Boek: Het Maakbare Nieuws - antwoord op Joris Luyendijk
Er is de afgelopen tijd in de media veel te doen geweest rondom het fenomeen journalistiek. Grote vraag hierbij was en is of het voor journalisten wel mogelijk is om objectief verslag te doen van wat zij over de hele wereld zien en meemaken. Bijna dagelijks vallen er wel woorden als 'embedded' en 'staatsbemoeienissen' als het over verslaggevers en correspondenten gaat. Joris Luyendijk stelde in zijn boek Het zijn net mensen deze problematiek al centraal. Het probleem leidde er voor hem zelfs toe dat hij zijn baan als Midden-Oosten correspondent opgaf. Hij vond dat hij niet meer in staat werd gesteld het nieuws op een goede en objectieve manier naar ons land te kunnen brengen. Menigmaal haalde hij in zijn boek het woord 'onmogelijk' aan. Dat zijn boek zowel onder collega's als onder het publiek zoveel te weeg zou brengen, is iets waar de bestseller-auteur van zou dromen. Collega's voelden zich aangesproken en aangevallen door Luyendijks visie. Het publiek, de bevolking, kreeg een naar gevoel bij het lezen en horen van zijn woorden, omdat er ineens grote twijfel was over het waarheidsgehalte van wat wij allemaal dag in dag uit in de media voor waarheid hadden aangenomen.
De twijfel die het boek van Luyendijk zaaide, moest natuurlijk wel leiden tot een weerwoord van collega-journalisten, al is het dan al twee jaar na het verschijnen van diens boek. Begin mei kwam dat weerwoord er in de vorm van Het Maakbare Nieuws - antwoord op Joris Luyendijk - buitenlandcorrespondenten over hun werk. Het boek is een verzameling van reacties van collega-correspondenten op de visie die Luyendijk in zijn boek voor het voetlicht brengt. (Voor de volledige lijst van mensen die meewerkten, zie onderaan deze review.)Deel 1
Het boek is opgesplitst in twee delen. Het eerste deel bestaat uit teksten geschreven door correspondenten uit diverse delen van de wereld. Ook de media waarvoor zij werken verschillen, van krant tot televisie tot internet. Wat vooral opvalt is de manier waarop de schrijvers laten merken zich toch behoorlijk aangesproken te voelen door Luyendijks boek. Bijna elke correspondent voelt de behoefte om in zijn hoofdstuk zichzelf en zijn vak te verdedigen. De kritische zelfkant die Luyendijks boek zo kenmerkte is in Het Maakbare Nieuws niet altijd even zichtbaar. Maar een enkeling durft er ronduit voor uit te komen dat Luyendijk op bepaalde punten wel gelijk heeft. Verdediging is de beste aanval moeten de auteurs van dit boek gedacht hebben.
Wat in het eerste deel wel steeds duidelijk wordt is dat ze tóch ook wel herkenning vinden in de situaties die hij in zijn boek beschrijft. Het werken in dictaturen geeft bij nagenoeg elke correspondent hetzelfde beeld. Wat zij echter telkenmale aangeven is dat zij niet vinden dat het werken hen 'onmogelijk' wordt gemaakt zoals Luyendijk steeds aanhaalt. Het wordt hooguit moeilijker om objectief en waarheidsgetrouw je berichtgeving samen te stellen, maar vrijwel niemand van de auteurs deelt Joris' mening dat het onmogelijk is om goede journalistiek te bedrijven. Menigeen noemt het juist een uitdaging om onder die dictaturen en bij andere geldende normen en waarden toch nog een goed verslag te maken.Deel 2
In het tweede deel wordt vooral het vak van journalist in perspectief geplaatst. Er is ruimte voor onder andere Ad van Liempt en Jan Blokker (ja, ook hij is weer van stal gehaald) om het journalistieke vak af te zetten tegen alle problemen die Luyendijk aan heeft gegeven. Is het daadwerkelijk zo moeilijk, evenwel niet mogelijk, om goede en objectieve journalistiek te bedrijven.
De makers van het boek hebben ook Luyendijk de mogelijkheid gegeven nogmaals een reactie te geven. Misschien is dat wel het grootste probleem met dit boek: het zijn vooral reacties op reacties die weer reacties te weeg zullen brengen. Je belandt zo in een vicieuze cirkel, maar dan wel een niet erg interactieve. Als er steeds twee jaar tussen moet liggen om een nieuw boek samen te stellen, zijn we nog wel even bezig. Een interactief debat was wellicht beter en actueler geweest. Men had bijvoorbeeld meteen kunnen reageren na het verschijnen van Luyendijks boek.
Wat betreft Joris zelf, misschien moet hij het idee van Tim Overdiek eens overwegen en inderdaad de wereld van de nieuwe journalistiek instappen: het weblog. Wie weet kan hij daar zijn ei kwijt. Voor hemzelf lijkt het het beste dat hij zijn visie op wat journalistiek moet zijn wat bij moet stellen. Journalisten zijn niet volledig objectief, zij proberen onder diverse en vaak moeilijke omstandigheden zo objectief mogelijk verslag te doen. Denken dat journalistiek volledig van subjectiviteit is ontdaan en totaal transparant is, is een utopie die Luyendijk nooit zal kunnen vinden in het vak. Aan het boek Het Maakbare Nieuws leverden de volgende personen een bijdrage: Gerbert van der Aa, Jan Blokker, Paul Brill, Stanley Greene, Bertus Hendriks, H.J.A. Hofland, Ad van Liempt, Kadir van Lohuizen, Joris Luyendijk, Tom-Jan Meeus, Conny Mus, Minka Nijhuis, Tim Overdiek, Garrie van Pinxteren, Paul Sneijder, Step Vaessen, Bram Vermeulen en Coen van Zwol.
Uitgever: Uitgeverij Balans ISBN: 9789050189187 Pagina's: 238
Waardering:
