Je bek houden

Mijn mond houden. Altijd een lastige. Maar ik ben de tijd voorbij dat ik alles meteen als onrecht zag en er ook steeds meteen bovenop dook. Dat doet leeftijd. Je wordt ouder en je bent zelf ook al vaak genoeg op je bek gegaan. Als je je eigen fouten gaat zien, snap je ook dat sommige dingen vaak toch echt gewoon je 'eigen schuld' zijn en dat het zogenaamde onrecht dan enkel een reactie van anderen op jouw stommiteiten is.

Deze karaktertrek is deels ook wel het resultaat van het feit dat het leven niet altijd even eerlijk is en dat ook ik aan de 'verkeerde kant' van de lijn heb gestaan. Gelukkig ben ik aan de goede kant van de streep terechtgekomen, maar dat effect zie je vaker. Mensen  die in het verdomhoekje zitten, hebben vaak de neiging te denken dat alles en iedereen tegen hen is. Als je er zelf dan eenmaal uit bent, blijf je toch een grotere sympathie – of noem het empathie – voor de underdog houden. En dan houd je ook minder makkelijk je mond dicht.

Oké. Dit kan ook de andere kant op vallen. Soms komen mensen vanuit een mindere positie in een rol waarin ze daadwerkelijk iets te vertellen krijgen en slaan ze gruwelijk door. Het effect van schouders die de verantwoordelijkheid nooit hebben leren dragen. Soms wordt de underdog dus gewoon een klootzak. Dan is het weer goed om mensen met hun verleden te confronteren. En ook dan kan ik mijn mond weer niet houden.

Maar daar moet je voorzichtig in blijven. En dat probeer ik dan ook. Ieder mens is een product van een verleden, ervaringen en omstandigheden. Hoe harder je dat negeert, hoe harder mensen in de meest 'handige' rol duiken. Soms blijkt een slachtofferrol wel handig. De volgende keer is het handiger om verworven macht te gebruiken, om de ander het zwijgen op te leggen. Slachtoffer zijn. Slachtoffer worden. Slachtoffers maken. Het zijn allemaal verrekte dunne lijntjes, waar je makkelijk overheen stapt als niemand zijn mond opentrekt.

Daarmee krijg je overigens echt niet alles voor elkaar hoor. Dat is eigenlijk wel het kromste van dit alles. Als je stevige standpunten inneemt, is er altijd wel een partij die zich aangevallen voelt. Met genuanceerde standpunten loop je steeds weer het risico dat de nuance niet wordt gelezen. Bij een oordeel over een geschil tussen twee personen is het wachten op het moment dat één van die personen zich genaaid gaat voelen en de hakken in het zand zet. En dan hoor jij weer meteen bij 'die anderen'.

Mijn mond houden. In het dagelijks leven heb ik het deels wel afgeleerd. Als je doorslaat, ga je in iedere rij voor de kassa van een supermarkt wel een 'slachtoffer' of 'machtsmisbruiker' herkennen. Terwijl ik dan toch echt alleen mijn pak toiletpapier af wil rekenen.

Afleren doe ik het nooit. Maar inmiddels houd ik wel vaker mijn mond en schrijf dan maar een column. Je roept maar als je het er niet mee eens bent. Of je houdt je bek.