Verbod op voedselreclame met kinderidolen zoals Paw Patrol veelvuldig overtreden

In Nederland worden nog steeds voedingsmiddelen verkocht waarop Paw Patrol, Minions, My Little Pony en Spongebob Squarepants staan afgebeeld. Dit ondanks dat er een verbod is om bekende kinderidolen als reclame op voedselverpakkingen te gebruiken.

Voedselwaakhond Foodwatch deed onderzoek en is tientallen producten tegengekomen die in strijd zijn met de regels. IJsjes, snoep en drankjes met daarop bekende animatie- en tekenfilmfiguren zijn nog te koop bij onder meer Amazon.nl, Bol.com, Dekamarkt, Dirk, Jamin, Spar en Vomar. De consumentenorganisatie heeft de verpakkingen in kwestie aangekaart bij de Reclame Code Commissie. Het reclame-orgaan moet zich nu over deze kwesties buigen.

Frank Lindner, campagneleider bij Foodwatch: “Niets mis met een snoepje of een ijsje op z’n tijd. Maar de regels die we Nederland hebben zouden in het teken moeten staan om de gezondheid van kinderen te beschermen tegen marketingpraktijken die bijdragen aan ongezonde eetgewoonten. Dat we in twee weken tijd tientallen overtredingen tegenkomen op juist ongezonde voedingsmiddelen in winkels, webshops en in reclamefolders is voor ons een teken dat voedselfabrikanten en verkopers de regels ongestraft aan hun laars lappen. Waarschijnlijk is dit nog maar het topje van de ijsberg.”

Consumenten en organisaties zoals Foodwatch slepen met regelmaat fabrikanten en verkopers voor de Reclame Code Commissie die illegaal reclame maken met kinderidolen. “We hebben dit keer elf klachten ingediend, waarbij in totaal 33 producten zijn betrokken van tien fabrikanten en distributeurs. Maar liefst negen keer kwamen we Paw Patrol tegen. Daarna zes keer de Minions en drie keer was het Spongebob Squarepants. De meeste overtredingen zagen we bij Jamin. Daar kwamen we in één vestiging 15 verpakkingen met kinderidolen tegen”, licht Lindner toe.

Kort voor Pasen zaten Action, Amazon.nl, Bol.com en Lidl al fout. Toen met chocolade-verrassingseieren en Paas-snoepjes waar Paw Patrol, Minions, LOL Surprise! en Baby Shark op de verpakking stonden. Foodwatch diende in maart klachten in en vroeg om een snelle afhandeling. De voorzitter van de Reclame Code Commissie oordeelde in juni dat alle betrokken bedrijven in strijd handelden met de reclamecode. “Die lange periode om een klacht af te handelen maakt dat sommige winkels hun producten willens en wetens blijven verkopen. Als de uitspraak pas na drie maanden volgt, dan hebben bedrijven hun omzet allang veiliggesteld. Zeker in het geval van tijdelijke producten”, aldus Lindner.

Kinderen worden sterk beïnvloed door hun idolen. Deze beïnvloeding heeft ook invloed op hun keuzes met betrekking tot voedingsmiddelen. Het plaatsen van zogenaamde licenced media characters op voedingsmiddelen mag volgens de Nederlandse reclamecode voor voedingsmiddelen al niet meer sinds juli 2020. Door bekende kinderidolen te gebruiken op voedselverpakkingen, wordt het verlangen naar deze producten versterkt. Dit kan leiden tot overmatige consumptie van ongezonde voeding met hoge suiker-, zout- en vetgehaltes.

Lindner: “De manier waarop we in Nederland momenteel omgaan met kindermarketing is vooral via zelfregulering door de markt. Bedrijven weten dat er amper consequenties zijn. De pakkans is klein en de strafmaat moet echt strenger als je het aan ons vraagt. Als een overtreding al aan het licht komt, dan is een ‘aanbeveling’ of een ‘vrijblijvend advies om niet langer op deze manier te adverteren’ de enige straf die de Reclame Code Commissie kan opleggen.”

Naast de pakkans en strafmaat is volgens Foodwatch een groot nadeel van het huidige zelfreguleringsysteem dat de klachten fabrikant voor fabrikant en product voor product moeten worden ingediend. De uitspraak over één overtreding, geldt niet direct voor anderen. Zo zijn Bol.com en Amazon.nl na de klachten tijdens Pasen opnieuw in de fout gegaan en verkopen ze nu ongestraft andere voedingsmiddelen met daarop bekende kinderidolen. De chocolade verrassingseieren die voor Pasen bij Lidl en Action werden ontdekt, zijn nu bij Jamin aangetroffen.

Foodwatch eist al langer dat er in plaats van zelfregulering een wet komt die kindermarketing voor ongezonde voedselproducten tot 18 jaar verbied. Lindner: "Als blijkt dat dit soort massale overtredingen met kinderidolen geen consequenties hebben, dan is het hoog tijd voor een wettelijk verbod waarop gehandhaafd kan worden."

Vorig jaar is uit onderzoek door Panteia in opdracht van Foodwatch gebleken dat consumenten in Nederland onvoldoende worden beschermd tegen de negatieve invloed van reclames voor (ongezonde) voedingsmiddelen. Het rapport ‘Regulering van reclame voor voedingsmiddelen’ concludeert dat door de scheve verhoudingen binnen de Stichting Reclame Code de belangen van de industrie zwaarder wegen dan die van de consument.