Europese wapenimport sinds 2019 bijna verdubbeld

Jippie

Europese landen hebben hun wapenimport bijna verdubbeld. Dit staat in een rapport van SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute). De onderzoekers vergelijken altijd periodes van vijf jaar. In de jaren 2019 tot 2023 was de vraag naar wapens in Europese landen bijzonder hoog. Enerzijds komt dit door de omvangrijke leveringen aan Oekraïne.

Oekraïne staat wereldwijd op de vierde plaats van landen die de meeste wapens hebben geïmporteerd. Maar dat alleen verklaart niet de stijging van de Europese import, zegt Pieter Wezeman van SIPRI. "De afgelopen tien jaar hebben we gezien hoe de perceptie in Europa van de Russische dreiging letterlijk is geëxplodeerd."

Volgens de onderzoeker zijn alle Europese staten tot de conclusie gekomen dat ze hun militaire capaciteiten moeten uitbreiden. Dit betekende dat ze zowel wapens moesten kopen als importeren. "Want de meeste Europese landen hebben zelf geen uitgebreide defensie-industrie."

Frankrijk voor het de op één na grootste wapenexporteur
Er heeft zich ook een belangrijke verandering voorgedaan in de wapenexport. De VS staat nog steeds aan de leiding, maar het is niet langer Rusland dat de tweede plaats inneemt, maar Frankrijk. Het land verhoogde zijn wapenexport tussen 2019 en 2023 met 47 procent verhogen - vergeleken met de voorgaande periode van vijf jaar. Tegelijkertijd is Rusland afgegleden naar de derde plaats door een afgenomen export.

"Er is ook een aanzienlijke vraag naar wapens buiten Europa geweest en veel landen hebben ervoor gekozen om van Frankrijk te kopen in plaats van Rusland", zegt SIPRI's Wezeman. "Dit kan zowel politieke als technische redenen hebben. China, bijvoorbeeld, is nu in staat om zijn eigen wapens te produceren met een bevredigende kwaliteit en heeft geen behoefte meer aan Russische import."

Lage groei wereldwijd
Een blik op de wereldwijde ontwikkeling van de wapenhandel laat zien dat de wereldwijde groei van de invoer tussen 2019 en 2023 lager is, met zo'n drie procent. De regio's met de meeste wapenimport zijn Azië en Oceanië. Dit komt door de spanningen tussen China enerzijds en Taiwan, Japan, de Filippijnen en Singapore anderzijds, aldus de SIPRI-onderzoeker. Daarna volgen het Midden-Oosten en Europa.

De wapenhandel heeft zowel een economische als een politieke dimensie. Waar je aan verkoopt of van importeert hangt immers nauw samen met je eigen oriëntatie op buitenlands beleid. Hoewel er in Europa veel gesproken wordt over een eigen wapenindustrie met weinig afhankelijkheden, is dit volgens SIPRI-onderzoeker Wezeman een utopie.

'Europa zal zich niet van de ene op de andere dag loskoppelen van de VS'
"Veel Europese landen hebben zwaar geïnvesteerd in wapens uit de VS. En wapens hebben een zeer lange levensduur," zegt Wezeman. Als je nu een F-35 gevechtsvliegtuig in de VS koopt, blijft het zo'n 20 of 30 jaar bruikbaar. "Europa zal zich niet van de ene op de andere dag loskoppelen van de VS, voor zover we op dit moment kunnen zien."

Andere opmerkelijke ontwikkelingen:

  • De invoer van belangrijke wapens door staten in Afrika daalde tussen 2014-18 en 2019-23 met 52 procent. Dit was vooral te danken aan grote dalingen voor twee Noord-Afrikaanse importeurs: Algerije (-77 procent) en Marokko (-46 procent).
  • De wapeninvoer door staten in Afrika bezuiden de Sahara daalde met 9,0 procent. China, dat 19 procent van de leveringen aan Afrika bezuiden de Sahara voor zijn rekening nam, ging Rusland voorbij als grootste leverancier van belangrijke wapens aan de regio.
  • Egypte was in 2019-23 de zevende grootste wapenimporteur ter wereld. Het land importeerde meer dan 20 gevechtsvliegtuigen en in totaal 10 grote oorlogsschepen om zijn militaire bereik te vergroten.
  • Australië was 's werelds achtste grootste wapenimporteur. De wapeninvoer daalde met 21 procent. In 2023 bereikte het land echter een overeenkomst met het VK en de VS over de invoer van ten minste zes nucleair aangedreven onderzeeërs.
  • De VS waren goed voor 69 procent en Duitsland voor 30 procent van de wapenimport door Israël.
  • Gevechtsvliegtuigen zijn het belangrijkste aanvalswapen voor de lange afstand, maar de belangstelling voor langeafstandsraketten neemt toe. In 2019-23 bestelden of selecteerden zes staten raketten met een bereik van meer dan 1000 kilometer, allemaal uit de VS.
  • De wapeninvoer door landen in Noord- en Zuid-Amerika daalde met 7,2 procent. De VS was de grootste importeur in de regio, gevolgd door Brazilië en Canada.

SIPRI is een onafhankelijk instituut voor vredesonderzoek gevestigd in Stockholm. De analisten publiceren sinds eind jaren zestig regelmatig gegevens over wapenverkopen, militaire uitgaven en kernkoppen. Het onderzoek wordt gefinancierd door de Zweedse staat.