Optimisme met een hamer
Fir3fly stuurde via de submit de volgende column in:
Ergens in een vallei ligt een hamer. Deze ligt daar inmiddels al bijna 40 jaar, op exact dezelfde plek. De locatie is ook geen geheim, iedereen die het weten wil kan het vrij precies bepalen. En toch is de kans dat hij over tien, twintig jaar nog steeds daar te vinden is, volledig onberoerd, zeer groot. De vallei in kwestie is namelijk die van Taurus-Littrow en bevindt zich zo'n 380.000 kilometer van ons af.
Het was de landingsplaats van de Apollo 17-maanmissie, de allerlaatste in het Apollo-programma. In de originele planning zouden er nog drie missies volgen na 17, maar die werden geschrapt toen NASA flink moest bezuinigen. Het plan voor Apollo 18 was om een geoloog mee te nemen naar de maan. Dat plan werd vooruit gebracht en zo werd Harrison "Jack" Schmitt de eerste wetenschapper op de maan. Hij was tevens de eigenaar van de eerdergenoemde hamer.
De missie was een groot succes. Zelfs al had de computer in hun maanlandingscapsule minder rekenkracht dan een gemiddelde rekenmachine uit de jaren '80, de mannen op de maan en in Houston hadden er het volste vertrouwen in. En dat liet ruimte over voor wat frivoliteit. NASA wilde de gehele missie op film hebben, en dus is zo te zien hoe Gene Cernan, leider van de missie, probeert de Amerikaanse vlag te laten wapperen in de niet-bestaande wind. Beide heren hadden gedurende hun drie dagen lange verblijf een lange discussie over de beste manier om zich voort te bewegen. Springen als een kangoeroe, huppelpas of toch kleine sprongetjes? Vele komische, maar toch gevaarlijk uitziende valpartijen zijn het vervolg. Schmitt schopt met veel plezier een grote kei van een richel af om te laten zien hoe de verminderde zwaartekracht objecten beïnvloedt. Meteen daarna schiet hij weer in zijn rol als wetenschapper en beschrijft hij hoe interessant de grond onder de kei is in geologische termen.
De mannen werden elke 'ochtend' uit hun slaap gehaald door Houston met een liedje, elke dag een andere. Houston deed overigens gewoon mee met de grappen en grollen, als Schmitt bijvoorbeeld voor de zoveelste keer de zak met monsters en zichzelf laat vallen tijdens het rondspringen lachen ze hem hartelijk uit, om vervolgens Cernan te vragen of hij 'twinkletoes' (hier sarcastisch bedoeld, normaal gesproken een synoniem voor een goede danser) wil assisteren.
Zelfs tijdens de terugreis, waar serieuze handelingen verricht moesten worden om weer terug te keren naar de capsule die de mannen terug moet brengen naar de Aarde, weet Schmitt stiekem een camera mee te smokkelen die eigenlijk achter had moeten blijven. Hij maakt hiermee foto's en filmpjes van derde man Ron Evans, die halverwege de Aarde en de maan 'even' naar buiten gaat om routinewerkzaamheden te verrichten. Evans zwaait naar de camera, groet zijn moeder en merkt op dat de verf aan de buitenkant van de capsule toch wel een paar krasjes heeft opgelopen. Misschien wel het duidelijkste voorbeeld van het grenzeloze optimisme is de filosofie van de astronauten om alles wat ze niet meer nodig hadden gewoon maar achter te laten op de maan. In speciale afgesloten zakken.
Iemand zou terecht op kunnen merken dat dat eigenlijk nogal zinloze vervuiling van het maanlandschap is. Maar deze mannen waren er van overtuigd dat al hun gereedschap binnen zeer korte termijn weer gebruikt zou worden door de opvolgers van het Apollo-programma. Het is immers duur genoeg om gereedschap naar de maan te brengen, dan is het ook maar beter om wat te hergebruiken. Het liep anders en inmiddels liggen de hamer en alle andere achtergelaten rotzooi al 40 jaar te wachten. Het grenzeloze optimisme over wat de mensheid allemaal kon bereiken zakte langzaam weg in het vervolg van de Koude Oorlog en maakte plaats voor cynisme over de vernietigende kracht van kernwapens.
Op 6 augustus 2012 landde de rover Curiosity op Mars, na een zenuwslopende afdaling door de atmosfeer. Ondanks de enorme bezuinigingen bij NASA hebben ze het toch voor elkaar gekregen een heel laboratorium op Mars te zetten, en dit is een enorme prestatie die veel aandacht verdient. En dankzij het internet weet NASA nu steeds meer mensen weer enthousiast te krijgen over de missie en ruimtevaart in het algemeen. Nog meer dan de vorige Mars-rovers moet Curiosity laten zien waar men ondanks het met Apollo vergeleken geringe budget nog toe in staat is. Nog steeds ziet NASA een bemande vlucht naar Mars als ultiem doel. Maar zo'n soort missie vereist een zekere mentaliteit en visie over de ruimtevaart, zoiets als de Apollo 17-astronauten en technici in Houston hadden.
De mentaliteit die een retourtje Aarde-maan zo gewoon deed lijken dat er tijd gevonden werd om nog wat foto's te maken van het interieur van de maanlander, terwijl de mannen bijna een uur achter lagen op schema. Om dat te verhelpen werden er een paar dingen verwijderd uit het programma, extra checks die toch waarschijnlijk niet nodig waren. Alles zou toch wel werken zoals het moest. En waarom die hamer ligt waar hij ligt? Schmitt vond het een leuk idee om tijdens hun allerlaatste momenten op de maan nog even te kijken hoe ver hij dat ding weg kon mieteren. Gewoon, voor de lol.
Filmpje van Schmitt en de hamer, waarin Cernan hem nog waarschuwt om vooral niet de lander te raken:
