Dan McCafferty, de voormalige zanger van de Schotse rockband Nazareth, is dinsdagmiddag overleden op 76-jarige leeftijd. Dat heeft Pete Agnew, de bassist van Nazareth, bekendgemaakt via een statement op social media. Meer hierover bij het AD.

In Nederland werd Nazareth vooral beroemd door het nummer 'Love Hurts'.

McCafferty werd geboren in Dunfermline, Schotland. Onder invloed van artiesten als Little Richard, Elvis Presley, Chuck Berry en Otis Redding, werd hij in 1968 een van de stichtende leden van Nazareth. Hij verscheen op alle albums van Nazareth tot 2014 en toerde 45 jaar met hen. McCafferty schreef mee aan enkele van de grote Nazareth-hits, waaronder 'Broken Down Angel' en 'Bad Bad Boy'. Hij bracht drie solo-albums uit.

Een 24-jarige Amsterdammer die valse betalingsherinneringen naar klanten stuurde, heeft van de rechter een celstraf van drie jaar gekregen. De man stuurde de e-mails uit naam van de ANWB, aan wie hij een schadevergoeding van 75 duizend euro moet betalen. Zo meldt AT5. 

De Amsterdammer stuurde de phishingmails tussen januari en april van dit jaar aan meer dan tienduizend adressen. Waar de man geen rekening mee had gehouden, was dat er in de mail een link naar een echte versie van de betalingsherinnering zat. Daarop waren de naam en het lidmaatschapsnummer van de fraudeur te zien.

Laptop
De politie deed vervolgens een inval bij het huis van de man, die op dat moment zijn laptop uit het raam gooide. Zowel op de laptop als de telefoon van de man werden sporen van phishing aangetroffen. Daarnaast zijn er op de telefoon video's gevonden waarop te zien is dat de man inlogt op bankrekeningen van ABN Amro die niet van hem zijn.

Volgens de rechter pleegde de man op grote schaal fraude. Daarmee had hij in potentie grote financiële schade aan kunnen aanrichten. "Daarbij heeft hij de goede naam van ANWB misbruikt door onder andere valse betaalherinneringen uit haar naam rond te sturen."

'Ontwrichtend'
Hoeveel schade er precies is aangericht, is volgens de rechtbank niet precies te achterhalen. Wel is er in de periode van iets meer dan een jaar voor een bedrag van 85 duizend euro aan 'onverklaarbare inkomsten' op zijn rekening gevonden.

"Door deze vorm van fraude wordt het vertrouwen dat consumenten moeten kunnen hebben in het betalingsverkeer en het bankwezen en bedrijven, zoals ANWB, ondermijnd", zegt de rechter. "Wanneer dit vertrouwen niet meer aanwezig is, bestaat het risico van ontwrichting van het maatschappelijk en economisch verkeer."

Afschrikken
De rechtbank ziet phishing als ernstig feit. Volgens de rechter is het daarom de bedoeling dat de hoogte van de celstraf een 'afschrikwekkend effect' heeft. "Naar het oordeel van de rechtbank kan dan ook niet kan worden volstaan met een andere straf dan met een forse gevangenisstraf." Ook het feit dat de man in 2018 al eens in België werd veroordeeld voor fraude, weegt de rechter in zijn nadeel mee.

Prikken tegen corona hebben volgens een 'voorzichtige schatting' van gezondheidsinstituut RIVM bijna 88.000 ziekenhuisopnames in ruim een jaar tijd voorkomen. Het RIVM analyseerde de periode tussen 2 augustus 2021 en 30 augustus 2022. Vooral opname van 60-plussers werd afgewend, maar ook bij jongere groepen was het een behoorlijk aantal.

De Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE) registreerde in dezelfde tijd bijna 45.000 opnames van mensen met covid-19. “Het aantal ziekenhuisopnames dat is voorkomen is dus twee keer zo groot als het werkelijke aantal ziekenhuisopnames”, aldus het RIVM. Lees meer bij Skipr. 

Vandaag wordt in de VS een nieuw congres gekozen. Alle 435 zetels in de Tweede Kamer en 35 van de 100 zetels in de Senaat staan op het spel. Republikeinen hebben slechts vijf extra zetels nodig om een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden te krijgen. Volgens de polls zijn hun kansen daarop goed. De race voor de Senaat wordt waarschijnlijk spannender. 

Eén zetel extra is genoeg voor de Republikeinen om de meerderheid over te nemen. Mochten de Democraten van president Biden de meerderheid over een of beide kamers van het parlement verliezen, dan zouden de Republikeinen het werk van de regering aanzienlijk moeilijker kunnen maken.

Het goedkeuringspercentage van Joe Biden daalde maandag tot 44 procent, waardoor de verwachting groeit dat de Democraten bij de tussentijdse verkiezingen van dinsdag onderuit zullen gaan. Biden's populariteit is volgens de Reuters/Ipsos-peiling gedaald tot bijna het laagste punt in zijn presidentschap tot nu toe, juist op het moment dat de kiezers naar de stembus gaan.

De peilingen beginnen om 6 uur EST (11 uur GMT) en de eerste resultaten worden rond 19 uur EST (12 uur GMT) verwacht.

De laatste peilingen lijken erop te wijzen dat de Republikeinen de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden - en mogelijk ook in de Senaat - zullen verkrijgen.

