AIVD voorkomt activiteiten Russische spion bij Internationaal Strafhof

De AIVD heeft voorkomen dat een Russische inlichtingenofficier werkzaamheden kon verrichten bij het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag. De man werkt voor de Russische militaire inlichtingendienst GRU en maakte gebruik van een Braziliaanse dekmantelidentiteit, waarmee hij vanuit Brazilië naar Nederland reisde.

De AIVD heeft hem aangemerkt als gevaar voor de nationale veiligheid en heeft de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) via een ambtsbericht hierover geïnformeerd. Op grond hiervan is de inlichtingenofficier in april de toegang tot Nederland geweigerd. Ook is hij tot ongewenst vreemdeling verklaard. Hij is met de eerstvolgende vlucht teruggestuurd naar Brazilië. Ook het ICC is via een ambtsbericht geïnformeerd over deze zaak.

Illegals: langdurig getrainde inlichtingenofficieren
De Russische inlichtingenofficier deed zich voor als de Braziliaan Viktor Muller Ferreira (geboren op 4 april 1989), terwijl hij eigenlijk Sergey Vladimirovich Cherkasov is (geboren op 11 september 1985). Cherkasov maakte gebruik van een goed doordachte dekmantel, waarbij hij al zijn banden met Rusland, de GRU in het bijzonder, verhulde.

Dit type inlichtingenofficier staat beter bekend als een illegal: iemand die zeer langdurig en uitgebreid is getraind. Illegals zijn door inlichtingendiensten moeilijk te onderkennen, omdat zij een aliasidentiteit gebruiken. Zo kunnen zij vaak lange tijd onder de radar opereren en inlichtingenactiviteiten blijven uitvoeren. Doordat illegals zich voordoen als buitenlander, kunnen zij bij informatie komen die ontoegankelijk is voor een Russisch persoon. Naast de GRU zet ook de Russische inlichtingendienst SVR illegals in.

De GRU richt zich voornamelijk op militaire inlichtingen, maar verzamelt ook inlichtingen over bijvoorbeeld politiek of technologie én voert beïnvloedingsoperaties uit.

Internationaal Strafhof
Het Internationaal Strafhof doet momenteel onderzoek naar mogelijke oorlogsmisdaden van Rusland in Oekraïne. Daarnaast onderzoekt het ICC oorlogsmisdaden tijdens de Russische oorlog in Georgië in 2008. Heimelijk toegang krijgen tot deze informatie kan dus van toegevoegde waarde zijn voor de Russische inlichtingendiensten.

De illegal zou als stagiair aan de slag zijn gegaan bij het ICC en zou toegang hebben gehad tot het gebouw en de systemen van het ICC.

Potentieel zeer hoge dreiging
De AIVD zet zich in samenwerking met de MIVD en overige partners in om schade aan de nationale veiligheid en de veiligheid en integriteit van internationale organisaties te beperken. De dreiging die van de inlichtingenofficier uitging was in potentie zeer hoog.

Als deze persoon de kans had gekregen om daadwerkelijk werkzaamheden te verrichten bij het ICC, had hij hier inlichtingen kunnen verzamelen, bronnen kunnen spotten (of rekruteren) en toegang kunnen krijgen tot digitale systemen.

Op deze manier had de man in belangrijke mate aan de inlichtingenbehoefte van de GRU kunnen voldoen. Ook had hij mogelijk strafzaken binnen het ICC kunnen beïnvloeden.

Complexe dekmantel
Illegals zijn een bijzonder serieuze dreiging voor de nationale veiligheid, de veiligheid van bondgenoten en - in dit specifieke geval - ook voor de veiligheid en integriteit van het ICC. Waakzaamheid voor deze en andere vormen van inlichtingendreiging zijn van groot belang, zeker in het licht van de huidige internationale ontwikkelingen.

De uitgebreide en complexe dekmantel van de inlichtingenofficier is in het Nederlands, Engels en Portugees als bijlage toegevoegd aan dit nieuwsbericht. Dit document geeft meer inzicht in de werkwijze van deze Russische inlichtingenofficier. Het opbouwen van dit soort dekmantels duurt doorgaans jaren.