Reportage: Undercover bij Multi Level Marketing
In maart 2000 maakt Vivian voor het eerst kennis met multi level marketing. Een kennis introduceert haar bij de Freedom Travel Club in Utrecht. Tijdens een vijf uur durende show, waarin wordt gelachen, geschreeuwd en gemotiveerd raakt ook zij overtuigd. Vivian is enthousiast maar wacht nog een dag met instappen. Die hele nacht blijft ze wakker en denkt ze na over het geld dat ze gaat verdienen. De volgende ochtend tekent ze het contract en legt 3600 euro in, gespaard geld, want aan lenen heeft ze een bloedhekel.
Drie weken later heeft ze het geld terugverdiend. Ze weet enkele vrienden en kennissen enthousiast te maken en klimt snel hogerop de ladder. Voor ze het weet is ze fulltime bezig met mensen werven en motiveren.
“Toch beviel de sfeer binnen de Freedom Travel Club me niet. Er werd te veel geestelijke druk gelegd op wanbetalers en daar hou ik niet van. Bovendien kreeg je het geld niet terug als het succes uitbleef. Dat is bij GoldRush anders, want daar maken we gebruik van een garantie. Als je echt alles hebt geprobeerd en geen deelnemers kunt vinden krijg je het instapbedrag terug.”
Het woord ‘garantie’ valt natuurlijk niet tijdens de bijeenkomsten van GoldRush. Er is alleen ruimte voor succesverhalen. Robert geeft een show weg die een kruising is van stand-up comedy en neuro linguïstisch programmeren. Het draait louter om positief denken. En deze boodschap is verpakt is oneliners die iedereen kent. Je glas is niet halfleeg maar halfvol en waarom uitstellen tot morgen wat je vandaag nog kunt doen.
Ook Robert, Vivians enige vriend binnen het bedrijf, zit al een tijdje in het wereldje, maar hij beperkt zich tot het aan elkaar praten van de shows. Per nieuw lid krijgt hij 100 euro. Een goede motivatie om zo overtuigend mogelijk zijn verhaal te doen. En hij heeft het naar zijn zin, zo vertelt hij. Wat hem vooral aantrekt is de spanning of hij de zaal meekrijgt. En het ontmoeten van nieuwe mensen. Een maand later zal hij zich definitief terugtrekken uit de wereld van Multi Level Marketing en krijgt hij een baan in de Horeca, ver buiten Amsterdam.
Kleine ondernemer
Dat Robert een vlotte prater is blijkt als alle introducés ‘kleine ondernemer’ worden. De managers overhandigen een formulier dat opent met ‘Your way to success’ in vetgedrukte letters. Verder staan er wat algemene vragen over de burgerlijke staat en het inkomen. Zonder aarzeling zetten de scholieren met een gemiddelde leeftijd van negentien jaar hun handtekening onder het formulier.
Daarna krijgt iedereen een persoonlijk gesprek met een van de managers. Het gaat in de eerste plaats over de vraag of het instapbedrag van 2600 euro wordt betaald met spaar- of leengeld. In 95% van de gevallen moet het worden geleend.
Na de slotvraag (wat ga je straks doen met je eerste ton?) nodigt Vivian haar pupillen uit voor een motivatietraining, die op maandag- en donderdagavond plaatsvinden. Hier leren ze in een avond welke verbale gereedschappen ze moeten gebruiken om vrienden en kennissen enthousiast te maken voor het multi level marketing concept. Er moet immers geld worden verdiend.
Geld verdienen
Maar eerst is het de beurt aan GoldRush om geld te verdienen. Op maandagochtend kwart over negen zit Vivian bij de Postbank om een lening af te sluiten voor een achttienjarige scholier. Ze voert het woord en steekt een verhaal af dat ze inmiddels kan dromen. De lening is voor de nieuwe computer van ‘haar vriend’. Soms is de lening voor rijles of een vakantie. De bank maakt het niet uit, dezelfde ochtend nog kan het geld worden opgenomen.
De afgelopen twee jaar heeft ze zeker 120 leningen helpen afsluiten. “Ik weet er meer van af dan menig bankmedewerker”, zegt ze. “Bij de Postbank bijvoorbeeld kun je binnen twee uur na aanvraag al je geld opnemen. Ik weet inmiddels ook al bij welke adviseurs we wel en niet een afspraak moeten maken. Sommigen hebben argwaan gekregen.”
Als ze met haar klant buitenstaat raadt ze hem aan zo snel mogelijk de lening af te lossen. Liefst binnen acht weken. Zodra de eerste verdiensten binnen zijn, gewoon terugstorten, is haar devies. Haar ervaring is dat de meesten dat niet doen. Want, zo weet ze zelf, niks is leuker dan veel geld verdienen en het zo snel mogelijk uitgeven zonder er bij na te denken.
Vivian geeft toe dat er maar weinig zijn die hun geld zullen terugzien. Ze schat het aantal op 8%. Zo makkelijk als het wordt voorgeschoteld tijdens de presentatie is het natuurlijk niet. Alle mooie grafiekjes en berekeningen die Robert hen voorhoudt ten spijt, is slechts een enkeling in staat het concept om te zetten in klinkende munt. Twee weken nadat Vivian uit GoldRush is gestapt zal niemand nog geld verdienen aan de mooie verhalen die hen zijn voorgeschoteld. GoldRush heeft inmiddels al haar filialen gesloten.
Ontevreden klanten
“Ik ben gestopt op aanraden van mijn familie. Het ging niet meer zo goed met GoldRush. Dat was niet mijn schuld maar de nieuwe leden kwamen toch verhaal bij mij halen, tot aan mijn huis aan toe. Er is zelfs ingebroken. Verder kreeg het bedrijf een aantal keer te maken met invallen van de politie. Die waren getipt door ontevreden klanten. En toen Robert er mee stopte was dat een goed moment er zelf ook een punt achter te zetten.”
Het normale leven heeft ze overigens razendsnel weer opgepakt. Ze werkt inmiddels weer als verkoopster in een fotozaak. Al moet ze wel enorm wennen aan het nieuwe ritme. De dagen vult ze niet meer in met mensen werven en leningen afsluiten en voor het eerst in lange tijd verveelt ze zich soms. Om die reden is ze intensief gaan sporten, samen met twee goede vrienden die ze al jaren kent. “Nee, die heb ik nooit meegenomen naar een bijeenkomst.” Ze lacht. “Ik ben niet dom.”
Dan gaat de telefoon. Haar nieuwe werkgever informeert of ze de volgende dag kan komen werken. Geen probleem.
“Ik moet bezig zijn”, zegt ze. “Thuis zitten, nee dank je wel. Ik heb geen noemenswaardige opleiding gevolgd maar weet nu toch precies waar mijn talenten liggen. Ik zou bijvoorbeeld een heel goede manager zijn, of een perfecte personal assistant. Laat mij maar dingen regelen.”
Het geld dat ze de afgelopen periode heeft verdiend is veilig weggeborgen. Voor een eigen huis. “Onafhankelijkheid voor alles. Daarom wil ik ook geen uitkering, er is werk zat. Ik heb de afgelopen twee jaar trouwens nooit mijn hand opgehouden. En dat zal ook nooit doen. Als er iets is dat ik bij dit werk heb geleerd is dat je alles kunt bereiken wat je wilt. Klinkt vast erg afgezaagd, maar het is wel waar. En het is in ieder geval een mooie levenshouding.”
De namen van de betrokkenen en de naam GoldRush zijn gefingeerd. Wil je meer weten over de reportage, over MLM of over GoldRush, dan kun je mailen met sunchaser@fok.nl