De uitkomst van de verkiezingen zal waarschijnlijk ook een beslissende factor zijn in de vraag of Bidens voorganger, de Republikeinse Trump, besluit om in 2024 opnieuw president te willen worden. In zijn laatste optreden voor de verkiezingen zei Trump in Ohio dat hij op 15 november een grote aankondiging zou doen.

Tijdens zijn laatste campagne-evenement in Maryland waarschuwde Biden voor een gevaar voor de democratie. Dit is het moment om ze te verdedigen, zei hij. Veel Republikeinse kandidaten verspreiden de valse bewering dat Trump twee jaar geleden bij de presidentsverkiezingen uit een tweede termijn is 'gemanipuleerd'.

Update 17:16 uur:
De eerste meldingen van niet-werkende machines zijn al binnen. Gemeld door, ogenschijnlijk, een medewerker van het stembureau aan de stemmers. Hopelijk zijn ze allemaal zo eerlijk en transparant.

BREAKING: Reports out of Maricopa county of Machines “not working” and ballots being “misread”

WHAT IS GOING ON?
pic.twitter.com/lkd0YXegXZ

— Benny Johnson (@bennyjohnson) November 8, 2022

Na de warmste zomer beleefde Europa dit jaar ook de warmste oktober sinds het begin van de metingen.

Dat heeft het Europese aardobservatieprogramma Copernicus bekendgemaakt. Daardoor lagen de gemiddelde temperaturen bijna twee graden boven het gemiddelde van de referentieperiode van 1991 tot 2020. In het westen van het continent werden dagrecords gevestigd. Landelijk is zo'n warme oktober nog niet gemeten in Oostenrijk, Zwitserland en Frankrijk, dit gold ook voor grote delen van Italië en Spanje.

Oktober 2022 was ook warmer dan gemiddeld buiten Europa, met recordtemperaturen in Canada. Het was ook ongewoon mild in Groenland en Siberië. Aan de andere kant was het kouder dan gemiddeld in Australië, in het uiterste oosten van Rusland en in delen van Antarctica.

October #Temperature highlights from #CopernicusClimate Change Service #C3S

🌡 Europe had its warmest October on record

🌡 The largest colder-than-average temperatures were found in Australia, far eastern Russia and in parts of west Antarctica.

More 👉 https://t.co/7gc6Cdoo6J pic.twitter.com/423QuVxtoC

— Copernicus ECMWF (@CopernicusECMWF) November 8, 2022

Het gerechtshof Den Haag heeft op 8 november 2022 geoordeeld over een zaak waarin een klokkenluider schadevergoeding van ruim 2 miljoen euro vordert van TNO. De schadevergoeding is afgewezen. De klokkenluider werkt sinds 2007 bij TNO en heeft in 2016 melding gedaan van vijf vermeende misstanden. TNO heeft de meldingen onderzocht en één (deel)melding gedeeltelijk gegrond bevonden. De klokkenluider is tijdens de afhandeling van zijn meldingen arbeidsongeschikt geworden.

Het Haagse hof kan niet vaststellen dat er sprake is van benadeling van de klokkenluider door TNO in de zin van artikel 7:658c BW. Dat betekent dat de schade die het gevolg is van de arbeidsongeschiktheid van de klokkenluider niet kan worden toegerekend aan TNO en daarom is TNO niet aansprakelijk. Het hof oordeelt dat de klokkenluider weliswaar als gevolg van zijn melding stress heeft ervaren en dat die stress (mede) heeft geleid tot zijn arbeidsongeschiktheid, maar dat alleen is nog niet voldoende om te oordelen dat TNO ook aansprakelijk is voor de schade die het gevolg is van die arbeidsongeschiktheid. De re-integratie is niet geslaagd doordat een patstelling ontstond als gevolg van de financiële eisen die de klokkenluider stelde. Niet gebleken is dat de arbeidsongeschiktheid van de klokkenluider is blijven bestaan of verergerd door handelen of nalaten van TNO.

Het hof oordeelt verder dat een (korte) loonstop in het re-integratietraject onterecht is geweest. TNO heeft die loonstop al eerder ongedaan gemaakt, maar TNO is wel de wettelijke verhoging over het te laat betaalde loon over de maanden mei en juni 2017 verschuldigd.

De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) noemt de normalisering van de omvolkingstheorie een “zorgelijke ontwikkeling”. “Het openlijk en kritiekloos bespreken van dergelijk xenofoob en deels racistisch gedachtegoed, en andere complottheorieën, draagt bij aan de sociale acceptatie”, staat in een nieuw rapport over het dreigingsbeeld. Zo meldt WNL.

Uit het rapport Dreigingsbeeld  DTN 57: "De voornaamste rechts-extremistische geweldsdreiging blijft voortkomen uit het accelerationisme. Net als veel andere rechts-extremistische stromingen is het accelerationisme op de omvolkingstheorie gebaseerd  waarbij aanhangers van het accelerationisme de nadruk leggen op het bespoedigen van een rassenoorlog. Met deze oorlog willen accelerationisten chaos creëren en het huidige politieke bestel vervangen door een witte nationaalsocialististische etnostaat. Zoals beschreven in eerdere DTN’s beschouwen zij het gebruik van terroristisch geweld als een gerechtvaardigd middel bij het ontketenen van die strijd. Nieuwe accelerationistische publicaties onderschrijven nog maar eens dat aanslagen door alleenhandelende daders en grootschalige aanslagen op vitale infrastructuur, zoals het stroomnetwerk, telecommunicatie en olietransport, moeten bijdragen aan de beoogde ontketening van een rassenoorlog.

