Wind of change

Een vader staat met zijn zoontje helemaal vooraan, tegen de dranghekken. De menigte achter hem strekt zich zover het oog zien kan uit, tot voorbij de Siegessäule. Het is al laat en het begint koud te worden, maar de tienduizenden aanwezigen stralen een haast magisch warm enthousiasme uit, tastbare vreugde verwarmt hen. De bandleden komen het podium oplopen, buigen voor de uitzinnige fans en pakken hun instrumenten. Het zoontje stopt zijn vingers in zijn oren als de fluittoon uit de tientallen boxen komt zetten. Zijn vader fluit onhoorbaar mee. De menigte gaat volledig los, maar kalmeert als de zanger begint.

I follow the Moskva
Down to Gorky Park
Listening to the wind of change
Walking down the street
Distant memories
Are buried in the past forever

“Warum weinst du, Papa?” Haast versteend gaat vader in het moment op, tranen biggelen over zijn wangen, zijn blik strak op het podium gericht. Zijn vale kleren verraden zijn afkomst – van áchter de Brandenburger Tor, ver voorbij Unter den Linden, de Karl Marx-Allee, immer oostwaarts. “Het wordt allemaal anders, zoon. We krijgen eindelijk de kansen die we verdienen.” Dat jaar zouden Oost en West definitief weer in één Duitsland verenigd worden en brokkelde de Sovjet-Unie volledig ineen. De Duitse band The Scorpions scoorde de grootste hit ooit met “Wind of Change”, dat miljoenen keren over de toonbank ging. Het lied werd enkele jaren geleden door ZDF-kijkers uitgeroepen als hét nummer van de twintigste eeuw.

The world closing in
Did you ever think
That we could be so close, like brothers
The future's in the air
I can feel it everywhere
Blowing with the wind of change

Het symboliseert voor de Duitsers, maar begin jaren negentig eigenlijk voor de hele wereld, precies die wind van verandering die het beschrijft. Dat we twee decennia later kunnen zeggen dat die mentaliteit helaas tot weinig heeft geleid, staat los van het feit dat men echt geloofde in en vurig hoopte op die nieuwe wereldorde die George H. W. Bush verkondigde. Nu zou er echt verandering komen. Nu werd alles beter. Dat kapitalisme ook niet zaligmakend is, werd in de extase vergeten. Dat de nieuwe technologieën het leven alleen maar hectischer en bedrukter hebben gemaakt, idem. In voormalig Oost-Duitsland steekt tegenwoordig zelfs nostalgie naar de Sovjettijd – kortweg Ostalgie – de kop op. Dat mag echter de pret van 1989-1991 niet drukken.

Take me to the magic of the moment
On a glory night
Where the children of tomorrow share their dreams
With you and me

Toen ik deze week via de altijd handige shuffle-functie van mijn MP3 op Wind of Change stuitte, werd ik door het nummer bevangen. Thuis zocht ik, zoals ik dat vaak doe, op Wikipedia informatie over het nummer. Daarbij kwam ik aanvankelijk terecht op de pagina over de Wind of Change-speech van  toenmalig Brits MP Harold Macmillan, die hij in het parlementsgebouw van Kaapstad voorlas in februari 1960. Hij beloofde dat Groot-Brittannië haar Afrikaanse koloniën zou opgeven, en inderdaad gebeurde dit in de jaren erna. Destijds had onze westerbuur de macht over zo'n beetje half Afrika; een gebied dat strekte van Egypte tot Zuid-Afrika. Ook gaf Macmillan het parlement waar hij voor sprak te kennen dat hij een door apartheid verscheurd Zuid-Afrika niet binnen de Britse Commonwealth kon tolereren. In 1961 stapte het land er dan ook uit.

The wind of change blows straight
Into the face of time
Like a stormwind that will ring
The freedom bell for peace of mind
Let your balalaika sing
What my guitar wants to say

Zoals de inwoners van de DDR haast een collectieve toeval kregen van vreugde toen de Muur viel, zo moet dat in die tientallen Afrikaanse landen ook zijn geweest in het begin van de jaren zestig. Ook later in dat decennium, aan onze kant van de aardbol, waaide de wind of change door de straten. Massale demonstraties, emancipatie, hippies, man op de maan – alles leek mogelijk, alles haalbaar.

Waar is het allemaal gebleven, vraag ik me vaak af. Voor ons geen grote hoop op verandering, slechts verslechtering, hooguit consolidatie. Hoogmoedig lijken we te wachten op de val, decadenter dan ooit tevoren, werkend en consumerend zonder maatschappelijk doel. Onze grote verandering was 9/11, een negatieve. Dé instigator van de gezonde drang naar vernieuwing is ons deze week ontvallen. Ook blijkt dat we in de toekomst de keuze hebben tussen drie verstarde mannen die baden in hun eigen gelijk - JP, die ene van Moskou aan de Amstel en Onz' Aller Geert. Ik ben benieuwd of we nog plezierig verrast gaan worden de komende jaren, of er een positieve wind of change zal waaien.

Ik hoop het ten zeerste, maar die hoop lijkt met de dag ijdeler.