PSV heeft de tweede nederlaag van het seizoen geleden. SC Heerenveen was in eigen huis de betere ploeg en versloeg de koploper verdiend met 1-0 dankzij een doelpunt van Ion Nicolaescu. Feyenoord maakte optimaal gebruik van de misstap van PSV door thuis met 5-2 te winnen van Heracles Almelo. Volgende week staat de topper tussen PSV en Feyenoord op het programma.

sc Heerenveen - PSV 1-0
Heerenveen moest in de eerste helft niet onder doen voor PSV. De Eindhovenaren speelde erg slordig en kon in de eerste helft geen enkele kans creëren tegen de Friezen. Ook Heerenveen had niet veel kansen tegen PSV, al scoorde Dimitris Rallis wel, maar deed duidelijk vanuit buitenspelpositie.

In de tweede helft begon sc Heerenveen sterker dan PSV en kreeg daarbij ook wat kansjes. Die werden gemist, waarna PSV wat beter in de wedstrijd kwam. Na een serie corners kreeg Ryan Flamingo de beste kans voor PSV, maar de kopbal van de centrale verdediger werd geweldig gepakt door Micky Van der Hart. Niet veel later leidde Flamingo echter met een zwakke terugspeelbal de 1-0 van Nicolaescu in. PSV probeerde het nog wel, maar kwam niet meer tot kansen en zorgde de Friezen voor de tweede nederlaag voor PSV in de Eredividsie.

Fortuna Sittard - RKC 3-2
Fortuna Sittard leek in de eerste helft hard op weg naar een eenvoudige zege op RKC. Na iets meer dan een half uur spelen stonden de Limburgers al comfortabel met 3-0 voor. Alessio Da Cruz opende de score na 19 minuten, waarna Kristoffer Peterson de voorsprong verdubbelde met een fraaie soloactie. Kort daarna maakte Ezequiel Bullaude er 3-0 van door een fout van doelman Houwen bij een corner genadeloos af te straffen.

RKC wist vlak voor rust de aansluiting te vinden via Oskar Zawada, die profiteerde van een misser van doelman Branderhorst en de 3-1 binnenkopte. Na de pauze bracht Zawada opnieuw spanning in de wedstrijd door de 3-2 te maken, ditmaal na goed voorbereidend werk van Mohamed Ihattaren. Met nog een klein half uur te spelen zette RKC alles op alles om de gelijkmaker te forceren. Ondanks meerdere pogingen slaagde de ploeg daar echter niet in.

Voor Fortuna Sittard betekende deze overwinning de eerste in vijf wedstrijden.

Feyenoord - Heracles Almelo 5-2
Feyenoord begon niet scherp aan de wedstrijd en kreeg al vroeg een tegenvaller te verwerken toen Igor Paixão geblesseerd uitviel. Zijn vervanger, Anis Hadj Moussa, bracht echter meteen gevaar in het spel. De Algerijnse buitenspeler zette Givairo Read in scoringspositie, maar diens inzet werd nog van de lijn gehaald. Uit de daaropvolgende corner kopte Santiago Giménez de openingstreffer binnen.

De Mexicaanse spits bleef het aanvalsspel van Feyenoord bepalen. Hij scoorde daarna nog twee keer: eerst benutte hij een penalty en vervolgens kopte hij een voorzet van Hadj Moussa binnen. Feyenoord leek de wedstrijd al vroeg te beslissen, maar vlak voor rust profiteerde Shiloh 't Zand van een fout in de opbouw en bracht Heracles terug tot 3-1.

Vlak na de hervatting maakte David Hancko de 4-1 uit een afgeslagen corner. Met de ruime voorsprong op zak kregen enkele spelers rust. Heracles wist via Justin Hoogma nog iets terug te doen met de 4-2, maar de overwinning kwam geen moment in gevaar. In de slotfase bepaalde Suf Podgoreanu met een ongelukkig eigen doelpunt de eindstand op 5-2 in het voordeel van Feyenoord.

Met deze overwinning blijft Feyenoord de druk op koploper PSV opvoeren in aanloop naar de topper van volgende week in Eindhoven.

In Seoul wordt dit weekeinde alweer het vierde World Tour-evenement van het shorttrackseizoen gehouden. In de Zuid-Koreaanse hoofdstad werden zaterdag de eerste finales afgewerkt, voor Nederland verliep het allemaal nog niet helemaal voorspoedig.

500m mannen
Een Canadees feestje in de grote finale: Steven Dubois en Jordan Pierre-Gilles troefden de Let Roberts Kruzbergs net af voor een 1-2'tje. Jens van 't Wout en Itzhak de Laat pakten een 1-2'tje in de B-finale, Teun Boer ging er in de kwartfinales uit.

1500m mannen
Jens van 't Wout en Friso Emons konden zich in de finale aanvankelijk niet echt mengen in de strijd om eremetaal, maar Van 't Wout ging er toch met plek drie vandoor: de Canadees Steven Dubois finishte als tweede, maar werd gedeklasseerd. Zijn landgenoot William Dandjinou pakte de winst, voor de Zuid-Koreaan Park Ji-won en Van 't Wout - Emons werd zesde, Daan Kos finishte in de B-finale als derde.

1000m vrouwen
Dit keer was het Michelle Velzeboer die de A-finale haalde, maar daarin werd ze na een goed begin in de slotronde weggedrukt naar de vijfde en laatste plek. Kim Gil-li pakte voor eigen publiek de winst, voor de Canadese Danae Blais en landgenote Choi Min-jeong - Xandra Velzeboer moest het doen met winst in de B-finale, Diede van Oorschot ging er in de kwartfinales uit.

Aflossing vrouwen
De gezusters Michelle en Xandra Velzeboer, Zoë Deltrap en Diede van Oorschot werden in de halve finales aanvankelijk gedeklasseerd, maar een protest werd gehonoreerd en ze mochten aantreden in de A-finale, waarin ze het alsnog moesten doen met plek vier. De winst ging na een heerlijke ontknoping naar Danae Blais, Kim Boutin, Florence Brunelle en Courtney Sarault uit Canada, voor de Italiaanse ploeg van Elisa Confortola, Arianna Fontana, Gloria Ioriatti en Arianna Sighel en de thuisploeg met Choi Min-jeong, Kim Gil-li, Noh Do-hee en Shim Suk-hee.

Minister Mona Keijzer, momenteel vicepremier namens de BoerBurgerBeweging (BBB), heeft zich in een ongebruikelijke juridische strijd gestort om haar reputatie te zuiveren en duidelijkheid te krijgen over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting in het politieke debat. Aanleiding daarvoor zijn uitspraken die zij in mei deed tijdens het televisieprogramma Sophie & Jeroen, kort nadat het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB was gepresenteerd.

Keijzer, toen nog BBB-Kamerlid, verwees in dat optreden naar antisemitisme in islamitische landen en suggereerde dat dit bijna als een onderdeel van de cultuur kon worden gezien. Haar woorden leidden tot aangiftes en vervolgens tot een oordeel van het Openbaar Ministerie (OM) dat, hoewel het geen vervolging instelde, haar wel in beginsel schuldig achtte aan groepsbelediging. Die constatering is voor Keijzer onaanvaardbaar, omdat die volgens haar niet alleen haar eigen integriteit aantast, maar ook het maatschappelijk debat kan smoren en de vrijheid van meningsuiting geweld aandoet.

In het betreffende televisieoptreden zei Keijzer onder meer: “Veel asielmigranten komen uit landen met een islamitisch geloof. Jodenhaat is daar bijna onderdeel van de cultuur.” Zij voegde daar nadrukkelijk aan toe dat het niet voor elke moslim geldt, maar wilde wijzen op het feit dat antisemitisme volgens haar in veel landen met een islamitische signatuur wijdverbreid is. Toen zij daarop werd aangesproken, reageerde Keijzer met: “Ontkent u dan dat bij mensen met een islamitisch geloof antisemitisme vaak onderdeel is van de cultuur? Ik ben gewoon verbaasd dat dit ontkend wordt.”

Deze uitlatingen hebben tot felle reacties geleid. Zestien personen deden aangifte tegen haar wegens groepsbelediging. Het OM concludeerde uiteindelijk dat Keijzer zich inderdaad schuldig had gemaakt aan onnodig grievende uitspraken jegens een bepaalde bevolkingsgroep, maar besloot tevens dat vervolging een te verregaande inbreuk op de vrijheid van meningsuiting van een politicus zou betekenen. Daarom werd de zaak geseponeerd. Keijzer werd dus niet vervolgd, maar de redenering van het OM bleef boven de markt hangen, hetgeen haar diep raakte. Zelf zegt ze daarover: “Het feit dat dit jou wel neerzet als iemand die zich strafbaar heeft gemaakt aan groepsbelediging, daar vind ik wel wat van. Ik word weliswaar niet vervolgd, maar het raakt mijn integriteit, het smoort ook het maatschappelijke debat. Daarmee doet het ook de vrijheid van meningsuiting geweld aan.”

Aanvankelijk besloot Keijzer om niet juridisch in verweer te gaan tegen de motivering van het OM. “Het deed me wat, maar we waren net aangetreden als kabinet. Procederen is niet eenvoudig. Dat kost heel veel tijd, geld en energie. En ik heb een ongelooflijk zware baan. Dus ik dacht: Keijzer, het is wat het is, en door.” Toch is ze op dit standpunt teruggekomen toen duidelijk werd dat de groep die aangifte had gedaan een zogenoemde artikel 12-procedure is gestart om het gerechtshof te vragen alsnog vervolging af te dwingen. Dit betekent dat er een reële kans bestaat dat een rechter kan oordelen dat het OM haar toch moet gaan vervolgen. Keijzer vindt dat onacceptabel, temeer omdat ze zelf nooit als partij is gehoord in de nasleep van het sepot en omdat zij vindt dat haar eigen integriteit nu voor de tweede keer wordt aangetast: “Toen heb ik wel gedacht: nu is het klaar. Nu wordt voor de tweede keer mijn integriteit aangetast.”

In de nieuwe zaak rond het artikel 12-verzoek tegen haar is Keijzer op dit moment geen formele partij. Om die reden laat ze via haar advocaten, Geert-Jan Knoops en Carry Knoops-Hamburger, een procedure voeren om als belanghebbende te worden aangemerkt. Daarnaast start ze zelf een artikel 12-procedure om het OM ertoe te bewegen zijn eerdere motivering, waarin gesteld wordt dat haar uitspraken strafbaar zijn, in te trekken.

Dat is een ongebruikelijke stap, omdat artikel 12-procedures normaliter worden gebruikt om alsnog vervolging af te dwingen, niet om een sepotbeslissing in het voordeel van de verdachte te herzien. In dit geval ziet het juridische team van Keijzer echter een uitzondering, juist omdat de argumentatie van het OM volgens hen een stigmatiserend effect heeft op haar positie in het maatschappelijk leven. “Het sepotbesluit van het OM was terecht, maar de motivering stigmatiserend”, zegt advocaat Geert-Jan Knoops. “De minister wordt niet vervolgd, maar heeft zich in beginsel wel schuldig gemaakt aan groepsbelediging: dat is de boodschap van het OM. Die zal haar voorgoed in haar verdere carrière nagedragen worden. Het is zeer nadelig voor haar positie als minister en voor haar verdere politieke toekomst.”

Keijzer zelf stelt dat haar uitspraken feitelijk te onderbouwen zijn en dat de data en onderzoeken waar zij zich op baseert een legitieme bron van maatschappelijk debat vormen. “Zodat ik kan uitleggen waarom hier geen sprake is van strafbare groepsbelediging. Ik heb mij gebaseerd op feiten en cijfers. Feiten kunnen nooit strafbaar zijn.” Om dit nader te onderbouwen, heeft de minister twee hoogleraren, Afshin Ellian en Ruud Koopmans, benaderd om deskundigenrapportages te schrijven die moeten aantonen dat haar opmerkingen niet zomaar uit de lucht komen vallen, maar gegrond zijn in empirisch materiaal. Op die manier wil Keijzer laten zien dat haar uitspraken binnen de context van een politiek debat over migratie en integratie vallen, en dat ze daar als politicus over moet kunnen spreken zonder het risico te lopen een strafbaar feit te plegen.

Een belangrijk aspect in de hele kwestie is de impact op de vrijheid van meningsuiting, zeker als het gaat om politici die maatschappelijke problemen aan de kaak willen stellen. Keijzer benadrukt dat het hier gaat om meer dan alleen haar eigen reputatie: “Dit is zeker niet niks, maar hier hangt te veel aan vast om dit zomaar te laten gebeuren. Deze gang van zaken smoort het maatschappelijk debat.” Ook geeft ze aan dat ze zich niet neer wil leggen bij een situatie waarin politici zich geïntimideerd voelen om bepaalde onderwerpen te bespreken. “Beschaafd, met rechtsmiddelen, zoals het hoort. Maar dit kan zo niet. Niet binnen de vrije westerse samenleving die wij willen zijn.”

Voor de minister staat veel op het spel. Mocht het gerechtshof beslissen dat er alsnog vervolgd moet worden, dan kan dit gevolgen hebben voor haar positie in het kabinet. Haar reactie daarop is nuchter: “Dat zien we dan wel weer.” Het risico is er, maar volgens Keijzer staat de principiële kwestie op het spel dat politici, en ook burgers, vrijuit moeten kunnen debatteren over lastige onderwerpen. Het gaat volgens haar niet alleen om antisemitisme of de islam, maar om de vraag of in Nederland, dat zichzelf graag ziet als vrije, open samenleving, complexe kwesties nog ter discussie mogen worden gesteld zonder juridische repercussies.

De advocaten van Keijzer verwachten dat het gerechtshof zich eerst zal uitspreken over het artikel 12-verzoek van de aangevers, die vervolging willen afdwingen. Daarna zal er een oordeel volgen over het verzoek van Keijzer zelf, waarmee zij de volgens haar ‘stigmatiserende’ constatering van het OM hoopt terug te draaien.

Het verloop van deze procedures is onzeker, maar ze zullen hoe dan ook een precedent scheppen voor de manier waarop de vrijheid van meningsuiting en politieke uitlatingen in Nederland juridisch worden beschermd. Volgens Keijzer is dit cruciaal, want: “antisemetisme is een reëel probleem. Daar moet je ook wat over kunnen zeggen in een maatschappelijk debat.”

De uitkomst van deze juridische strijd zal bepalen of het OM verplicht wordt om Keijzer alsnog te vervolgen, of dat de constatering van strafbare groepsbelediging wordt teruggenomen. Wat de uitkomst ook zal zijn, de zaak rond Mona Keijzer legt bloot hoe gevoelig, complex en politiek beladen het spanningsveld is tussen vrije meningsuiting, maatschappelijk debat en de strafrechtelijke bescherming van minderheden.

De inzet van Keijzer is volgens haar om het maatschappelijk debat niet in de kiem te laten smoren door juridische oordelen die volgens haar haar integriteit en reputatie onterecht schaden. “Ik heb mij gebaseerd op feiten en cijfers. Feiten kunnen nooit strafbaar zijn.” Haar streven is, zegt ze, om niet alleen haar eigen naam te zuiveren, maar ook het signaal af te geven dat politici in Nederland scherpe thema’s moeten kunnen bespreken, ongeacht hoe gevoelig deze liggen, zonder onmiddellijk in het strafrechtelijk domein terecht te komen.

De moord
Begin december 2024 werd Brian Thompson, CEO van de Amerikaanse ziektekostenverzekeraar UnitedHealthcare, vlak voor een zakenhotel in Midtown Manhattan vermoord. Dat gebeurde op klaarlichte dag, terwijl hij zich naar een conferentie begaf waar hij zou spreken over de toekomst van de Amerikaanse gezondheidszorgmarkt. Op beelden van beveiligingscamera’s is te zien hoe een man met een donkere hoodie en een grijze rugzak hem van enkele meters afstand in de rug neerschoot.

Na de schietpartij, die slechts seconden duurde, nam de dader de benen, eerst te voet en later op een elektrische fiets, verdween in de drukte en liet Thompson zwaargewond achter. Medische hulp mocht niet meer baten: de 50-jarige topman van de grootste Amerikaanse zorgverzekeraar overleed kort daarna. De schok was direct voelbaar in zowel de medische als de zakelijke wereld. New Yorkse politici en bedrijfsleiders spraken hun afschuw uit, de vlaggen bij het hoofdkantoor van UnitedHealthcare in Minnesota hingen halfstok, en investeerders vroegen zich af of dit geweldssignaal op grotere onvrede duidde.

De arrestatie
Enkele dagen later, na een intensieve zoektocht door verschillende staten, werd de 26-jarige verdachte, Luigi Mangione, in Altoona, Pennsylvania, opgepakt. Hij zat rustig te ontbijten in een McDonald’s toen een tip van een alerte medewerker ervoor zorgde dat de politie hem kon insluiten. Mangione toonde direct tekenen van nervositeit toen agenten hem vroegen of hij onlangs in New York was geweest. In zijn rugzak vonden de autoriteiten een 3D-geprint vuurwapen met geluidsdemper, verschillende valse identiteitsbewijzen, contant geld, en papieren die later door de politie als een manifest en een “claim of responsibility” werden omschreven. In dit document en in andere aantekeningen leek Mangione te verwijzen naar wat hij zag als de misstanden van de gezondheidszorg in de Verenigde Staten en het vermeende winstbejag van verzekeraars. De directe link met UnitedHealthcare was snel gelegd. Hoewel hijzelf geen klant van deze verzekeraar was, werd later duidelijk dat de dader juist daarom dit specifieke bedrijf op het oog had: als grootste private zorgverzekeraar en een miljardenbedrijf, zo stond in zijn notities, belichaamde het alles waar hij zich aan stoorde.

De aanklacht
Na zijn arrestatie in Pennsylvania werd Mangione formeel aangeklaagd in de staat New York. De voornaamste aanklacht luidde moord in de tweede graad. Anders dan in sommige andere staten in de VS kent New York strikte regels voor moord in de eerste graad. Die hoogste categorie, met zwaardere straffen, is voorbehouden aan specifieke omstandigheden, bijvoorbeeld wanneer het slachtoffer een rechter, agent of hulpverlener is, of indien er sprake is van terrorisme, marteling of huurmoord. De moord op Thompson, hoe kil en doelbewust ook, viel vooralsnog niet onder die zeer restrictieve definitie.

Vanwege de schijnbare ideologische lading Mangiones teksten schenen een soort kruistocht tegen de gezondheidszorgindustrie te suggereren, stond nog niet vast of aanklagers zouden proberen de moord te herkwalificeren tot een misdrijf met terroristische inslag. Als dat wel zou lukken, zou men kunnen gaan voor moord in de eerste graad, wat aanzienlijk hogere straffen met zich meebrengt, tot levenslang zonder kans op vervroegde vrijlating. Voorlopig blijft het echter bij een beschuldiging  van tweedegraads moord, wat doorgaans 15 jaar tot levenslang betekent, met kans op voorwaardelijke vrijlating na vele jaren.

De aanklacht in New York ging gepaard met een pakket aan bijkomende beschuldigingen: wapenbezit zonder vergunning, valsheid in geschrifte en het tonen van een vervalste identiteitskaart. In Pennsylvania werd hij bij zijn arrestatie eveneens aangeklaagd voor onder meer illegaal wapenbezit en het verschaffen van valse informatie.

Tot op heden heeft Mangione via zijn advocaat laten weten onschuldig te zullen pleiten en zich te verzetten tegen een snelle uitlevering aan New York. Volgens zijn raadsman heeft hij nog geen bewijs gezien dat Mangione de juiste verdachte zou zijn, hoewel de autoriteiten stellen dat zijn vingerafdrukken op voorwerpen nabij de plaats delict zijn gevonden en dat de ballistiek van het wapen overeenkomt met de gevonden hulzen. Die hulzen waren bovendien voorzien van woorden als “deny” en “delay”, begrippen die bekendstaan als verwijzingen naar de wijze waarop sommige verzekeraars zorgvergoedingen uitstellen, betwisten of weigeren. De officieren van justitie werken ondertussen aan een “film van zijn bewegingen”, een gedetailleerde chronologische reconstructie, om voor de jury ondubbelzinnig duidelijk te maken dat Mangione degene was die Thompson op die decemberochtend van achteren neerschoot.

Zijn achtergrond
Wie is deze Luigi Mangione, die nu in het hart van een mediastorm staat en door sommigen online zelfs als een soort volksheld of martelaar wordt gezien? Geboren in een welvarende Italiaans-Amerikaanse familie in de omgeving van Baltimore, stond Mangione vroeger bekend als een getalenteerde en pientere jongen. Hij doorliep de prestigieuze Gilman School, een elite-instelling, waar hij cum laude afstudeerde en de zogenoemde “valedictorian” was, de beste van zijn klas. Daarna vertrok hij naar de University of Pennsylvania, een Ivy League-universiteit, waar hij in 2020 zowel een bachelor- als masterdiploma in computer- en informatiewetenschappen behaalde.

Hij werkte vervolgens als ingenieur bij technologiebedrijven, toonde zich slim, belezen en leek met zijn achtergrond voorbestemd voor een veelbelovende carrière. Vrienden en oud-klasgenoten omschrijven hem als vriendelijk, bescheiden, intelligent en ambitieus, bepaald niet het archetype van een geweldspleger. Hij zou zelfs enige tijd in Hawaii hebben gewoond, waar hij lid was van een co-living en co-working gemeenschap voor digitale nomaden. Daar deed hij mee aan leesclubs, discussieerde hij over technologie, filosofie en politiek en leek hij sociaal en gemotiveerd.

Er zijn aanwijzingen dat hij kampt met een serieuze rugkwaal, spondylolisthesis, waardoor wervels in zijn rug verschoven waren en zijn leven getekend werd door pijn, operaties en fysieke beperkingen. Volgens bekenden zorgde deze aandoening ervoor dat hij soms wekenlang bedlegerig was.

Rond midden 2024 trok hij zich plots terug uit zijn sociale leven, verdween als het ware van de radar en zijn familie probeerde via sociale media en oud-klasgenoten wanhopig te achterhalen waar hij uithing. Zij meldden hem als vermist in San Francisco, maar hij dook niet op, tot hij plots in verband werd gebracht met de moord op Thompson.

Zijn motivatie
Wat dreef hem tot deze daad? Hoewel er nog geen definitief motief door de autoriteiten is vastgesteld, tekent zich een duidelijk beeld af. Mangione was gefascineerd door complexe maatschappelijke vraagstukken, onder meer over de invloed van grote bedrijven, technologie en consumentisme op de moderne samenleving. Zijn online sporen, van Reddit tot Goodreads, tonen een jongeman die zich verdiepte in filosofie, rationalisme, stoïcijnse principes, maar ook in polemische teksten zoals het manifest van de Unabomber. Hoewel hij niet klakkeloos de daden van Ted Kaczynski goedkeurde, leek Mangione wel gebiologeerd door de kritiek op de moderne technologische samenleving en het bedrijfsleven dat volgens hem vervreemdend en verstikkend werkte.

In gesprekken met kennissen en online uitingen beklaagde hij zich over de hoge zorgkosten in de Verenigde Staten, de ondoorgrondelijke processen waarmee verzekeraars behandelingen goed- of afkeurden en de astronomische winsten van grote zorgbedrijven. Hij sprak met een Britse schrijver over de verschillen tussen de Britse National Health Service en het complexe, gefragmenteerde Amerikaanse systeem. Hij uitte frustratie over het feit dat in de VS zelfs jonge, gezonde mensen exorbitante premies moeten betalen, behandelingen worden geweigerd, en dat de levensverwachting niet of nauwelijks stijgt ondanks enorme uitgaven.

Uit zijn manifest blijkt dat hij de CEO van UnitedHealthcare als een symbool heeft gezien, als het gezicht van een systeem dat hij zag als corrupt, parasiterend en gericht op winstmaximalisatie ten koste van de patiënt. De moord op Thompson zou dan een soort symbolische aanval zijn geweest op de top van de piramide, een statement waarmee hij dacht corruptie en machtsmisbruik bloot te leggen.

Wat hem precies over de streep trok om over te gaan tot het daadwerkelijk vermoorden van de topman van een zorgverzekeraar, blijft speculatie. Mogelijk speelde zijn eigen fysieke lijden door rugpijn en beperkte toegang tot betaalbare zorg een rol. Misschien ergerde hij zich aan de onmogelijkheid om in de VS zonder astronomische kosten de benodigde behandelingen te krijgen, of was hij teleurgesteld in het kapitalistische systeem waarin winst voor verzekeraars en farmaceuten primeert op patiënttevredenheid. Wellicht was het een persoonlijk isolement, pijn en depressie die hem in de greep kregen, waardoor hij radicale ideeën over eigenrichting kreeg. Zeker is dat hij uiteindelijk een heel ander pad koos dan dat waarvoor zijn talenten en achtergrond hem in de wieg hadden gelegd.

De reacties
Na de moord op Thompson ontplofte het internet. Hoewel officiële vertegenwoordigers, politici en media de moord unaniem veroordeelden en velen erop wezen dat geweld tegen een bestuurder, hoe omstreden zijn bedrijf ook, geen legitiem middel is, volgden online al snel heel andere geluiden. Op sociale media, in commentaren bij nieuwsberichten en in online communities werd Mangione door sommigen geprezen als iemand die terugsloeg tegen een systeem dat al decennia kwetsbaren onderdrukt. Mensen die ooit door hun verzekeraar waren afgewezen voor noodzakelijke operaties, medicijnen of behandelingen, haalden cynisch uit naar Thompsons dood. Honderden reacties klonken even macaber als wrang: “Helaas vallen mijn condoleances buiten de dekking”, schreef iemand, verwijzend naar het jargon van verzekeraars die bepaalde zorg niet vergoeden. “Toen hij in het ziekenhuis aankwam, zeiden de artsen dat acute loodvergiftiging een reeds bestaande aandoening was”, grapte een ander. Een veelgehoorde variant was dat “Thoughts and prayers” nu onder voorautorisatie vielen, een flinke sneer naar de bureaucratische processen die verzekeraars hanteren. Zoals onderzoekers opmerkten: deze reacties laten zien hoe diep de frustratie met het Amerikaanse zorgstelsel gaat en hoe sommigen zelfs extreme, gewelddadige daden als moord als begrijpelijk of verdedigbaar zien.

Er ontstond bovendien een cultachtige verering rond Mangione. Er verschenen zelfs inzamelingsacties om zijn juridische kosten te dekken. Talloze mensen doneerden kleine bedragen, uit sympathie of uit woede tegen het systeem. Websites verkochten merchandise: T-shirts en stickers, met verwijzingen naar de op de kogelhulzen gegraveerde woorden “delay” en “deny”, veelgehoorde termen in discussies over verzekeraars. Op forums werd hij door sommigen ‘een martelaar’ genoemd.