Een overeenkomst tussen het accelerationisme en de meeste andere rechts-extremistische stromingen is het geloof in de omvolkingstheorie. Terroristen legitimeren hun acties ermee, maar de theorie is afkomstig van alt-right. Het is een gegeven dat de demografische samenstelling van westerse landen de afgelopen decennia is gewijzigd, maar aanhangers van de omvolkingstheorie gaan uit van kwade opzet. Volgens de theorie zouden bepaalde groepen, vaak ‘de Joden’ of ‘de linkse elite’, op planmatige wijze de bevolkingssamenstelling van Westerse landen veranderen door witte mensen te vervangen door mensen met een andere culturele of etnische achtergrond. Vanuit de gedachte dat het voortbestaan van het witte ras door een Joodse elite wordt tegengehouden leidt de omvolkingstheorie tot een opleving van antisemitisme. Rechts-extremisten vinden dat de geboortecijfers van witte mensen omhoog moeten en keren zich tevens tegen rassenvermenging, feministen, de lhbti-scene en immigranten. Accelerationisten zien geweld en rassenoorlog als hét antwoord op de veronderstelde omvolking.

Een zorgelijke ontwikkeling is dat de omvolkingstheorie ook in Nederland van de uithoeken van het internet naar meer mainstreamdiscussies is verplaatst. Het openlijk en kritiekloos bespreken van dergelijk xenofoob en deels racistisch gedachtegoed, en andere complottheorieën, draagt bij aan de sociale acceptatie. Uit onderzoek blijkt dat het herhaaldelijk uitdragen van dergelijk gedachtegoed in de media en op sociale media bijdraagt aan verdere normalisering ervan. Daarmee is absoluut niet gezegd dat alle uitdragers van het gedachtegoed ook terroristisch geweld goedkeuren, maar het kan er wel aan bijdragen dat rechts-extremisten zich gelegitimeerd voelen in hun denkbeelden.

Dit jaar bleek al meermaals dat geweld kan voortkomen uit rechts-extremistische online milieus. Zowel de 18-jarige dader van een aanslag in mei op gekleurde bezoekers van een supermarkt in de Amerikaanse plaats Buffalo (tien doden), als de 19-jarige dader van een aanslag op een lhbti-bar in de Slowaakse hoofdstad Bratislava in oktober (twee doden) deelden rechts-extremistische manifesten waarin zij hun daden rechtvaardigden. De Slowaak, die naar eigen zeggen radicaliseerde op rechts-extremistische internetfora, verwees in zijn manifest naar het accelerationisme, eerdere rechts-terroristische aanslagplegers, mogelijke doelwitten en jodenhaat. Ook de dader van de aanslag in Buffalo vond inspiratie bij eerdere rechts-terroristische aanslagplegers. De Amerikaan deelde beelden van zijn aanslag via een livestream en ook hij publiceerde een lijvig manifest waarin hij zichzelf omschreef als een racist, fascist en antisemiet. Ideologisch baseert de dader van de aanslag in Buffalo zich vooral op de bovengenoemde omvolkingstheorie. Hoewel de dader niet expliciet naar het accelerationisme verwijst staat het idee dat de vermeen'de omvolking met geweld moet worden gestopt ook in zijn manifest centraal.

Het manifest van de Slowaakse aanslagpleger wordt op accelerationistische en neonazistische kanalen gedeeld en geprezen. Volgens partnerdiensten wordt de aanslag in Buffalo in besloten kanalen van Nederlandse rechtsextremisten verschillend beoordeeld. Klassieke neonazi’s zien weinig in een dergelijke aanslag omdat dit soort aanslagen contraproductief zijn voor hun eigen politieke projecten – waarbij zij zich eveneens op de omvolkingstheorie beroepen. Accelerationisten reageren juist positiever: zij verspreiden grappen en memes en verwijzen naar de dader – net als bij eerdere rechts-terroristische aanslagplegers – als heilige."

De omvolkingstheorie is overgewaaid vanuit de Verenigde Staten, zegt Raymond Mens, Amerikadeskundige. “En de trends daarachter zijn dat natuurlijk ook. Want in Amerika maken de FBI en de CIA zich meer zorgen over dat soort dreigingen – extreemrechtse dreigingen, binnenlands – dan bijvoorbeeld om terreurgroepen in het Midden-Oosten.”

De Nederlandse jihadistische beweging blijft mede vanwege de naar verhouding grote omvang en organisatiegraad de voornaamste bron van terroristische dreiging voor ons land. Repressief overheidsoptreden en het ontbreken van mobiliserende thema’s zorgen voor stagnatie en relatieve inactiviteit van de beweging. Toch hebben sommige Nederlandse jihadisten nog steeds de intentie om een aanslag te plegen, al zijn er geen aanwijzingen dat zij daar op dit moment plannen voor maken. De ontwikkeling van de beweging blijft onvoorspelbaar. Het is mogelijk dat de dreiging weer kan toenemen onder invloed van bijvoorbeeld mobiliserende gebeurtenissen of omdat terrorismeveroordeelden vrijkomen uit detentie. Maar deze beweging toont volgens de NCTV “stagnatie” en een “relatieve inactiviteit”.

