Plasterk: Studiefase moet duidelijker

Er moet een strikter onderscheid komen tussen de bachelor- en de masterfase van universitaire studies. Dat motiveert studenten om beter na te denken over het tweede deel van hun opleiding. Ze kunnen dan na drie jaar alsnog een nieuwe richting inslaan, of in een andere stad of over de grens gaan studeren. Ook stoppen en gaan werken is een optie.

Minister Ronald Plasterk (Onderwijs) zei dat gisteren bij de opening van het academisch jaar aan de Universiteit van Amsterdam. 'Nu is er sprake van een zachte knip', aldus de PvdA-minister. 'Je merkt het als student nauwelijks als je van het een op het ander overgaat. Ik wil dat dit een merkbare overgang wordt, een punt waar je als student nadenkt over je toekomst.'

Het is niet de bedoeling om studenten na drie jaar 'van de universiteit te jagen'. Wel moet de bachelorfase volgens Plasterk duidelijker een afgesloten geheel worden.

Nu is het nog zo dat bijna alle universitaire studenten na hun bachelordiploma doorgaan voor een master. De universiteit mag de beste studenten selecteren voor masteropleidingen, maar er is een grote beperking: iedere bachelor moet worden toegelaten tot ten minste één master, de doorstroommaster. Vaak kunnen studenten daar al aan beginnen terwijl ze hun bachelor nog niet volledig hebben afgerond.

De vereniging van universiteiten VSNU pleitte in maart voor afschaffing van de doorstroommasters. Ook het onderzoeksbureau CHEPS van de Universiteit Twente stelt dat het 'voordelen zou hebben' dat automatisme te doorbreken, zo staat in een advies aan Plasterk dat binnenkort wordt gepubliceerd. Door alle masterstudies selectief te maken, zouden studenten worden aangezet meer uit hun studie te halen. Plasterk onderstreept dat hij de doorstroommaster wil laten bestaan. Maar ook zijn plan voor een 'harde knip' na de eerste drie jaar van de opleiding ligt gevoelig.

"Persoonlijk ben ik er een voorstander van, maar hier op de universiteit wordt er heel wisselend over gedacht", zegt Jan Willem Oosterwijk, voorzitter van het college van bestuur aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. "Het moet er natuurlijk niet toe leiden dat studenten onnodige vertraging oplopen, omdat ze nog enkele studiepunten moeten halen voor hun bachelor."

Als oplossing daarvoor zouden masteropleidingen twee keer per collegejaar kunnen beginnen. Volgens VSNU-voorzitter Sybold Noorda is het bovendien een kwestie van wennen. 'Als studenten weten dat ze hun bachelorfase af moeten hebben voor ze aan hun master kunnen beginnen, dan werkt dat als een stok achter de deur. Studenten zien heus wel aankomen dat er oponthoud dreigt."

Noorda verwacht niet dat de bachelorfase snel zal worden gezien als een compleet afgeronde studie, waarna studenten gaan werken. Wel ziet Oosterwijk van de Erasmus Universiteit dat studenten al na hun bachelor een baan krijgen aangeboden. "McKinsey haalt talenten dan bij de universiteit weg, maar geeft ze later de kans om alsnog een master te volgen."

Studentenvakbond LSVb ziet niets in een 'harde knip'. "Het zal leiden tot studievertraging", zegt voorzitter Lisa Westerveld. "Bovendien vereist een master lang niet altijd alle kennis die je in de bachelor opdoet. Je niveau is belangrijker dan de vraag of je alle studiepunten hebt gehaald."