Taakstraffen tegen milieuactivisten XR geëist voor opruien tot blokkades

Jippie

Het Openbaar Ministerie heeft taakstraffen geëist tegen acht activisten die opruiden tot blokkades van de Utrechtsebaan in november en januari. "Terwijl zij wisten dat die blokkades ernstig gevaar konden opleveren," aldus de officieren van justitie. Twee van de verdachten zijn volgens het OM ook schuldig aan vernieling, door de tunnelbak te bekladden.

De officieren van justitie begonnen hun requisitoir met de constatering dat sinds de strafbare feiten veel is gebeurd. Er zijn meer blokkades geweest, die mede dankzij inzet van de politie veiliger verlopen. Dat was in november en januari wel anders. Toen was er nog redelijke vrees voor ernstige verstoringen van de openbare orde en ernstig gevaar voor verkeersdeelnemers.

De verdachten onderkenden dit zelf ook. Over de blokkade van 26 november verklaarde een van de verdachten bij de politie dat zij "erg geschrokken was van hoe het verlopen was, het ging er gevaarlijk aan toe". Een ander verklaarde: "Dat het er onveilig uitziet, is doordat die banner werd meegetrokken [over de weg]. Ik riep nog dat ze die banner moesten achterlaten. Dit is wel een leermoment."

Meest actieve aangehouden
Bij de blokkade van 26 november waren het de automobilisten die voorkwamen dat er ongelukken gebeurden, stelden de officieren van justitie. Niet verwonderlijk dus dat het Openbaar Ministerie en de politie ingrepen toen voor eind januari opnieuw een blokkade werd aangekondigd. Een blokkade die niet alleen potentieel gevaarlijk zou zijn, maar waarvan de rechter inmiddels ook had bepaald dat die strafbaar is. "We kunnen niet wegkijken als wordt aangespoord tot gevaarlijke situaties."

Het Openbaar Ministerie heeft er in januari voor gekozen de meest actieve en invloedrijke personen aan te houden. "Op basis van eerdere ervaringen was ernstig gevaar voorzienbaar," betoogden de officieren. "En het ontbrak ons aan inzicht en informatie. Wij hebben de inschatting gemaakt dat uit de telefoons van verdachten belangrijke informatie kon komen, en we hadden niet de verwachting dat we die zouden verkrijgen als ze zich uit eigen beweging op het bureau kwamen melden. Daarom zijn de verdachten aangehouden."

Strafrecht kleurloos
Het Openbaar Ministerie herhaalde op zitting dat geen sprake was, zoals destijds door velen werd gesuggereerd, van preventieve aanhoudingen. "Dat mag van de wet ook helemaal niet," zei de officier van justitie. "Het ging om voltooide strafbare feiten, namelijk herhaaldelijk gepleegde opruiing. Iedereen was weer ruim op tijd op vrije voeten om op legale wijze deel te nemen aan welke demonstratie dan ook."

Voor welk doel werd opgeruid of beklad, doet volgens het Openbaar Ministerie niet ter zake. "Het strafrecht is op dat punt kleurloos, de boodschap maakt niet uit," legde de officieren van justitie uit. "Het is duidelijk dat de verdachten een noodsituatie voor ogen zien, daarom hebben ze op zitting ook uitgebreid het woord gekregen. Het OM is niet blind voor het klimaatprobleem. Maar in een rechtsstaat gelden regels en wetten die overeind moeten blijven, dat kan niet opzij worden gezet voor een bepaalde groep die een voor hen belangrijk punt wil maken."

Pressiemiddel
Voor het Openbaar Ministerie staat buiten discussie dat werd opgeruid tot een strafbaar feit. De Haagse rechter had een blokkade van de Utrechtsebaan eerder al beoordeeld als strafbaar en ook het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) biedt hiervoor geen ruimte. De blokkade valt niet onder de artikelen waarop de activisten zich beroepen. "Omdat er gevaar te duchten was en sprake is van dwang," vatte de officieren van justitie het samen.

Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft eerder al bepaald dat een blokkeeractie die de blokkade zélf als doel heeft (en niet een gevolg is van een demonstratie) klaarblijkelijk is bedoeld als pressiemiddel om de overheid te dwingen gestelde eisen te accepteren. Dat valt niet onder bescherming van de vrijheid van vergadering. De overheid mag dan optreden, juist om de rechten van anderen te waarborgen.

"Hierbij weegt mee dat de Utrechtsebaan geen directe link heeft met het doel van de demonstratie. Er zijn alternatieve locatie die voldoen aan de wens om te demonstreren tussen het ministerie van Economische zaken en de Tweede Kamer. Het heeft er alle schijn van dat de activisten de A12 blokkeren voor de aandacht. En dat is geen legitiem doel, volgens het EVRM."

Krijtspray niet afwasbaar
Tegen vijf activisten werd een taakstraf voor de duur van 60 uur geëist. Voor één activist eiste het Openbaar Ministerie vrijspraak, omdat zij haar oproep tot een blokkade deed in een besloten groep, met leden die zich al bereid hadden getoond te gaan blokkeren. "De aansporing was in zijn aard opruiend, maar gericht tegen activisten die geen aansporing meer nodig hadden," vatte de officier van justitie het samen.

Twee andere activisten hoorden 90 en 80 uur taakstraf tegen zich eisen, omdat zij ook nog de tunnelbak hadden vernield door er teksten op de muren te spuiten. De zogenaamd afwasbare krijtspray, was zelfs met een hogedrukspuit niet te verwijderen. De muren moesten worden overgeschilderd. Dat hadden ze op de bus kunnen lezen, maar ook met eigen ogen kunnen zien. "Verdachte twitterde dat het met een regenbuitje weer zou verdwijnen, maar toen hij een tweede keer kwam bekladden kon hij zien dat zijn tekst van een maand eerder nog niet was weggespoeld."