[WO2] 'Secure and peaceful'
“Dropzone would be both secure and peaceful.” Dat was wat de mannen van Brigadier John “Shan’s” Hackett’s 4th Parachute Parachute Brigade verteld was. Bij aankomst boven Dropzone Y, de Ginkelse Heide bij Ede, zagen de mannen vanuit hun Dakota’s, dat de situatie heel anders was.
Op 17 september 1944 waren de King’s Own Scottish Borderers op een nabij gelegen landingszone geland. Zij rukten daarna op naar Dropzone Y om deze veilig te stellen, zodat op 18 september de 4th Parachute Brigade veilig boven de heide gedropt kon worden.
In de ochtend van 18 september raakten de King’s Own Scottish Borderers in gevecht met een bataljon Nederlandse Waffen-SS’ers die vanuit Ede op weg waren naar Arnhem. Op verschillende plekken wisten de Waffen-SS’ers door de verdediging heen te breken. Door problemen met de radio’s kon men de vliegtuigtuigen niet waarschuwen voor de gevechten op de heide. Door diezelfde radioproblemen wist men op de grond niet dat de vliegtuig nog niet vanuit Engeland vertrokken waren vanwege laaghangende mist.
Rond drie uur in de middag deden de King’s Own Scottish Borderers een poging om de Waffen-SS’ers van de heide af te krijgen. Enkele minuten later arriveerden – met uren vertraging – de Dakota transportvliegtuigen met 1.914 man van de 4th Parachute Brigade boven de door mortiervuur in de brand gevlogen heide. Om 15.09 begon de dropping onder hevig vijandelijk vuur. Desondanks bleven de verliezen beperkt. Ongeveer 32 soldaten sneuvelden tijdens de 9 minuten durende dropping. Daarnaast waren er verliezen te betreuren omdat enkele Dakota’s met hun bemanning door luchtafweergeschut verloren waren gegaan.
Na de landing wist de 4th Parachute Brigade zich snel te organiseren. Een groot deel van de Nederlandse Waffen-SS’ers werd krijgsgevangen gemaakt. Een deel van de 4th Parachute Brigade werd als versterking naar Arnhem gestuurd om een poging te ondernemen om de troepen van John Frost bij de Rijnbrug te bereiken. Hackett, die het daar niet mee eens was, kreeg daarop het bevel over de King’s Own Scottish Borderers. De extra troepen mochten overigens niet baten. De Rijnbrug, hoofddoel van operatie Market Garden, bleek een brug te ver.
“Secure and Peaceful” is het wel 65 jaar later op 19 september. Op de Ginkelse Heide staan in de stralende zon tienduizenden belangstellenden, waaronder tientallen veteranen, met hun blik gericht naar de horizon, uitkijkend naar de Hercules transportvliegtuigen, waar vandaag in totaal 1.000 soldaten uit zullen springen.
In formaties van 2 of 4 komen de Amerikaanse, Britse en Nederlandse transportvliegtuigen over. Uit de vliegtuigen springen soldaten van verschillende nationaliteiten. Amerikaanse, Britse, Poolse, Nederlandse en ook Duitse soldaten springen vandaag boven de heide, om de goede hedendaagse internationale banden te onderstrepen. Er wordt gesprongen met parachutes die gelijk zijn aan die waarmee gesprongen werd in september 1944. Het beeld van tientallen parachutisten die naar beneden dwarrelen is schitterend. Hoe zou het beeld geweest zijn op 18 september 1944 toen er meer dan 1900 man sprongen? Het moet indrukwekkend geweest zijn.
Nadat al enkele honderden parachutisten zijn gesprongen blijft het na 11.15 uur stil in de lucht. Op de heide wordt een herdenkingsceremonie gehouden. Voor velen is het de reden om te gaan zitten op de meegenomen stoeltjes en kleedjes om wat te drinken en te eten. Anderen begeven zich naar het gedeelte van de heide waar de ceremonie plaatsvindt.
Bij aankomst kijken duizenden toe bij de ceremonie die inmiddels al aan de gang is en plaatsvindt bij het Airbornemonument op de Ginkelse Heide. Naast het monument hangen de Britse, Poolse en Nederlandse vlag halfstok. Rondom het monument staan veteranen strak in het gelid met vaandels in de hand. Een eenzame doedelzakspeler luidt dan n minuut stilte in met het spelen van The Last Post. Een minuut stilte die wel enigszins verstoord wordt door kleine kinderen die nog niet bevatten wat het inhoudt. Een legermuziekkorps speelt de volksliederen. Uit de monden van duizenden klinkt het Wilhelmus. De ceremonie wordt daarna afgesloten. Een Britse officier schreeuwt een aantal commando’s. Een groep Britse soldaten draait zich om en marcheert weg onder applaus van het publiek. “Dank u wel”, zegt de ceremoniemeester, voor wie het applaus kennelijk als een verassing kwam.
Na de herdenking wordt er weer verder gegaan met het programma in de lucht. Er is motorgeronk te horen en al snel speurt men de hemel af op zoek naar vliegtuigen. Vanachter de bomen komen een authentieke B-25 Mitchell en twee authentieke Harvards tevoorschijn. Redelijk laag vliegen ze enkele rondjes boven de heide. Het lijkt een beetje op een kat en muisspel. Een bommenwerper die achtervolgd wordt door twee jachtvliegtuigen. Na enkele rondjes gemaakt te hebben, nemen de vliegtuigen ‘zwaaiend’ met hun vleugels afscheid van het publiek. Op de grond zwaaien enkele mensen terug, anderen applaudisseren.
Daarna is het luchtruim weer beschikbaar voor de parachutisten. Terwijl de parachutisten neerkomen, verken ik het terrein waar een Airbornemarkt zou moeten zijn. De markt kan ik niet vinden, wel zie ik enkele veteranen. En van hen signeert een Britse vlag terwijl hij een verhaal vertelt. Een ander knoopt vanuit zijn rolstoel een praatje aan met enkele genteresseerden.
Na genoeg parachutisten gezien te hebben, besluit ik rond twee uur dat het wel genoeg is. Na nog 1 keer foto’s gemaakt te hebben van parachutisten die gedropt worden onder het motto van “je kan er nooit genoeg hebben.” Dat het druk is op de heide wordt al snel duidelijk als ik bij de pendelbussen aankom. Duwend en trekkend probeert met een plek te bemachtigen in de bussen. Onderweg merkt de buschauffeur op: “Heeft u ooit wel eens een fietsfile gezien? Kijk maar eens naar rechts.” Gelach klinkt in de bus. Voor het stoplicht staat een paar honderd meter lange rij met fietsers te wachten. Als ik op de parkeerplaats aankom en in de auto stap, kijk ik terug op een schitterend eerbetoon op de Ginkelse Heide.
Sebastiaan Vonk
Alle foto's: Sebastiaan Vonk & STIWOT