Anderen riepen juist op tot kalmte en wezen erop dat Thompson een mens was, een echtgenoot en vader, wiens leven op brute wijze werd afgenomen. Maar die morele verontwaardiging klonk soms minder luid dan het cynisch applaus van mensen die hun woede over de gezondheidszorg eindelijk in een daad vertaald zagen. Experts waarschuwden voor copycats en voor de normalisering van geweld als middel om sociaal of politiek ongenoegen te uiten. Waar burgers ooit gedreven werden tot protestmarsen, petities of politieke lobby, lijkt een groeiende groep zich niet langer te schamen voor het openlijk toejuichen van dodelijke aanvallen op prominente figuren.

De Amerikaanse cultuur kent een lange traditie van eigenrichting, wraakfantasieën en het verheerlijken van de eenzame vigilante die het opneemt tegen een corrupt of falend systeem, van films als Taxi Driver tot aan reële figuren als Bernhard Goetz of Kyle Rittenhouse. In een tijd van toenemende polarisatie, wantrouwen in overheden en grote bedrijven en een alomtegenwoordige frustratie over stijgende kosten en stagnerende levenskwaliteit, lijkt Mangiones daad bij sommigen als een soort lugubere wraakfantasie bijzonder in de smaak te vallen.

De gevolgen
De moord heeft daarom niet alleen impact op het leven van Thompson en zijn familie, niet alleen op de toekomst van Mangione die nu waarschijnlijk decennialang achter de tralies zal verdwijnen, maar ook op een groter maatschappelijk debat. Bedrijven als UnitedHealthcare troffen haastige veiligheidsmaatregelen: beveiligingsteams werden uitgebreid, foto’s van CEO’s verwijderd van bedrijfswebsites, hoofdkantoren kregen extra surveillance en bewaking. Het openlijk geweld tegen een figurehead van de zorgindustrie maakt duidelijk dat de toorn tegen hoge zorgkosten, ondoorzichtige vergoedingsstructuren en de subjectieve beslissingen van medisch reviewers niet langer louter in hoongelach op sociale media of in passieve schouderophalingen tot uiting komt. De dood van Thompson legt pijnlijk bloot dat voor sommige Amerikanen het systeem zodanig faalt dat zij gewelddadige aanvallen toejuichen als een extreme vorm van gerechtigheid.

Amerika is voorlopig nog niet klaar met deze discussie. Enerzijds is er de wreedheid van de moord, een onherstelbare daad die een familie verscheurt en de fundamenten van de rechtsstaat uitdaagt. Anderzijds is er de realiteit van een op winstmaximalisatie gericht gezondheidszorgsysteem, dat al jaren de woede en wanhoop aanwakkert van miljoenen Amerikanen die moeite hebben om betaalbare, kwalitatief hoogwaardige zorg te krijgen.

Mangiones vermeende motief, hoe duister en laakbaar de daden ook zijn, is niet uit de lucht komen vallen. Het doodschieten van een CEO zal geen structurele hervorming teweegbrengen, maar het genereert wel een confronterend gesprek over de morele spagaat waarin het Amerikaanse zorgstelsel zich bevindt. Mangione zelf zal vanuit zijn cel moeten toezien hoe zijn acties door sommigen worden bejubeld en door anderen verworpen, terwijl justitie probeert hem voor vele jaren achter de tralies te krijgen en de rest van het land, met afschuw en fascinatie, de gevolgen van deze tragedie overdenkt.

Luigi Mangione (@ Law & Crime on YouTube on 131224)

De Amerikaanse rapper Jay-Z heeft opgeroepen om de rechtszaak waarin hij wordt beschuldigd van het verkrachten van een 13-jarig meisje in 2000, te staken, nadat de anonieme aanklaagster heeft erkend dat er inconsistenties in haar verhaal zitten. De vrouw, aangeduid als “Jane Doe”, beweert dat Jay-Z en Sean “Diddy” Combs haar hebben misbruikt na de MTV Video Music Awards in dat jaar. Hoewel zij toegeeft dat ze ‘enkele fouten’ heeft gemaakt, blijft ze bij de kern van haar beschuldigingen. Beide artiesten ontkennen de aantijgingen.

De inconsistenties betreffen onder meer de verklaring van de vrouw dat haar vader haar zou hebben opgehaald, een reis van ruim vijf uur, terwijl hij zich dat niet herinnert. Ook noemde zij de naam van een beroemdheid met wie ze tijdens het feest zou hebben gesproken, terwijl die persoon naar eigen zeggen niet aanwezig was en elders op tournee was. Foto’s die door een nieuwsorganisatie zijn bekeken, tonen Combs en Carter (Jay-Z’s echte naam) op een andere locatie dan door de vrouw beschreven. Of de artiesten zich later bij een ander feest hebben gevoegd, is onduidelijk.

De vermeende gebeurtenis, inmiddels 24 jaar geleden, blijft moeilijk te verifiëren. Een mogelijke getuige die volgens de vrouw destijds met haar naar New York zou zijn gereden, is overleden. De federale aanklacht is ingediend door de Texaanse advocaat Tony Buzbee, die stelt 120 aanklagers tegen Combs te vertegenwoordigen.

Jay-Z’s advocaat Alex Spiro en de rapper zelf noemen de aanklacht ongegrond en hebben op sociale media laten weten dat zij de zaak zo snel mogelijk willen zien eindigen. Carter beschuldigt de advocaat ervan enkel uit te zijn op bekendheid en financieel gewin. Combs’ advocaten hebben de rechtszaak eveneens een ‘schandelijke poging om geld af te troggelen’ genoemd.

Terwijl Jay-Z met zijn 24 Grammy’s tot de meest succesvolle rappers ter wereld behoort en recentelijk nog met zijn gezin op de rode loper verscheen, heeft Combs besloten zijn borgverzoek, na drie mislukte pogingen, te laten vallen. Hij blijft in hechtenis in Brooklyn in afwachting van een proces rondom andere aanklachten wegens sekshandel en afpersing, gepland voor mei.

Advocaat Buzbee benadrukt dat hij de verklaring van de vrouw nog steeds onderzoekt en aanvullend bewijsmateriaal verzamelt. Hij stelt dat zij desnoods een leugendetectortest zal ondergaan en voegt toe dat de enorme druk en stress bij de aanklaagster tot medische problemen heeft geleid. Buzbee wijst de suggestie van chantage van de hand en zegt van plan te zijn alle aantijgingen in de rechtszaal te weerleggen.

Ondanks een verbod op de aangekondigde demonstratie zijn activisten van Extinction Rebellion (XR) op Schiphol toch de vertrekhal binnengetrokken. Het demonstreren in Schiphol werd door gemeente Haarlemmermeer, uit vrees voor een herhaling van de eerder uit de hand gelopen klimaatprotesten, verboden. De demonstranten worden door Marechaussee uit de vertrekhal gesleept. 

De demonstranten hadden in een van de hallen achter de douanecontrole een bruine vloeistof op de grond gegoten. Volgens XR zelf ging het om "200 liter bruin water dat de modderstromen in Valencia symboliseert", symbool voor de overstromingen in de Spaanse regio van afgelopen oktober. 

De demonstratie achter de douane, van naar schatting zo'n 20 actievoerders, begon rond de klok van 11.00 uur. Een uur later werden de eerste mensen weggesleept. Tussen het slepen door klonk zang: "We komen terug met nog veel meer, want zo kan het toch niet langer". Op de grond zaten demonstranten op vuilniszakken. Enkelen werden meteen aangehouden, anderen zijn per bus afgevoerd. Tot nu toe zijn er 50 demonstranten aangehouden.

Demonstratie buiten
Bij de demonstratie buiten staat een groep van enkele tientallen activisten. Met vlaggen en banners maakt de groep actie tegen frequent flyer-programma. Dat is een spaarprogramma om goedkoop te kunnen vliegen. De sfeer buiten is verder rustig.

Marechaussee treedt op
Inmiddels is de demonstratie beëindigd door de Koninklijke Marechaussee, er zijn 99 aanhoudingen verricht. 

Vandaag voeren we opnieuw actie op Schiphol tegen KLM's Frequent Flyer programma! - Live te volgen viahttps://t.co/PIWBlwGuXw & https://t.co/m2qsVNpIk2 pic.twitter.com/thCYoXXuX3

— Extinction Rebellion Nederland (@NLRebellion) December 14, 2024

De Marechaussee heeft in totaal 99 demonstranten aangehouden. De klimaatdemonstratie achter de securitycontrole op Schiphol is daarmee beëindigd.

— Koninklijke Marechaussee (@Marechaussee) December 14, 2024

De afschaffing van de zomertijd in Europa is tot nu toe mislukt omdat de EU-landen het niet met elkaar eens kunnen worden welke tijd vast wordt aangenomen. Een paar tijdzones verder gaat dit binnenkort in de VS wel gebeuren – als de toekomstige president Trump zijn zin krijgt.

De nieuwgekozen Amerikaanse president Donald Trump wil aandringen op de afschaffing van de zomertijd in zijn land. “De Republikeinse Partij zal haar best doen om de zomertijd af te schaffen”, schreef Trump op Platform X.

