onwaarschijnlijk dat de resterende brieven nog komen. Dat is vooral af te leiden uit het ontbreken van voormalig minister Boris Johnson en andere partijprominenten bij de brievenschrijvers, aldus de Volkskrant. Dus lijkt de premier voorlopig veilig.

Goede Vrijdag-vredesakkoord
De deal die May vorige week met EU-onderhandelaars sloot, had Ierland als voornaamste struikelblok, omdat daar de buitengrens van de EU komt te liggen. Die moet echter openblijven, volgens het Goede Vrijdag-vredesakkoord uit 1998 tussen pro-Ierse republikeinen en pro-Britse unionisten. Het dilemma is dat er wel érgens een grens moet, ofwel tussen het Britse Noord-Ierland en de Ierse Republiek, of in de Ierse Zee.

Maar de eerste optie kan niet volgens het Goede Vrijdag-akkoord, en met de tweede optie weigert Mays unionistische gedoogpartner akkoord te gaan. En dus voorziet Mays deal er toch in dat bepaalde soorten goederen moeten worden gecheckt voordat ze van Noord-Ierland naar het Britse vasteland mogen, of andersom.

De DUP is echter mordicus tegen elke manier waarop Noord-Ierland anders wordt behandeld, omdat de partij bang is dat dit een opstap is naar een verenigd Ierland. En dus dreigt de DUP nu de steun voor May in het Lagerhuis in te trekken, meldt The Journal. Dit komt May bijzonder slecht uit: ze kan ook al niet op de harde Brexiteers in haar eigen partij rekenen, en veel steun vanuit de oppositie hoeft ze ook niet te verwachten. De premier heeft 320 stemmen nodig om de overeenkomst door het Lagerhuis te loodsen, maar op dit moment lijkt ze er volgens de BBC amper 270 te kunnen halen.

De deal heeft echter komend weekend allereerst de steun van de EU-lidstaten nodig. Dat leek allemaal in kannen en kruiken, ware het niet dat Spanje op het laatste moment tegensputtert en zijn steun dreigt in te trekken.

Vrede van Utrecht
Rots des aanstoots is Gibraltar, sinds de Vrede van Utrecht van 1713 in Britse handen, maar al praktisch net zo lang onderhavig aan een claim van de Spanjaarden. Madrid wil niet dat de eventuele toekomstige status van Gibraltar onderdeel is van de deal tussen Londen en de EU. Het land eist duidelijkheid dat dit een aangelegenheid is tussen Spanje en het Verenigd Koninkrijk, en dat de EU zich erbuiten moet houden. Zo niet, dreigen de Spanjaarden hun veto te gebruiken om de Britse EU-exitdeal te torpederen.

Diplomaten verwachten echter dat de overige lidstaten de dreigende ruzie zullen sussen met wat extra formuleringen en een eventuele extra verklaring. Naar verluidt steigert de Spaanse regering vooral omdat de coalitie met het idee van vervroegde verkiezingen speelt, en is het oprakelen van de Gibraltar-claim vooral voor binnenlandse consumptie bedoeld.

Daarmee lijkt het erop dat premier May volgende week met een door de EU-lidstaten ondertekend akkoord op zak terug naar Londen kan, maar ook dat de problemen voor haar dan eigenlijk pas echt beginnen. Want het is onduidelijk hoe het verder moet als May de deal inderdaad niet door het Lagerhuis krijgt.