Een aanslag uit de hoek van rechts-extremisme en antioverheidsextremisme is tegenwoordig ook “voorstelbaar”. Het radicale deel van de anti-overheids extremisten geeft via complottheorieën uiting aan grieven en wantrouwen. Complottheorieën kunnen zingeving en houvast bieden in een complexe wereld, maar kunnen ook leiden tot een vurig verzet tegen de gevestigde orde. De misleidende verhalen over het World Economic Forum en de in Nederland minder wijdverspreide QAnon complottheorie zijn daar voorbeelden van. Er tekent zich een beweging af die wordt gekenmerkt door diepe vijandigheid, fanatisme en fantasieën van gewelddadige eigenrichting. Aanhangers verspreiden een zogeheten ‘elite-narratief’, het idee dat er in Nederland een elite aan de macht is die een onderdrukkende agenda doorvoert, waarmee men in oorlog is en waartegen verzet nodig is. Deze elite zou zich uiteindelijk moeten verantwoorden voor tribunalen. Complottheorieën kunnen wijder worden verspreid omdat ze eenvoudig te koppelen zijn aan actuele gebeurtenissen. Deze theorieën normaliseren wanneer ze herhaaldelijk worden uitgedragen in het publieke en politieke domein. Het genoemde elite-narratief kwam tijdens de coronapandemie aan de oppervlakte, maar nu worden ook andere actuele ontwikkelingen binnen dit discours geplaatst. Bijvoorbeeld de oorlog in Oekraïne, het stikstofprotest, of de klimaatplannen. Dit maakt het onwaarschijnlijk dat het elite-narratief snel verdwijnt, al is het onduidelijk hoe de aanhang zich op lange termijn zal ontwikkelen. Veel hangt samen met het vertrouwen in de democratische instituties.

Extreemlinkse groepen bewegen zich meer in de publieke ruimte dan tijdens de beperkende coronamaatregelen, maar hun omvang en acties blijven beperkt. Ze manifesteren zich op overwegend activistische wijze, bijvoorbeeld via internationale campagnes tegen het Europees migratiebeleid of via demonstraties en bekladdingen tegen vermeend racisme, het koloniaal verleden of extreemrechts. Ook sluiten ze aan bij bredere thema’s, zoals de woningnood of het klimaat. Sommige anarchisten zetten zich al langer af tegen vreedzaam activisme en reppen openlijk van een militante strijd tegen de staat en het kapitalisme. Hoewel dit zich voornamelijk beperkt tot het woord in plaats van de daad, zijn hardere acties voor de toekomst niet uit te sluiten. Vanuit klimaatactivisme vinden acties plaats die soms veel (media-)aandacht genereren. Deze zijn te duiden als activistisch. Extreemlinks uit zich vooral op “activistische wijze” zoals demonstraties.

Zie ook: Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN) 57: dreiging veelzijdiger en meer diffuus

Jongeren in de tienerleeftijd maken vaak seksueel geweld mee en worden ook vaker dan kinderen in de basisschoolleeftijd opnieuw slachtoffer van een delict. Dit blijkt uit de nieuwe Slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen 2017-2021 die vandaag verschijnt. Volgens Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen Conny Rijken is meer effectieve preventie en passende hulp voor slachtoffers nodig.

Er komt een zorgelijk beeld naar voren van seksueel geweld en seksuele intimidatie tegen jongeren in de leeftijd van 15 tot en met 17 jaar. Uit prevalentieonderzoek – onderzoek naar hoe vaak seksueel geweld voorkomt – gebaseerd op cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) blijkt dat naar schatting ruim 95.000 meiden (37,8%) en zo’n 34.500 jongens (13,4%) van deze leeftijd tenminste een vorm van seksueel geweld of seksuele intimidatie hebben meegemaakt.

Kinderen opnieuw slachtoffer
‘Seksueel geweld tegen kinderen komt veel voor en heeft langdurige gevolgen voor slachtoffers’, zegt Nationaal Rapporteur Rijken. ‘Daarbij is het verontrustend om te zien dat tieners relatief vaak opnieuw slachtoffer worden van een delict.’

Maar liefst 35% van de 13- tot en met 17-jarigen komt binnen 5 jaar opnieuw in beeld als slachtoffer bij de politie, ten opzichte van 14% van de 0- tot en met 12-jarigen. In meer dan de helft van de gevallen worden zij opnieuw slachtoffer van een zedendelict of maken zij ernstig geweld mee.

Seksueel geweld voorkomen
‘Seksueel geweld tegen kinderen moeten we zoveel mogelijk proberen te voorkomen door in te zetten op effectieve preventie.’ Uit de monitor van de rapporteur blijkt dat van het merendeel van de bestaande preventieve interventies niet bekend is hoe effectief ze zijn. ‘Dit is zorgelijk, aangezien de inzet van niet-effectieve interventies nutteloos kan zijn of zelfs het tegenovergestelde effect kan hebben’, zegt de Nationaal Rapporteur.