De zomertijd kent een kleine maar sterke groep aanhangers. Maar Trump zegt dat het niet zo zou moeten zijn. “De zomertijd is onhandig en erg duur voor ons land”, legde hij zijn standpunt uit.

Net als in Europa worden de klokken in de VS in de lente een uur vooruit gezet en in de herfst weer een uur achteruit. Door de tijdelijke tijdswijziging kunnen mensen langer gebruik maken van daglicht. Het zou ook moeten helpen om energie te besparen, maar dit heeft weinig effect. De debatten over een einde aan de zomertijd zijn aan beide zijden van de Atlantische Oceaan vergelijkbaar.

In een niet-representatief onderzoek dat in 2018 in opdracht van de Europese Commissie werd uitgevoerd, sprak een meerderheid van de respondenten zich uit tegen een tijdsverandering. Het toenmalige hoofd van de Commissie, Jean-Claude Juncker, kondigde datzelfde jaar het einde van de zomertijd aan. Maar sindsdien is er weinig gebeurd. De EU-landen moeten van tevoren afspreken of ze permanent zomer- of wintertijd willen. Omdat hierover geen overeenstemming bestaat, staat de kwestie on-hold.

The Republican Party will use its best efforts to eliminate Daylight Saving Time, which has a small but strong constituency, but shouldn’t! Daylight Saving Time is inconvenient, and very costly to our Nation.

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) December 13, 2024

Kredietbeoordelaar Moody's heeft de kredietwaardigheid van Frankrijk verlaagd.

Moody verlaagde de rating van ‘Aa2’ naar ‘Aa3’. Als reden werd opgegeven dat er sprake is van politieke instabiliteit in het land en dat de overheidsfinanciën de komende jaren onder druk komen te staan. De verlaging van de kredietwaardigheid zou het lenen voor Frankrijk duurder kunnen maken; Een Aa-rating vertegenwoordigt echter nog steeds een zeer hoge kredietwaardigheid.

Het land verkeert momenteel in een regeringscrisis en er is nog steeds geen begroting voor volgend jaar. Een week geleden werd premier Barnier afgezet door een motie van wantrouwen in het parlement in een geschil over de bezuinigingsplannen. Gisteren benoemde president Macron de centristische politicus François Bayrou tot nieuwe premier.

Ondanks internationale kritiek heeft het Israëlische leger nog meer doelen in Syrië aangevallen.

Volgens de rebellen werd onder meer een onderzoekscentrum ten noorden van de hoofdstad Damascus verwoest. Daarnaast werden in verschillende regio’s van het land militaire doelen aangevallen, waaronder een militaire luchthaven en opslagfaciliteiten voor ballistische raketten en raketwerpers.

Sinds de omverwerping van de Syrische heerser Assad door een rebellenalliantie afgelopen week heeft Israël honderden aanvallen uitgevoerd op faciliteiten van het verslagen Syrische leger. Bovendien rukten Israëlische troepen op naar de bufferzone tussen de twee landen op de Golanhoogvlakte, in strijd met internationale overeenkomsten. De Israëlische regering rechtvaardigt hun actie op grond van nationale veiligheidsredenen. De Verenigde Naties en talrijke landen, waaronder de VS, hebben kritiek geuit op de acties van Israël in Syrië. 

Het gebied rond de Tarwekamp in de Haagse wijk Mariahoeve zal tijdens de komende jaarwisseling een vuurwerkvrije zone zijn. De gemeente vindt dat er daar voorlopig wel even genoeg is geknald. Deze maatregel is genomen omdat er vorig weekend in een portiekflat aan de Tarwekamp meerdere zware explosies plaatsvonden, gevolgd door een grote brand, waarbij zes mensen om het leven kwamen. Een aantal woningen werd volledig verwoest en verschillende bewoners raakten gewond. De explosies, die in alle vroegte plaatsvonden en tot grootschalige inzet van hulpdiensten leidden, hebben diepe indruk gemaakt op de gehele buurt.

De autoriteiten hebben inmiddels vier verdachten aangehouden die ervan worden verdacht brand te hebben gesticht, een dodelijke explosie te hebben veroorzaakt, een auto in brand te hebben gestoken en voorbereidingen te hebben getroffen voor brandstichting. Over het motief of de precieze oorzaak wil het Openbaar Ministerie op dit moment geen verdere mededelingen doen, omdat het onderzoek nog in volle gang is.

In reactie op de gebeurtenissen en de impact daarvan op de wijkbewoners heeft de gemeente Den Haag, naar aanleiding van herhaalde verzoeken van omwonenden, besloten om het gebied rond de Tarwekamp vuurwerkvrij te verklaren. De gemeente streeft er zo naar om de rust te herstellen en te voorkomen dat lawaai en knallen tijdens de jaarwisseling extra spanning teweegbrengen. "De explosies aan de Tarwekamp hebben de hele wijk geraakt. Mensen hebben tijd nodig om de gebeurtenissen te verwerken", aldus wethouder Robert Barker (buitenruimte, dierenwelzijn en milieu). "Na meerdere verzoeken van buurtbewoners hebben we besloten tot het instellen van een vuurwerkvrije zone rond de Tarwekamp. Zo voorkomen we overlast door vuurwerk en geven we de wijk de nodige rust."

Het vuurwerkverbod geldt voor de gehele omgeving van de Tarwekamp, inclusief de gebieden tussen de Vlaskamp en Diamanthorst aan de noordwestkant, rondom het winkelcentrum Mariahoeve aan de noordoostkant, bij de Schenkwetering aan de zuidoostkant en in het gebied tussen de Gerstkamp en Haverkamp aan de zuidwestkant. De precieze omvang en grens van het verbodsgebied zijn door de gemeente bepaald aan de hand van een cirkel rond de plek van de explosies.

De direct betrokken bewoners, van wie sommigen hun woning hebben verloren en momenteel op zoek zijn naar vervangende woonruimte, krijgen zo de gelegenheid om de komende periode in relatieve stilte en zonder vuurwerkoverlast door te brengen. Daarnaast is er door lokale autoriteiten en hulporganisaties een besloten bijeenkomst georganiseerd in een nabijgelegen kerk, waar gedupeerden en betrokkenen samenkwamen, onder meer in aanwezigheid van burgemeester Jan van Zanen. De bewoners hopen met deze steun, samen met het ingrijpen van de gemeente, in alle rust het verwerkingstraject in te kunnen gaan.

In verschillende delen van de Verenigde Staten, met name in New Jersey, New York en delen van Pennsylvania, is de afgelopen weken een mysterie ontstaan rond groepen onbekende drone-achtige objecten die regelmatig in het donker boven bebouwde gebieden en belangrijke infrastructuur verschijnen. Sinds half november zijn er tientallen meldingen binnengekomen van inwoners die spreken over lichtgevende objecten, soms ter grootte van een kleine auto, die vaak in groepen rondzweven. Inwoners en lokale bestuurders uiten hun zorgen en vragen zich af waar deze onbemande toestellen vandaan komen en wat hun bedoeling is.

De waarnemingen strekken zich uit over ten minste vier oostelijke staten in de VS en zijn vaak gedaan boven gevoelige locaties, waaronder militaire onderzoekscentra zoals het Picatinny Arsenal in New Jersey, waterreservoirs, elektriciteitslijnen, treinstations, politiebureaus en zelfs het golfterrein van de aanstaande president Donald Trump in Bedminster, New Jersey. Ook aan de kust zijn er meldingen: de Amerikaanse kustwacht gaf aan dat nabij Island Beach State Park en Barnegat Light meerdere laagvliegende objecten zijn gesignaleerd, waarbij deze toestellen volgens ooggetuigen soms zes uur lang in de lucht bleven hangen. Het valt op dat de drones ’s nachts vaak met knipperende lichten vliegen, maar hun verlichting soms uitschakelen en schijnbaar ontwijkende manoeuvres uitvoeren als er politiehelikopters naderen.

Het fenomeen heeft geleid tot onrust, frustratie en een stortvloed aan speculaties en complottheorieën. Op sociale media en in specifieke Facebookgroepen met tienduizenden leden worden foto’s, filmpjes en verklaringen gedeeld in een poging het raadsel te ontrafelen. Sommigen stellen dat de objecten geen drones maar bemande vliegtuigen of mogelijk zelfs onbekende vliegende objecten zijn, terwijl anderen geloven dat er buitenlandse mogendheden, zoals Iran of China, achter zouden zitten. Al deze theorieën worden door de autoriteiten vooralsnog naar het rijk der fabelen verwezen. Het Pentagon heeft stellig ontkend dat er sprake zou zijn van een Iraans “moederschip” voor de Amerikaanse oostkust, of dat een buitenlandse entiteit verantwoordelijk is voor de activiteiten. Toch heeft het gebrek aan openheid en concrete antwoorden tot een explosie aan samenzweringstheorieën geleid.

