Verdun, De Hel, 90 jaar later

90 Jaar Verdun, 21 Februari 1916-2006
Verdun, de stad die de Fransen nooit op zouden geven, Verdun de plek "waar men het Franse leger leeg zou laten bloeden" Verdun, De Hel, voor beide partijen, Duitsers en Fransen samen.
Verdun, een slag waarin aangetoond werd dat een mensenleven niets waard is, Verdun waar mannen geofferd werden, Verdun, symbool voor nutteloos sterven, een slag die z'n weerga niet kent en die ook in deze omvang nooit en nooit meer herhaald is. En dan dat droge getal, 750.000 slachtoffers.. in slechts 9 maanden tijd.

Jongens, mannen, van jouw, jouw en jouw leeftijd.

In de vroege ochtend van de 21e februari 1916 begon De Hel. Om je een idee te geven, op een rechthoek van 500 bij 1000 meter zouden naar schatting 80.000 zware granaten gevallen zijn.

Een ooggetuige vertelt: "Aan de paar takken die overgebleven waren, hingen de gruwelijke getuigenissen van een zwaar bombardement in een bos: in flarden gescheurde uniformen die neerhingen met onnoembare menselijke overblijfselen er nog in; soms niets meer dan de darmen van een man..."

Dat is dus de plek waar je wilt zijn op die dag.
In alle vroegte daar zijn, de dag zien beginnen.
Je kiest een plek waar het stil is, doodstil, om na te denken, te contempleren. Het werd het Ossuaire de Douaumont. Het grootste knekelhuis te wereld. Duitsers en Fransen door elkaar, verenigd in de dood. Een berekening wees uit dat er minimaal 130.000 strijders rusten..

En dan sta je daar en voelt je nietig, voor je de oneindige begraafplaats, achter je het knekelhuis, en ver op de achtergrond het geluid van geweervuur.

Een groep re-enactors beelden daar het begin van de Slag uit.
Het klinkt vreemd, een paar knalletjes, wat een verschil met die ene ochtend, toen men of dood ging, of gek werd. Maar goed, het hoort bij de herdenkingen, alleen niet mijn keuze.

Naar de stad zelf, Verdun, voor de plechtigheid, wat schoolklassen, wat hoogwaardigheids bekleders en hun entourage, de groep genodigden, uiteraard soldaten, en re-enactors, en wat belangstellenden.

Speech en kranslegging. Min of meer verplichte kost, maar dan zegt de ministre délégué aux anciens combattants iets: "Ensemble, enfin, combattants français et allemands, qui mêlèrent leur sang dans la boue des mêmes tranchées au gré des progressions et des replis. Ensemble, réunis dans la mort, ces 300 000 hommes tombés au champ d'honneur."

160 000 Français. 140 000 Allemands.

Ensemble, réunis dans la souffrance, ces centaines de milliers de blessés, de mutilés, de gazés, de gueules cassées."

Samen, samen verenigt in de dood, en dat speelt de verdere dag in m'n hoofd, ook als ik de Champs des Batailles bezoek, samen, geen vijand, geen geallieerde, samen!

"In de oorlog gaat het niet om mensen, het gaat om die ene enkele mens" -Napoleon.

_{Bronnen:
Alistair Horne- De prijs van de eer Verdun 1916
Richard Heijster- Verdun, breuklijn der beschaving}