Een wereld te winnen
Goede relationele en seksuele vorming op scholen zijn een essentieel onderdeel van effectieve preventie van seksueel geweld tegen kinderen. Uit onderzoek van Rutgers, het expertisecentrum seksualiteit, blijkt echter dat 62% van de docenten biologie en 79% van de docenten maatschappijleer in het voorgezet onderwijs geen gebruik maakt van aanvullend (erkend) lesmateriaal.

Volgens Nationaal Rapporteur Rijken is hier nog een wereld te winnen: ‘Daarvoor hebben scholen en hulporganisaties wel de juiste kaders nodig. Hier ligt een belangrijke rol voor de nationale overheid, die sterker richting kan bieden aan scholen over het geven van voorlichting over seksualiteit en seksuele diversiteit, waarmee een bijdrage geleverd wordt aan de preventie van seksueel geweld tegen kinderen.’

Preventie voor jongeren
De Nationaal Rapporteur deelt de mening van Rutgers om de seksuele en relationele vorming ook te richten op jongeren in de bovenbouw. ‘Aandacht besteden aan seksualiteit en seksuele diversiteit is nu alleen verplicht voor het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs’, zegt Nationaal Rapporteur Rijken. ‘Terwijl het juist de oudere tieners zijn die vaak te maken krijgen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. En dat in de leeftijd waarop zij volop bezig zijn met het verkennen van relaties en hun eigen seksualiteit.’

Passende hulp is nodig na seksueel geweld
Als kinderen slachtoffer worden van seksueel geweld, is het volgens de Nationaal Rapporteur van groot belang dat er passende hulp wordt geboden. ‘Het belang van het kind moet het uitgangspunt zijn. Als een kind slachtoffer wordt, is het noodzakelijk dat hulp past bij de hulpbehoefte van slachtoffers en bij de problemen die zij willen oplossen.’

Voor slachtoffers is het ook onduidelijk waar en welke specialistische hulp ze kunnen vinden. ‘Deze hulp is niet altijd beschikbaar en het aanbod is versnipperd’, zegt Nationaal Rapporteur Rijken. ‘Een landelijke entree kan helpen om ervoor te zorgen dat slachtoffers op de juiste plek terechtkomen en juiste ondersteuning krijgen.’

Forensisch Medisch Onderzoek bij kinderen onder druk
De Nationaal Rapporteur maakt zich zorgen over hoe het Forensisch Medisch Onderzoek (FMO) bij kinderen in Nederland nu is geborgd. Tijdens een FMO onderzoekt een forensisch arts het slachtoffer en verzamelt daarbij fysiek bewijsmateriaal voor een eventuele strafzaak. Nationaal Rapporteur Rijken: ‘Het is cruciaal dat kinderen zo min mogelijk last ondervinden van een dergelijk ingrijpend onderzoek en bewijsmateriaal moet zo goed mogelijk worden verzameld. Hiervoor is specifieke expertise nodig die op peil gehouden moet worden.’

Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) voerde deze taak tot maart 2022 landelijk uit, maar kan deze taak niet langer uitvoeren vanwege een tekort aan artsen. Het Landelijk Onderzoeks- en Expertisebureau FMO (LOEF) is opgericht om deze taak voorlopig op zich te nemen, maar dit is slechts tijdelijk.

‘Op dit moment is er geen oplossing die kwaliteit duurzaam borgt’, zegt Rijken, ‘en dat is zorgelijk, omdat FMO vaak hard bewijs kan leveren in een strafzaak.’ In 30% van de gevallen waarin het tijdens het FMO verzamelde bewijsmateriaal is onderzocht, is DNA van de verdachte op het lichaam of de kleding van het slachtoffer gevonden.

Bewustzijn groeit
Gelukkig is er ook positief nieuws te melden. Het maatschappelijk bewustzijn rondom seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag is de afgelopen jaren gegroeid. Rijken: ‘Dit is een belangrijke ontwikkeling, want het is een ongemakkelijke waarheid: seksueel geweld komt overal voor.’

Consumentengoederen en -diensten waren in oktober 14,3 procent duurder dan in dezelfde maand een jaar eerder, meldt het CBS. In september was de inflatie 14,5 procent. De prijsontwikkeling van energie had een neerwaarts effect op de inflatie, voeding zorgde voor een verhogend effect.

Het CBS publiceert naast het algemene inflatiecijfer maandelijks ook wat de inflatie is exclusief de prijsontwikkeling van energie (gas, elektriciteit en stadsverwarming) en brandstof. In oktober waren consumentengoederen en –diensten exclusief energie en motorbrandstoffen 6,9 procent duurder dan in dezelfde maand vorig jaar. In september was de prijsstijging op jaarbasis 6,5 procent.

De inflatie wordt elke maand gemeten als de stijging van de consumentenprijsindex (CPI) ten opzichte van dezelfde maand in het voorgaande jaar. De consumentenprijsindex geeft het prijsverloop weer van een pakket goederen en diensten zoals dit gemiddeld wordt aangeschaft door de Nederlandse huishoudens. Een inflatie van 14,3 procent in oktober 2022 betekent dat de prijzen van consumentenproducten 14,3 procent hoger zijn dan in oktober 2021. De inflatie van 14,3 procent in oktober komt dus niet bovenop de inflatie van 14,5 procent in september.

Kleinere prijsstijging energie
De prijsontwikkeling van energie (elektriciteit, gas en stadsverwarming) had afgelopen maand een drukkend effect op de inflatie. Energie was in oktober 173 procent duurder dan in dezelfde maand een jaar eerder. In september 2022 was energie 200 procent duurder dan in september 2021.