Lokale politici en bestuurders eisen meer transparantie en concrete informatie van de federale overheid. Gouverneur Phil Murphy van New Jersey heeft president Joe Biden in een brief opgeroepen om extra middelen in te zetten en snel duidelijkheid te bieden over de aard en herkomst van de mysterieuze toestellen. Democratische en Republikeinse volksvertegenwoordigers, waaronder congresleden en senatoren, hebben hun bezorgdheid uitgesproken en de FBI, het Department of Homeland Security (DHS) en de Federal Aviation Administration (FAA) opgeroepen hun bevindingen met het publiek te delen. Zij wijzen op de toenemende maatschappelijke onrust, en op het risico dat mensen zelf in actie komen, bijvoorbeeld door de drones neer te schieten, als de autoriteiten geen bevredigende antwoorden geven. Sommigen, zoals senator Richard Blumenthal en bepaalde lokale bestuurders, hebben al hardop de vraag gesteld of de toestellen moeten worden neergehaald om duidelijkheid te scheppen en de veiligheid te garanderen, zeker wanneer zij in de buurt van militaire bases of gevoelige infrastructuur komen.

Federale autoriteiten hebben tot nu toe aangegeven geen bewijs te hebben voor een nationale veiligheidsdreiging of buitenlandse betrokkenheid. Volgens John Kirby, nationaal veiligheidscommunicatie-adviseur van het Witte Huis, zijn veel gemelde verschijningen mogelijk onschuldig en zijn er aanwijzingen dat verscheidene meldingen in werkelijkheid gewone, bemande vliegtuigen betreffen die verkeerd worden geïnterpreteerd. De FBI en het DHS hebben gezamenlijk verklaard dat er geen direct gevaar voor de bevolking lijkt te zijn en dat veel meldingen niet met elektronische detectie zijn bevestigd. Desondanks blijft een belangrijk probleem dat de drones, als het al drones zijn, zich moeilijk laten traceren. Volgens deskundigen zou gebruik van radiofrequentie-detectie, camera’s en andere sensoren kunnen helpen om te achterhalen welke toestellen daadwerkelijk in de lucht hangen, maar tot dusver leverde dat weinig harde resultaten op. De FAA heeft tijdelijk vluchtbeperkingen ingesteld boven enkele gevoelige locaties, waaronder Trump National Golf Club Bedminster, in een poging de situatie beter te beheersen.

Naast het binnenlandse mysterie duiken er ook verontrustende meldingen op in het buitenland. Bij de Amerikaanse luchtmachtbasis Ramstein in Duitsland zijn eveneens onbekende drones waargenomen. Amerikaanse autoriteiten bevestigen een reeks meldingen, hoewel ook daar geen definitieve verklaringen worden gegeven. Dit internationale aspect draagt bij aan de onrust, omdat het suggereert dat het fenomeen zich niet beperkt tot de VS. Voormalige gouverneurs en andere prominente figuren hekelden het gebrek aan transparantie en veroordelen de overheid voor haar trage reactie. Ze vrezen dat deze situatie het vertrouwen in de autoriteiten verder ondermijnt.

Dat vertrouwen lijkt nu al een knauw te krijgen. Veel omwonenden en zelfbenoemde ‘dronejagers’ proberen zelf te analyseren wat ze waarnemen. Ze raadplegen online vliegtuig- en dronetrackers, posten beeldmateriaal en discussiëren gretig met elkaar over de herkomst van de mysterieuze vliegtuigen. Dit alles vindt plaats tegen een bredere achtergrond waarin het vertrouwen in overheidsinstituties fragiel is, en waarin geruchten en beschuldigingen aan de lopende band rondgaan.

De autoriteiten blijven echter hameren op kalmte. Zonder hard bewijs van een bedreiging of buitenlandse inmenging is er vooralsnog geen reden tot paniek, zo menen zij. Maar ondertussen stapelen de vragen zich op: als er echt geen gevaar is, waarom ontbreekt dan nog steeds een duidelijke verklaring van wat er rondvliegt, en waarom is er zo weinig openheid? Terwijl politici, veiligheidsdiensten en burgers om helderheid smeken, blijft het mysterieuze fenomeen voortbestaan. De drones, of wat het ook mogen zijn, zijn inmiddels een onderwerp van nationale discussie en bezorgdheid geworden en hebben de Amerikaanse samenleving in een tijd van hoge spanningen en wantrouwen weer iets nieuws gegeven om zich druk over te maken.

Het Zuid-Koreaanse parlement heeft president Yoon Suk-yeol afgezet na een tumultueuze periode van politieke onrust en publieke verdeeldheid. De afzetting, die zaterdag werd goedgekeurd met een overweldigende meerderheid van 204 stemmen tegen 96 in het 300 leden tellende parlement, volgt op Yoons controversiële besluit om op 3 december de militaire noodtoestand uit te roepen. Hoewel de president formeel is geschorst, zal het constitutioneel hof nu moeten beslissen of deze afzetting definitief wordt. Dit proces kan tot 180 dagen duren, gedurende welke tijd Yoon zijn ambt niet mag uitoefenen, maar juridisch gezien nog niet volledig uit zijn functie is ontheven. In de tussentijd is premier Han Duck-soo aangesteld als interim-president, een rol die hij met tegenzin op zich neemt in een poging stabiliteit te waarborgen in een land dat in de greep is van een politieke crisis.

De oproep tot het afzetten van Yoon volgde op zijn onverwachte en door velen als autoritair beschouwde besluit om de staat van beleg uit te roepen. In een televisietoespraak claimde Yoon dat hij de maatregel had genomen om Zuid-Korea te beschermen tegen ‘pro-Noord-Koreaanse krachten’ binnen het parlement en de samenleving. Kort daarna werden militaire troepen ingezet in de hoofdstad Seoul, waar ze posities innamen rond overheidsgebouwen, waaronder het parlementsgebouw. De maatregel leidde tot onmiddellijke verontwaardiging onder burgers en politici. Parlementariërs slaagden er ondanks de blokkades in om bijeen te komen en stemden unaniem voor de opheffing van de noodtoestand. De militaire eenheden trokken zich daarop terug, maar de chaos die volgde, versterkte de roep om Yoons aftreden. De president hield echter voet bij stuk en weigerde af te treden, wat de politieke crisis verder verergerde.

De afzettingsprocedure verliep niet zonder hindernissen. Een eerdere poging mislukte omdat leden van Yoons eigen conservatieve partij, de People Power Party (PPP), de stemming boycotten. Dit keer stemden echter voldoende leden van de PPP mee met de oppositie, waardoor de vereiste tweederdemeerderheid werd behaald. De leiders van de PPP hadden hun partijleden aangespoord om naar eigen geweten te stemmen, wat resulteerde in verdeeldheid binnen de partij. Analisten zeggen dat de aanhoudende publieke verontwaardiging en de dramatische impact van Yoons acties een belangrijke rol speelden in de uiteindelijke beslissing van de PPP-leden om de president af te zetten.

President Yoon heeft in een televisietoespraak na de stemming verklaard zijn afzetting te respecteren en zich tijdelijk terug te trekken, maar benadrukte dat hij zijn werk voor het land niet zal opgeven. Hij vroeg de interim-president Han Duck-soo om de rust en veiligheid van het land te waarborgen en riep op tot nationale eenheid. Tegelijkertijd uitte hij zijn frustratie over het feit dat zijn beleid niet tot uitvoering kon worden gebracht. Yoon blijft vasthouden aan zijn beweringen dat de oppositie banden heeft met Noord-Koreaanse en communistische krachten, beschuldigingen die door velen als ongefundeerd en polariserend worden beschouwd.

De internationale gemeenschap heeft de situatie met bezorgdheid gevolgd. De Europese Unie heeft het besluit van het Zuid-Koreaanse parlement erkend en opgeroepen tot een snelle en ordelijke oplossing van de crisis in overeenstemming met de Zuid-Koreaanse grondwet. Ook de Verenigde Staten en andere strategische partners van Zuid-Korea hebben benadrukt dat de diplomatieke en economische betrekkingen onverminderd voortgezet zullen worden, ondanks de interne politieke onrust.

De impact van deze crisis reikt verder dan de politieke arena. Het land heeft te maken met massale protesten, waarbij zowel voor- als tegenstanders van Yoon de straat op gaan. In Seoul hebben duizenden demonstranten zich verzameld bij het parlementsgebouw om de afzetting van Yoon te vieren, terwijl elders in de stad grote groepen aanhangers van de president protesteerden tegen wat zij beschouwen als een onrechtvaardige beslissing. Deze verdeeldheid weerspiegelt de diepe scheidslijnen in de Zuid-Koreaanse samenleving, waar oudere conservatieven vaak loyaal blijven aan Yoon, terwijl jongere generaties en progressieve groepen zijn leiderschap bekritiseren als ondemocratisch en autoritair.

Ondanks de schorsing van Yoon is de politieke instabiliteit verre van opgelost. Het constitutioneel hof, dat uit negen rechters zou moeten bestaan, heeft momenteel drie vacatures, wat de besluitvorming kan vertragen. Bovendien kan het benoemen van nieuwe rechters zelf aanleiding geven tot politieke gevechten, aangezien dit proces sterk gepolitiseerd is. De oppositie heeft al aangegeven erop toe te zien dat het hof zijn werk onafhankelijk en rechtvaardig uitvoert. Ondertussen blijven beschuldigingen van machtsmisbruik en corruptie Yoon achtervolgen, evenals rechtszaken tegen oppositieleider Lee Jae-myung, die mogelijk de grootste kanshebber is bij nieuwe presidentsverkiezingen, mocht Yoon definitief worden afgezet.

