Doorgaan met ademen
Dat dit niet de eerste keer sinds de tweede wereldoorlog is dat er zoveel slachtoffers vallen, doet er eigenlijk niet toe. Want hoewel een mensenleven in Cambodja, Vietnam of Zaïre natuurlijk evenveel (helaas vaak ‘even weinig’) waard is als in de Verenigde Staten, is er op 11 september iets voorgoed veranderd in deze wereld. Want vanaf nu is de onaantastbaarheid en het zelfvertrouwen van de hele westerse beschaving op de helling komen te staan, is onze economische en sociale kwetsbaarheid aan het licht gekomen. Dit alles heeft onvermijdelijk ingrijpende gevolgen.
“De wereld houdt haar adem in”. Van alle kanten hoor je dit. Het is waar: de wereld wacht op wat nu gaat komen. Ik was helaas eerder van dichtbij in staat te volgen wat er gebeurt met een land als men verwacht dat er gebombardeerd gaat worden. Een misselijkmakend gevoel van angst en onmacht, verlamd het leven.
De aanslagen van gisteren kunnen nog het beste vergeleken worden met een leraar die voor het oog van een klas vol pubers voor gek wordt gezet. Verschillende leraren gaan daar verschillend mee om. De een geeft de hele klas op z’n donder. Collectief strafwerk, nablijven, slechte cijfers. De ander negeert het volkomen. Een derde gaat op zoek naar de echte daders.
In het eerste geval worden nog meer onschuldigen alsnog slachtoffer. Maar het stelt wel een voorbeeld en de daders zijn zeker ook gepakt. Het tweede getuigt van een groot zelfvertrouwen, maar wordt als zwakte geïnterpreteerd. Zeker door de pubers die een minder volwassen kijk op dit soort zaken hebben. De derde optie lijkt het meest eerlijk. Maar vaak weten de echte daders, die zwakkere klasgenoten subtiel weten te manipuleren, buiten schot te blijven. Of pakt de leraar de verkeerde ‘daders’ aan. En zet daarmee alleen maar meer kwaad bloed.
Amerika is genoodzaakt om dit met groot vertoon van macht te beantwoorden. Om twee redenen. Het belangrijkste is het zelfvertrouwen van het land. Amerikanen zijn van nature tamelijk overtuigd van hun onaantastbaarheid. Een president of regering die niet aan dit Superman-beeld voldoet zal de Amerikaanse bevolking ernstig teleurstellen. De eerste reacties van Bush en Powell ademen dan ook wraak. “Wij zijn in oorlog”: duidelijker kan het niet.
Daarnaast moet Amerika wel sterk terugslaan om andere terroristen af te schrikken. Want hoewel landen als Libië, Iran en zelfs Afghanistan op dit moment verbazingwekkend (schijnheilig?) beschaafd reageren, staat het vast dat dit een ongeëvenaarde voorbeeldwerking heeft. Vanaf gisteren is elk vliegtuig, overal ter wereld een potentieel massavernietigingswapen. Tsjetsjeense strijders die met een gekaapte Tupolev het Kremlin verwoesten, Pakistanen de Taj Mahal, Japanse splintergekken het centrum van Tokio. Met name in moslimlanden zijn er voldoende bekwame mensen te vinden die willen sterven voor een in hun vertroebelde ogen ‘goede zaak’.
Er is veel voor nodig om dit soort mensen van dergelijke daden af te houden. Omdat de optie om voortaan ‘maar te accepteren dat dit kan gebeuren’ zeker voor Amerikan niet-reëel is, zal er dus ook hierdoor voor terugslaan gekozen worden.
De vraag is dus niet of er in Afghanistan (en een aantal andere plekken op aarde) met geweld op dit geweld geantwoord gaat worden, maar wanneer dat gaat gebeuren. En hoe ver Amerika daarmee gaat. Dat wraak wel oplucht, maar weinig oplost lijkt op dit moment in Amerika een inhoudsloze wijsheid. De instabiele militaire situatie in de wereld van na de koude oorlog is sinds gisteren nog wankeler geworden. Het Amerikaanse militaire antwoord zal daar alleen maar aan bijdragen.
Wij hoeven onze adem niet in te houden. Dat is eigenlijk ook ongepast: duizenden slachtoffers zullen nooit meer ademen. De enigen die hun adem in mogen houden zijn de daders. En dan niet de verdwaasde volgelingen die met de vliegtuigen zijn vernietigd, maar dat slimste jongetje uit die puberklas, de masterminds die al manipulerend de wereld in hun gruwelijke greep weten te krijgen. Deze echte daders moeten hun adem inhouden. Zo lang mogelijk. Liefst voor altijd.
