De Van Waveren Tapes
De zogenaamde ‘found footage-films’ hebben de laatste jaren nogal aan populariteit gewonnen. Het begon in de jaren negentig met films als C’est Arrivé Près de Chez Vous en The Blair Witch Project, maar tegenwoordig wordt het genre vaker misbruikt dan dat het eer aan wordt gedaan. Regisseur Wim van der Aar besloot het echter over een iets andere boeg te gooien: hij maakte een intrigerende documentaire over een tas geluidstapes die hij in 1996 vond. Een compliment aan de grondleggers van het genre.
Het begint in 1996. Filmmaker Wim van der Aar gaat vaker op zoek naar bijzonder materiaal. Het gaat zelfs zo ver dat hij een platform – SUPERM8 – voor het presenteren van amateurfilms heeft opgericht. Halverwege de jaren negentig stuit hij echter op een tas met 29 geluidstapes van Guido van Waveren. Een man die niemand kende, maar naarmate de geluidstapes verder worden beluisterd, blijkt dat Van Waveren een op zijn minst boeiend leven leidde.
Als zoon van een excentrieke kunstenares en een gebroken vader, heeft hij een leven vol moeilijkheden geleden. Het is niet direct duidelijk wat er precies is gebeurd, of wat er met Van Waveren mis zou kunnen zijn, maar vanaf het begin weet de documentaire de aandacht van de kijker te trekken. Van Waveren functioneert niet als anderen en langzaam ontvouwt zich een indringend verhaal over een man die een lastige opvoeding nooit van zich af heeft kunnen schudden.
Het format is vrij simpel: de geluidstapes worden afgespeeld tegen een achtergrond van oude beelden, liefst met een stadse en pittoreske inslag, of anders wat kunstzinnig of alternatief. Omdat geen van de betrokkenen in beeld komt en de plaatjes nergens afleiden, wordt hiermee een soort van luistercinema gecreëerd die erg goed werkt. Het verhaal mag dan wel vrij eenvoudig overkomen, het is vrijwel continu gissen naar waarom Van Waveren is geworden zoals hij is. Want dat hij niet geheel normaal kan gedijen in de maatschappij wordt al snel duidelijk.
Gaandeweg wordt de beeldvorming misschien iets te veel naar eigen inzicht geïnterpreteerd door regisseur Van der Aar, maar de getrokken conclusies kun je als kijker net zo eenvoudig trekken. Punt is dat de beelden nergens de inhoud overschaduwen en dat is een knappe prestatie. Je blijft continu op zoek naar een antwoord, een antwoord dat Van Waveren zelf ook niet lijkt te kunnen geven. Een knappe prestatie, waarmee het gevonden materiaal eer wordt aangedaan.
Extra’s
De documentaire bevat enkel de gevonden tapes, aangevuld met een voice-over en een paar fragmentjes van de regisseur zelf. De extra’s worden aangeroepen om wat dieper op een drietal zaken in te gaan. De extra Jannie Marinus en Ben van Waveren over Tup, Tom en Frank van Waveren vertelt wat meer over de achtergrond van de familie Van Waveren. In de documentaire werd al aangegeven dat het om een bewogen geschiedenis gaat, hierin wordt dat wat verder uitgediept.
De interesse die Guido’s moeder had in Shakespeare wordt vrij kort aangestipt. Wim Zaal vertelt in Wim Zaal over Shakespeare in Gouda over de mogelijkheid dat de beroemde dichter in Gouda zou hebben gewoond, hoe vergezocht dit ook moge zijn. Tenslotte is in Dirkjan Rrozema over vliegtuigontwerp Tup van Waveren wat meer te zien over een van de zaken die vader Van Waveren later tot een gebroken man zou hebben gedreven.
Buiten deze verdiepingen in de documentaire, is zowel de Nederlandse als Engelse trailer bij de extra’s te vinden.
Conclusie
Regisseur Wim van der Aar brengt met De Van Waveren Tapes een boeiende karakterschets. De dvd-uitgave biedt daar een paar kleine extra’s bij aan, door in te haken op in de documentaire kort aangestipte thema’s. Daarbij is op de dvd de volledige documentaire te zien, daar waar de op tv uitgezonden versie van De Van Waveren Tapes de kijker een half uur aan beeldmateriaal onthield. Een kleine must have dus, want het is alweer even geleden dat er zo goed met found footage om is gegaan.