De nasleep van Yoons besluit om de militaire noodtoestand uit te roepen heeft ook geleid tot onderzoeken naar leden van zijn regering en hoge functionarissen in het leger en de politie. De minister van Defensie, Kim Yong Hyun, is gearresteerd op verdenking van het aanzetten tot het uitroepen van de noodtoestand en zou een poging tot zelfmoord hebben gedaan in zijn cel. Daarnaast zijn er onderzoeken gestart naar de nieuwe interim-president Han Duck-soo, wat zijn tijdelijke leiderschap verder bemoeilijkt.

In Boedapest is vrijdagavond op het wereldkampioenschap kortebaanzwemmen weer gestreden om de nodige wereldtitels. Daarbij ging het weer bijzonder hard in het Hongaarse water, met een aantal zeer indrukwekkende wereldrecords tot gevolg.

4x50m vrije slag gemengd, finale
Nyls Korstanje, Thomas Verhoeven, Maaike de Waard en Milou van Wijk zwommen een degelijke finale, maar een medaille zat er niet in: vijfde in 1:29,86 minuten. Het goud ging na een heerlijke strijd naar Leonardo Deplano, Alessandro Miressi, Silvia di Pietro en Sara Curtis uit Italië in 1:28,50 minuten, voor het Canada van Ilya Kharun, Yuri Kisil, Ingrid Wilm en Mary-Sophie Harvey (1:28,60) en de Poolse ploeg van Piotr Ludwiczak, Kamil Sieradzki, Kornelia Fiedkiewicz en Katarzyna Wasick (1:28,80).

200m schoolslag vrouwen, finale
Kate Douglass zwom in de World Cup een nieuw wereldrecord en scherpte die in de finale nog eens aan: goud in 2:12,50 minuten. Op grote afstand ging het zilver naar de Russische Evgeniia Chikunova (2:15,14), voor de Amerikaanse Alex Walsh (2:16,83).

200m schoolslag mannen, finale
Caspar Corbeau mengde zich in de slotfase nog wel in de strijd om de medailles, maar kwam net tekort: in 2:02,44 tikte hij aan als vijfde. Het goud ging in 2:01,55 ietwat verrassend naar de Spanjaard Carles Coll Marti, voor de Rus Kirill Prigoda (2:01,88) en de Japanner Yamato Fukasawa (2:02,01).

50m rugslag vrouwen, finale
Het volgende wereldrecord sneuvelde alweer: Regan Smith haalde er met 25,23 seconden twee honderdsten af en pakte het goud, voor haar Amerikaanse landgenote Katharine Berkoff (25,61) en de Canadese Kylie Masse (25,78). Maaike de Waard tikte in 26,28 seconden als zevende aan.

50m rugslag mannen, finale
De Russen konden weer juichen: de in supervorm verkerende Miron Lifintsev tikte aan voor goud in 22,47 seconden, een nieuw wereldjuniorenrecord. Hij klopte daarmee nét de Australiër Isaac Cooper (22,49), terwijl brons nipt voor de Ier Shane Ryan was (22,56).

100m vlinderslag vrouwen, halve finales
Tessa Giele was in de series in 55,71 seconden de op één na snelste van het veld, in de halve finales plaatste ze zich met 55,80 seconden als zevende voor de eindstrijd. Gretchen Walsh was de vrouw van de wedstrijd: met 53,24 verpletterde ze in de series al het oude wereldrecord (54,05), in de halve finales ging ze er met 52,87 nog eens hard onderdoor.

100m vlinderslag mannen, series
Nyls Korstanje viel tegen: met een matige 50,23 seconden moest hij het doen met de zeventiende plek en dus haalde hij de halve finales niet.

100m wisselslag vrouwen, finale
Gretchen Walsh was weer niet te stoppen: in de halve finales zwom ze met 55,71 al een nieuw wereldrecord, in de finale ging ze er met 55,11 seconden nog heel dik onderdoor. Haar landgenote Kate Douglass pakte in 56,49 seconden het zilver, vlak voor de 56,67 van de Française Beryl Gastaldello - Tessa Giele zwom in 57,69 naar een prima vijfde plek.

100m wisselslag mannen, finale
De Zwitser Noè Ponti behaalde al het nodige succes in Boedapest en trok dat door op de wisselslag: goud in een kampioenschapsrecord van 50,33 seconden. Het werd een podium met landen die verder weinig medailles pakken: zilver ging in 51,11 naar de Oostenrijker Bernhard Reitshammer, voor de Braziliaan Caio Pumputis (51,35).

1500m vrije slag vrouwen, finale
Jillian Cox moest in de 'langzame' serie in actie komen en tikte daar aan in 15:41,29 minuten. Dat leverde de jonge Amerikaanse brons op: alleen de Duitse Isabel Gose (15:24,69) en de Italiaanse Simona Quadarella (15:30,14) doken er in de snelle serie onderdoor.

4x200m vrije slag mannen, finale
In 2009 zwom superpakkoning Paul Biedermann uit Duitsland een fenomenaal wereldrecord van 1:39,37 minuten, daar kwam eindelijk een einde aan: Luke Hobson opende de wedstrijd voor de Amerikaanse ploeg met een ongelooflijke 1:38,91 minuten. Landgenoten Carson Foster, Shaine Casas en Kieran Smith zwommen enorm snel door en in 6:40,51 minuten verpletterden ze het wereldrecord met meer dan drie seconden. Zilver ging in 6:45,54 naar Maximilian Giuliani, Edward Sommerville, Harrison Turner en Elijah Winnington uit Australië, voor de Italianen Filippo Megli, Manuel Frigo, Carlos d'Ambrosio en Alberto Razzeti (6:47,51).

Goedemorgen!

Vanochtend is het overal zwaar bewolkt en valt er plaatselijk lichte (mot)regen. De wind is matig uit en komt het zuidwesten. Aan zee staat een matige tot vrij krachtige westenwind.

Vanmiddag blijft het bewolkt en regent het af en toe. De middagtemperatuur loopt uiteen van 4°C in het zuidoosten tot 7°C in het noordwesten. De zuidwestenwind is matig. In de kustgebieden komt de vrij krachtige wind uit het noordwesten.

Vanavond trekt de regen naar Duitsland weg. Er is nog wel kans op een plaatselijke lichte bui. De wind is boven land zwak tot matig uit het westen. Aan zee is de wind vrij krachtig uit het noordwesten.

Het zal vandaag even duren voor de neerslag is weggetrokken ((Archief)foto: _UserName_) 

Geld of een foto doneren? Dat kan hier! 
Jouw foto of filmpje bij het weerbericht? Deze is te mailen via weer@fok.nl of up te loaden via ons fotoforum. Vermeld bij de foto waar deze ongeveer is gemaakt.

Meepraten over het weer? Dat kan op ons weerforum waar de atmosfeer op ontploffen staat:
WKN - De atmosfeer staat op ontploffen.
Of uiteraard in de reacties onder het weerbericht.

Het overlijden van een baby in november 2022 in het Radboudziekenhuis in Nijmegen is veroorzaakt door fors geweld, waarvoor de inmiddels 27-jarige vader van de baby verantwoordelijk is. Dit betoogde de officier van justitie vandaag voor de rechtbank in Arnhem, waar beide ouders van het kindje terecht stonden. De vader hoorde een gevangenisstraf van 12 jaar tegen zich eisen.

De baby van 2,5 maand wordt op 1 november 2022 met spoed opgenomen en blijkt een schedelfractuur en fors hersenletsel te hebben. Het gaat zo slecht met hem dat een dag later al wordt besloten om de medische behandeling te stoppen.

Omdat het letsel niet past bij de mogelijke oorzaken die de ouders noemen, wordt Veilig Thuis ingeschakeld, die het overlijden meldt bij politie en Openbaar Ministerie. Dit is de start van een grootschalig onderzoek.

Aanvankelijk zijn beide ouders als getuigen gehoord, maar op 8 november 2022 werden ze aangehouden. De vader zit sindsdien in voorlopige hechtenis.

Hij stond vandaag terecht voor het toebrengen van het dodelijke letsel. Bovendien wordt hij verantwoordelijk gehouden voor eerdere mishandeling van de baby. Ook zou hij veelvuldig geweld hebben gebruikt tegen zijn partner. Beide ouders, ook de 27-jarige moeder, wordt verweten dat zij het kindje in hulpeloze toestand hebben achtergelaten.

Het dossier levert een ontluisterend beeld van de gewelddadige gezinssituatie waarin de baby meteen na de geboorte terecht kwam. Het eerste letsel is al vier weken na de geboorte ontstaan. Het laatste letsel vlak voor het overlijden van de baby. Er kan niet worden vastgesteld of de vader de baby bewust om het leven heeft gebracht, maar door zoveel geweld te gebruiken tegen een kwetsbaar kind, heeft hij het risico op overlijden bewust genomen, aldus de officier van justitie. Daarom is er sprake van doodslag.