Onderzoek naar energieprijzen vordert
Energie levert momenteel een belangrijke bijdrage aan de totale inflatie. De prijsontwikkeling van energie wordt door het CBS gemeten op basis van nieuwe contracten. Veel huishoudens hebben echter momenteel een bestaand contract voor gas en elektriciteit. Het CBS onderzoekt nieuwe methoden voor het meten en berekenen van de energieprijzen in de CPI en HICP, hierin worden actuele ontwikkelingen van energieprijzen verfijnder in kaart gebracht. Inmiddels zijn de eerste, voorlopige berekeningen uitgevoerd en eind oktober zijn de voorlopige onderzoeksresultaten gepubliceerd. Het CBS maakt in het onderzoek gebruik van databestanden die aangeleverd zijn door energiemaatschappijen.

Het CBS zal de komende tijd bij de berichtgeving over inflatie regelmatig meer informatie geven over de voortgang en de uitkomsten van het onderzoek. De verwachting is dat het onderzoek in januari ver is gevorderd. Dan kan er ook meer duidelijkheid komen over de waarnemingsmethode van energieprijzen die gaat worden ingevoerd en over de datum waarop de nieuwe methode wordt geïmplementeerd. De reeds gepubliceerde cijfers worden bij het moment van de overstap naar een nieuwe methode niet aangepast.
Neerwaarts effect motorbrandstoffen

De prijsontwikkeling van motorbrandstoffen had een drukkend effect op de inflatie. Motorbrandstoffen waren in oktober 7,5 procent duurder dan in dezelfde maand een jaar eerder. In september was de prijsstijging op jaarbasis 11,4 procent.

Voeding en kleding duurder
Prijzen van voedingsmiddelen namen verder toe in oktober. Voeding was 14,0 procent duurder dan in oktober 2021. In september was de prijsstijging op jaarbasis 12,8 procent. Deze stijging kwam met name door brood, granen en zuivel. Ook kleding had een verhogend effect op de inflatie. Kleding was in oktober 9,4 procent duurder dan in dezelfde maand een jaar eerder. In september was dit 8,0 procent.

Inflatie eurozone blijft stijgen
Het CBS publiceert sinds 1996 twee verschillende cijfers voor inflatie. Een op basis van de consumentenprijsindex (CPI) en een op basis van de geharmoniseerde index van consumentenprijzen (HICP). Consumentengoederen en -diensten in Nederland waren volgens de HICP in oktober 16,8 procent duurder dan in dezelfde maand een jaar eerder, in september was dat 17,1 procent. De inflatie in de eurozone nam toe van 9,9 procent in september naar 10,7 procent in oktober.

Verschil CPI en HICP
Om de inflatie tussen landen te kunnen vergelijken, berekenen de lidstaten van de Europese Unie (EU) een consumentenprijsindex volgens internationaal afgesproken definities en methoden. De Europese Centrale Bank gebruikt de HICP voor het monetaire beleid in de eurozone. Daarnaast maken de meeste landen nog een eigen, nationale prijsindex.

Het belangrijkste verschil tussen de CPI en de HICP voor Nederland is dat de HICP in tegenstelling tot de CPI geen rekening houdt met de kosten van het wonen in de eigen woning. In de CPI worden deze kosten berekend aan de hand van de ontwikkeling van woninghuren. Dit is echter niet het enige verschil. In een publicatie worden deze verschillen verder toegelicht.

Eerste raming inflatie volgens de CPI
Het CBS publiceert al enige tijd een raming van de inflatie volgens de HICP. Per 6 januari 2023 wordt zowel een eerste raming van de inflatie volgens de CPI als de gebruikelijke raming van de inflatie volgens de HICP gepubliceerd. Dit betreft eerste ramingen op basis van nog onvolledige brongegevens. De geraamde cijfers voor de CPI en de HICP worden gepubliceerd op hoofdniveau en een beperkt aantal speciale aggregaten. Enkele werkdagen na deze raming worden de reguliere cijfers gepubliceerd.

Implicaties coronacrisis op de berekening van de inflatie
Door de overheidsmaatregelen in verband met de coronacrisis zijn sommige diensten na maart 2020 tijdelijk niet of beperkt beschikbaar geweest. Hierdoor zijn voor een deel van deze diensten geen transacties geweest waarvan de prijzen gemeten konden worden. In aansluiting op de richtlijnen van Eurostat heeft het CBS per situatie gekozen voor de meest passende schattingsmethode. In een notitie worden alle keuzes toegelicht en in een maatwerktabel wordt aangegeven per artikelgroep of er een schatting is gemaakt. In oktober 2022 werden er geen prijzen meer geschat in verband met corona, maar schattingen in dezelfde maand een jaar eerder werken nog wel door in de inflatie van deze maand.

Dashboard consumentenprijzen
Het dashboard consumentenprijzen toont de inflatie volgens de consumentenprijsindex (CPI) en voor een aantal groepen consumentengoederen en -diensten. Meer prijsindicatoren zijn te vinden in het prijzendashboard. De persoonlijke inflatiecalculator geeft inzicht in de ontwikkeling van de consumentenprijzen voor een individueel consumptieprofiel.

