Requiem voor een vriendin
Vorige week hebben we haar in laten slapen. Onze lieve hond met wie wij al veertien jaar ons leven deelden. Een volwaardig lid van het gezin. Iemand die je troostte wanneer je in de put zat en altijd een soort van onvoorwaardelijke liefde wist uit te stralen naar iedereen. Nou ja, naar iedereen… van een van mijn ooms moest ze niets hebben. Wat maar weer aangeeft, dat mensenkennis ook diereigen kan zijn.
Het ging al een tijdje wat minder wat betreft het lopen. Ze werd oud. Vorige week was het dan echt zover. Het moment waarvoor wij allen zo gevreesd hadden. Het was op. Het licht uit haar ogen verdwenen. Een leven dat ook zonder medische interventie niet lang meer zou hebben geduurd. De dierenarts kwam aan huis, wat wij allen zeer prettig vonden en na een half uurtje was het dan afgelopen. Een aai over haar bol, een streling langs haar oren. Een laatste aanraking van het lichaam waar langzaam de warmte uitvloeit. Zo vredig, zo stil. Het is bijna niet voor te stellen dat ze de dag daarvoor nog zo levendig was. Aanwezig was ze altijd: begroeten bij binnenkomst, achter je aan drentelen, kopjes geven, kwispelen, hoewel dat wel steeds minder werd met het aftakelen van haar achterlijf en altijd een blik in haar ogen, die je doet denken dat ze wat slimmer was dan een gewone hond.
Dat behoort nu tot de verleden tijd. Het huis is stil. Koud. De herfst krijgt zo een geheel nieuwe dimensie. Het sinterklaasfeest was vreselijk zo zonder die hond die nog blijer doet over de kadootjes en afgewikkelde papiertjes dan mijn kleine nichtjes die ze in ontvangst mogen nemen – natuurlijk speelt het mee dat er ook altijd wel wat voor haar bij zat. Een van de moeilijkste dingen is het thuiskomen van een lange dag op de universiteit na lange complexe gesprekken en haar niet aan te treffen bij de deur of op ‘haar’ bank.
Muziek is hierbij een grote troost net zoals muziek in mijn leven altijd al een enorm grote plaats heeft ingenomen. Ik kan me geen afscheid herinneren zonder muziek. Waarschijnlijk heeft iedereen wel eens wat gehoord uit het Requiem van Mozart KV 626. In de film Amadeus – voor mij ook een van de eerste keren dat ik er mee in aanraking kwam - of bij een waardeloze SBS6-documentaire, misschien ook wel elders, maar daar draait het nu even niet om. Dozijnen van deze stukken zijn er geschreven, specifiek als dodenmis, want dat is een requiem. Brahms, Fauré, Dvorak… allen leverden zij meesterwerkjes af. Natuurlijk zijn er nog wel meer; ik heb ze zelfs verzameld op cd.
Het is treffend hoe ingenieus dit soort stukken in elkaar zitten. Wellicht niet altijd qua muziek, maar wel de verschillende manieren van verliesverwerking. Heftige emoties wisselen elkaar af op manieren die perfect aansluiten op de ervaren emoties tijdens rouwprocessen. Ware meesters laten zich blijken door het schrijven een requiem, want voor zoiets is niet alleen kennis der compositie nodig, maar ook nog eens het menselijk vermogen om zoiets over te kunnen brengen.
Op dit moment draai ik een van mijn favoriete cd’s. Een uitvoering van het requiem van Mozart op het label Erato gedirigeerd door William Christie. Een meesterlijke uitvoering en naar mijn bescheiden mening – en in het bezit van tig andere opnames van hetzelfde werk – de beste die er is. Het subtiele begin dat je bij zoveel uitvoeringen mist, de kracht van het Dies Irae en dan weer bij het Confutatis! Ik kan nog wel even doorgaan, maar dit is een column en geen review of verkooppraatje.
Enfin, u moet zich maar snel naar de winkel snellen om deze plaat te bemachtigen, want zoiets als dit is een zeldzaamheid. Aan de ene kant wil ik het voor mezelf houden, maar aan de andere kant delen met anderen net als het verdriet dat ik hierboven heb beschreven. Een soort emotioneel exhibitionisme wellicht, nét als de diverse requiems van meesters uit het verleden, want immers laten zij ook de diepe punten van hun emotionele wezen zien in hun muziek, maar in het bijzonder in hun requiem. Sinds de dag dat een van deze dodenmissen mij ter ore kwam, heeft het mij weten te fascineren: de muziek, maar ook het verhaal erachter. Het leven, de dood, de wisseling tussen deze twee realiteiten en ook de manier waarop mensen er invulling aan geven en de manier van verwerken. En nu, nu ik niet zelf meer zo actief ben met het schrijven van muziek, maar wel het schrijven over muziek, staat hier mijn requiem. Mijn requiem voor een vriendin.