"Er is een jongetje dood. Een jongetje dat had kunnen opgroeien in Beuningen tot een volwassen man. Een jongetje dat een mooi leven voor zich had", aldus de officier van justitie. "Juist ouders hebben een zware plicht en verantwoordelijkheid om hun eigen kind te beschermen en geen letsel toe te brengen. Een kind is kwetsbaar, moet veilig opgroeien en is volledig afhankelijk van zijn ouders. Juist die grote verantwoordelijkheid, daar gaat het vandaag over. Dat is de norm die het Openbaar Ministerie wil stellen. Het is onze taak als overheid om kinderen te beschermen, zelfs tegen hun eigen ouders. De wet en het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind verplicht ons daar zelfs toe."

De vader is volgens de deskundigen volledig toerekeningsvatbaar. Voor hem is alleen een lange onvoorwaardelijke gevangenisstraf van 12 jaar passend.

De moeder heeft onvoldoende gedaan om het kindje te beschermen, terwijl zij wel degelijk wist dat haar partner op volstrekt onverantwoorde wijze omging met de baby. De vrouw is verminderd toerekeningsvatbaar en zat gevangen in de gewelddadige relatie. Daar houdt de officier van justitie rekening mee: "De vader is verantwoordelijk voor de dood van het kind, en kan haar niet verweten worden. Maar de bittere conclusie is wel dat het kindje misschien nog had geleefd als zij eerder uit de relatie was gestapt."

Alles afwegend vindt de officier van justitie voor de moeder een voorwaardelijke gevangenisstraf van 6 maanden met een proeftijd van twee jaar passend.

Door de toenemende aandacht voor grensoverschrijdend gedrag overwegen steeds meer bedrijven om tijdens kerst- en nieuwjaarsborrels geen alcohol meer te schenken. Incidenten waarbij werknemers betrokken zijn kunnen leiden tot conflicten en zelfs ontslag. Bedrijven realiseren zich dat het verbieden van alcohol een effectieve manier kan zijn om een deel van deze problemen te voorkomen.

Het is positief te noemen dat bedrijven serieus omgaan met dit onderwerp. Als er bijvoorbeeld vernielingen plaatsvinden in een horecagelegenheid of op kantoor, draait het bedrijf vaak op voor de kosten. Grensoverschrijdende incidenten kunnen bovendien leiden tot langdurige uitval van personeel of zelfs ontslag. Bovendien kan het tot reputatieschade leiden.

Er zijn diverse voorbeelden van incidenten. Zo werd een werknemer die tijdens een kerstborrel zijn directeur wilde slaan op staande voet ontslagen, ondanks zijn 25-jarige dienstverband. Een ander voorbeeld betreft een ‘voorlichter alcohol’ die na een kerstborrel met te veel drank op achter het stuur kroop en een eenzijdig ongeval veroorzaakte. Ook hij werd op staande voet ontslagen, mede vanwege zijn voorbeeldfunctie.

De zanger Parastoo Ahmadi trad in Iran op zonder hoofddoek en streamde het concert live op YouTube. De video werd binnen twee dagen meer dan een miljoen keer bekeken en veel reacties onderstreepten de moed van de zanger. Maar de rechterlijke macht van het regime doet al onderzoek.

Parastoo Ahmadi is 27 jaar oud en nam haar concert op op de binnenplaats van een voormalige karavanserai, een historisch hostel voor reizigers. Ze trad op met vier mannelijke muzikanten, met gitaren, drums en piano. Ahmadi zelf droeg een zwarte jurk met blote schouders en droeg haar haar het hele concert los.

Haar optreden is op meerdere vlakken baanbrekend: in Iran gelden strenge kledingregels voor vrouwen, die door een nieuwe wet verder zijn aangescherpt met soms drastische straffen. Bovendien mogen vrouwen sinds de revolutie van 1979 niet meer in het openbaar solo zingen.

De bijna 28 minuten durende video van het concert werd als livestream op YouTube gepubliceerd en is inmiddels – vanaf vrijdag – ruim een miljoen keer bekeken. Een tekst die aan het begin verschijnt luidt: “Ik ben een meisje dat wil zingen voor de mensen van wie ik hou. Dit is een recht waar ik mijn ogen niet voor kan sluiten.”

Begin december zijn er meerdere vluchten uitgevoerd met onbekende drones boven de Amerikaanse luchtmachtbasis in Ramstein.

Dit werd bevestigd door een Amerikaanse militaire woordvoerder. Op de avond van 3 en 4 december zijn er drones waargenomen boven het uitgestrekte gebied bij Kaiserslautern. Veiligheidsbronnen zeiden dat het geen amateurdrones waren. Het is echter onduidelijk wie er precies achter de vluchten zit. 

De afgelopen maanden zijn er een aantal dronevluchten geweest boven strategisch belangrijke faciliteiten in Duitsland. In de zomer waren er berichten over drones van onbekende afkomst die over een LNG-terminal in Brunsbüttel, Sleeswijk-Holstein, vlogen. De Spiegel meldde dat er de afgelopen weken ook drones zijn gesignaleerd boven de faciliteiten van het defensiebedrijf Rheinmetall en het chemiebedrijf BASF. De Duitse federale en deelstaatregeringen zijn er nog niet in geslaagd overeenstemming te bereiken over een uniforme aanpak om zich te beschermen tegen drones. De staatspolitie is hier verantwoordelijk voor, maar beschikt niet overal over de juiste uitrusting.

In het Letse Sigulda is alweer de laatste World Cup-wedstrijd van het kalenderjaar afgewerkt voor de skeletonners. Het seizoen gaat razendsnel: het is amper half december en vijf van de acht wedstrijden zijn inmiddels alweer achter de rug.

Vrouwen
Kimberley Bos leek er dit seizoen nog niet heel lekker in te zitten, maar in Sigulda vloog de Nederlandse met een baanrecord in de eerste run. In run twee hield ze vervolgens stand tegen Janine Flock: de Oostenrijkse werd op 0,16 seconden tweede, voor de Belgische Kim Meylemans (+0,32).

Mannen
Een Brits 1-2'tje in Letland, aangevoerd door Marcus Wyatt. Hij was in de eerste run de snelste, maar herhaalde dat nog eens in run twee, een knap staaltje. Zijn landgenoot Matt Weston werd op 0,25 seconden tweede, ruim voor Yin Zheng uit China, die op 0,93 seconden 'best of the rest' was.

Ook in de Conference League werd donderdagavond flink gevoetbald. Daar kwamen ook de nodige Nederlanders bij in actie, met wisselend succes.

Melayro Bogarde stond bij LASK Linz in de basis, maar het tripje naar Italië ging niet zo best: Fiorentina was met 7-0 te sterk, onder meer door twee goals van Riccardo Sottil en een eigen goal van Filip Stojkovic.

Thijmen Nijhuis stond weer onder de lat bij HJK, dat in Finland bezoek kreeg van het Noorse Molde. Dat kwam dankzij twee treffers van Frederik Ihler snel op 0-2, maar Lee Erwin zorgde nog voor rust voor 1-2 en in blessuretijd kaapte Kai Meriluto nog een punt weg: 2-2.

Derrick Luckassen stond weer in de basis bij Pafos, dat thuis op Cyprus bezoek kreeg van Celje. Na een mislukte penalty van de bezoekers tekende Vlad Dragomir voor 1-0, waarna João Correia na een ruim uur de 2-0 eindstand op de borden bracht.

Bart Meijers ging met het Bosnische Borac Banja Luka naar Ierland, waar de Shamrock Rovers wachtten. Dat verliep voor de bezoekers niet zo best: twee goals van Johnny Kenny en een treffer van Neil Farrugia hielpen Shamrock aan een 3-0 zege.

Bart Schenkeveld stond weer in de basis bij Panathinaikos, dat een uitwedstrijd in Wales speelde tegen The New Saints. Dat leverde drie punten op: Filip Djuricic en Fotis Ioannidis brachten de Grieken de 0-2 winst.

Chelsea staat als enige op de maximale score van vijftien punten, Vitoria de Guimarães heeft er dertien, één meer dan Fiorentina, Legia Warschau en Lugano. De volledige stand is hier te vinden.

Uitslagen Conference League 12 december
Vikingur Reykjavik - Djurgårdens IF 1-2
FC Astana - Chelsea 1-3
Basaksehir - Heidenheim 3-1
Dinamo Minsk - Larne 2-0
FC Kopenhagen - Heart of Midlothian
Fiorentina - LASK Linz 7-0
HJK - Molde 2-2
Legia Warschau - Lugano 1-2
Noah - APOEL 1-3
Olimpija Ljubljana - Cercle Brugge 1-4
Petrocub Hincesti - Real Betis 0-1
AA Gent - TSC 3-0
Mlada Boleslav - Jagiellonia Bialystok 1-0
Omonia Nicosia - SK Rapid Wien 3-1
Pafos - Celje 2-0
Shamrock Rovers - Borac Banja Luka 3-0
St Gallen - Vitoria de Guimarães 1-4
The New Saints - Panathinaikos 0-2