Inflatie-consumentenprijsindex oktober 2022 ( Bron:CBS)

Inflatie (CPI) onderverdeeld in kostenposten (Bron: CBS)

Op 1 januari 2023 start het volledig vernieuwde luisteronderzoek. Vanaf dat moment wordt het luistergedrag van de Nederlandse bevolking gemeten aan de hand van de MediaCell+ app van onderzoeksbureau Ipsos. Daarmee gaat een lang gekoesterde wens van alle betrokkenen - adverteerders, mediabureaus en publishers- in vervulling om de luistercijfers te baseren op een elektronische, passieve meting.

De MediaCell+ app van Ipsos registreert via de techniek van audiomatching welke zender ‘aan’ staat. Daarnaast kan watermarking (een onhoorbare code in het audiosignaal) worden ingezet om vast te stellen via welk platform wordt geluisterd, zoals via FM, DAB+ of internet. Ook kan de app, door de RealityMine component, al het voor mediaconsumptie relevante onlineverkeer op de smartphone meten. Met de lancering van het nieuwe luisteronderzoek komt ook het crossmedia-bereiksonderzoek een stap dichterbij. De meetoplossing is namelijk breed inzetbaar voor diverse mediumtypen, niet alleen voor audio. Ook tv/video, online en zelfs het verplaatsingsgedrag ten behoeve van buitenreclame kunnen via MediaCell+ worden gemeten.

De metingen vinden plaats in het nieuwe, mede door Kantar opgebouwde, Multimedia Panel. Dit panel bestaat uit meer dan 3.100 panelleden van 13 jaar en ouder. Bij de doelgroep 13-17-jarigen wordt de meting uitgevoerd aan de hand van een e-diary. De metingen onder 13-17-jarigen en onder 18+ worden gezamenlijk in één dataset uitgeleverd.

Meer mogelijkheden voor audio
De nieuwe meetmethode levert meer mogelijkheden op voor het (strategisch) plannen van reclamecampagnes op radio. De luisterdata zijn veel uitgebreider en fijnmaziger. De nieuwe methode meet en rapporteert op minuutniveau en er worden veel meer lineaire zenders gemeten, inclusief themazenders. Hierdoor wordt het mogelijk om beter inzicht te krijgen in events en acties op radio. Daarnaast krijgt de markt veel sneller toegang tot de data. Luistercijfers worden vanaf volgend jaar op weekbasis ter beschikking gesteld, waar dat voorheen maandelijks was. Dit maakt het mogelijk om radiocampagnes te optimaliseren gedurende de looptijd.

Nieuwe definitie: meer bereik en minder luistertijd
Het nieuwe luisteronderzoek betekent een overgang van gerapporteerd gedrag via de online dagboekmethode, naar een passieve meting via een app op mobiele telefoons. Hiermee verandert de definitie van radio luisteren van ‘geluisterd volgens de respondent’ naar ‘technisch hoorbaar voor de meter’. De nieuwe passieve meting van het luistergedrag levert zoals verwacht andere cijfers op.

Patricia Sonius, Directeur Onderzoek van het Nationaal Media Onderzoek (NMO), kan de verschillen verklaren: “Het algemene beeld is dat er meer dynamiek in de luistercijfers zit. Er worden binnen de nieuwe methode meer en kortere luistersessies gemeten dan bij de dagboekmethode. Dat is ook niet zo gek als je bedenkt dat radioluistergedrag niet altijd even bewust is. Bovendien kom je onderweg ook in aanraking met radio in bijvoorbeeld winkels of kantoorpanden. Het weekbereik van zenders ligt daarom in het nieuwe onderzoek hoger.”

De gemiddelde luistertijd per sessie is lager dan bij de dagboekmethode. Dit is volgens de onderzoekers van NMO onder meer toe te schrijven aan geheugeneffecten bij het invullen van het dagboek. Die geheugeneffecten spelen geen rol meer bij de passieve meetmethode. Verder worden minuten in plaats van kwartieren gemeten en gerapporteerd.

Dezelfde campagne levert hetzelfde effect
Hoewel het nieuwe luisteronderzoek andere cijfers rapporteert, is het belangrijk om te realiseren dat het luistergedrag van consumenten natuurlijk niet daadwerkelijk is veranderd. Het luistergedrag wordt alleen anders gemeten. Eenzelfde campagne heeft nog steeds dezelfde impact als voorheen.

Om de markt te helpen bij de overgang naar het nieuwe luisteronderzoek, wordt er een “Transitie-index” ter beschikking gesteld. Voor elke zender die ook in het huidige onderzoek wordt gemeten, toont deze index de verhouding tussen de oude en de nieuwe meetresultaten. De index zal gebaseerd zijn op één vaste periode en zal eenmalig in december ter beschikking worden gesteld als informatiebron voor de transitie van oud naar nieuw.

Frans Kok, directeur Nationaal Luister Onderzoek (NLO), zegt over de lancering: “Het nieuwe luisteronderzoek is een fantastische gezamenlijke stap voorwaarts van bvA, PMA, NPO en Audify . Ik ben enorm trots op deze mijlpaal die audio nog steviger op de kaart zet. Veel waardering ook voor de radiomarkt die het lef heeft getoond om voor een transitie te kiezen die op zijn minst nogal disruptief kan worden genoemd. Het is belangrijk dat de gebruikers van de data goed beseffen dat er door de komst van het nieuwe onderzoek niet anders wordt geluisterd in Nederland; de werkelijkheid verandert niet, we meten hem alleen anders.”

Henriette van Swinderen, directeur bvA, zegt: “‘Namens de merken zijn wij heel blij met deze innovatie van het luisteronderzoek. Het geeft adverteerders de mogelijkheid om hun campagnes scherper te plannen en bij te sturen dankzij de veel fijnmazigere dataset die bovendien sneller beschikbaar komt. De nieuwe cijfers zullen even wennen zijn, maar nu is het zaak om de nieuwe data goed te interpreteren, in de wetenschap dat niet het luistergedrag verandert, maar de manier waarop we dat (beter) meten. Geweldig dat we deze stap gaan zetten!“

Jurre Bosman, directeur Audio NPO, zegt: “Met ons brede audio-aanbod willen we vanuit onze taakopdracht het Nederlandse publiek zo goed mogelijk bereiken. Het nieuwe Nationaal Luisteronderzoek geeft op eigentijdse en gedetailleerde wijze nog beter inzicht hoe NPO en de omroepen daarin slagen.”

Audify-directeur Liedewij Hentenaar zegt: “Met de groei en innovaties in audio en beluistering, is een nieuw bereiksonderzoek met meer mogelijkheden onontbeerlijk. Het is inderdaad een grote shift waarbij we een nieuwe benchmark bouwen met nieuwe luistercijfers. De transitie zien we met vertrouwen tegemoet. De audiobedrijven investeren in dit nieuwe onderzoek om de audiomarkt verder te ontwikkelen. Dit is onderdeel van de Audify-strategie.

Helaas zijn boeken met antisemitische content nog steeds verkrijgbaar. Omdat men tegenwoordig producten steeds vaker via webshops en online platforms aanschaft, is een nieuwe benadering nodig om de online verkoop van antisemitische content tegen te gaan.

De Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) start daarom een initiatief voor een betere en meer efficiënte aanpak van webshops en online platforms om antisemitische content te weren uit hun assortiment. Bol.com is partner in het initiatief en heeft haar visie en werkwijze om discriminerende artikelen, zoals antisemitische boeken, tegen te gaan, online gepubliceerd. De NCAB en bol.com willen hiermee bedrijven, die vergelijkbare vraagstukken tegenkomen, interesseren om kennis en ervaringen uit te wisselen en gezamenlijk tot effectieve stappenplannen te komen.

De NCAB zal andere webshops en online platforms, die in Nederland opereren, vragen hun visie en werkwijze te delen en begin 2023 een bijeenkomst organiseren tussen vertegenwoordigers van deze partijen om hun ervaringen en best practices uit te wisselen. Dit alles om te komen tot een snellere en directere manier om antisemitische content uit de webshops en van online platforms te weren.

Reactie NCAB: “Boeken met antisemitische content zijn helaas nog steeds verkrijgbaar. Dit initiatief helpt om de verkoop van deze haatdragende producten op het internet te stoppen. We moedigen andere webshops en online platforms aan deel te nemen aan ons initiatief.”

Reactie bol.com: "Bol.com is de winkel van ons allemaal. Dat betekent dat iedereen bij bol.com terecht moet kunnen en zich welkom voelt. Tegelijkertijd wil het platform zorgvuldig omgaan met de vrijheid van meningsuiting en daarmee ook het educatief en historisch belang van boeken ondersteunen. Bol.com is daarom blij om partner te zijn in het initiatief van de NCAB en om de online verkoop van boeken met antisemitische content tegen te gaan."

Na enkele onstuimige dagen met een stevige wind, lijkt het rustige herfstweer snel terug te keren. Hogedrukgebieden blijven voorlopig aan zet. Vanaf aanstaande donderdag (10 nov) komt ook de Benelux onder invloed te staan van dit nieuwe hogedrukgebied. Dat levert een zuid- tot zuidoostelijke wind op, waarmee het overdag opnieuw relatief zacht weer zal zijn voor de tijd van het jaar. De nachten zullen wel kouder blijven.

Vanochtend schijnt eerst op veel plaatsen de zon, maar later trekken meer wolken over. Het blijft droog. De wind komt uit zuidelijke richtingen en is boven land matig, aan zee krachtig of hard, windkracht 6 tot 7.

Vanmiddag is er af en toe zon maar komt er steeds meer bewolking. Het blijft vrijwel overal droog. Alleen aan de kust is aan het einde van de middag kans op een bui. De maximumtemperatuur loopt uiteen van 13°C in het noorden tot plaatselijk 17°C in Limburg. De wind komt uit zuidelijke richtingen en is boven land matig, aan zee krachtig of hard, windkracht 6 tot 7.

Vanavond trekken enkele buien vanaf zee het westen van het land op en daarbij zijn ook windstoten en onweer mogelijk. De wind uit zuidelijke richtingen is boven land matig, aan zee krachtig of hard, windkracht 6 tot 7. (Bron: KNMI)

Een schubbige bundelzwam in het Reichswald bij Groesbeek (Foto:qltel)

Jouw foto of filmpje bij het weerbericht? Mail hem naar weer@fok.nl onder vermelding van je username en waar je de foto (ongeveer) hebt gemaakt. Dan kom je 'm vanzelf tegen!