CD: Bohren & der Club of Gore - Piano Nights
Laat alle hoop varen, gij die deze plaat afspeelt! Het Duitse jazzkwartet Bohren & der Club of Gore is namelijk uit de duisternis teruggekeerd met Piano Nights, hun eerste officiële studioalbum in zes jaar. En ook dit album leent zich er weer perfect voor om er een glas whisky bij in te schenken en melancholisch uit het raam te staren terwijl de schemering van een naderende avond het leven uit de dag zuigt.
Voor wie nog niet bekend was met Bohren (Duits voor ‘boren’), een korte introductie: de band is opgericht in 1992 door Thorsten Benning (drums), Morten Gass (piano), Reiner Henseleit (gitaar) en Robin Rodenberg (bas). Eerder speelden zij samen in een hardcoreband, maar begin jaren 90 zagen zij het licht (of beter gezegd: de duisternis) en kozen ervoor om hun stijl volledig om te gooien naar wat nu bekendstaat als jazz noir of funeral jazz. Het is overigens niet geheel toevallig dat rond diezelfde tijd de film Twin Peaks: Fire Walk With Me uitkwam, waarvan de soundtrack van Angelo Badalamenti eenzelfde sfeer bevatte: langzaam gespeelde jazz met in horror doordrenkte synthesizers. Het is geen raadsel waar de band de mosterd vandaan haalde. De eerste jaren van hun bestaan neigde hun stijl eerder richting de doom rock te trekken, maar daar kwam verandering in toen in 1996 Henseleit de band verliet en Christoph Clöser zijn plaats verving en de gitaar daarmee ingeruild werd voor de saxofoon.
Bohren kent zijn grootste successen met Black Earth (2000) en Sunset Mission (2002). Beide albums zijn meesterwerken binnen hun genre, dat momenteel nog dun bezaaid is. Wie op zoek gaat naar vergelijkbare bands, komt al snel uit bij Dale Cooper Quartet & The Dictaphones (waarbij de Twin Peaks-referentie er wel erg dik bovenop ligt) en The Kilimanjaro Darkjazz Ensemble. Als je verder terug in de tijd reist, kom je uit bij de smooth jazz, zoals Miles Davis’ Ascenseur pour l’échafaud uit 1958, waarin Davis liet horen hoe eenzaam een trompet kan klinken. Zowel Black Earth als Sunset Mission naderen perfectie als het aankomt op het spelen van jazz met een minimaal, maar hypnotiserend ritme, waarover Clösers saxofoon mistroostig weerklinkt. Terwijl Black Earth nog iets duisterder klinkt en voortdrijft op zware baslijnen en dark ambient, ontpopt Sunset Mission zich als dé muzikale invulling van een rokerig detective noir-verhaal. De daaropvolgende albums Geisterfaust (2005), Dolores (2008) en de EP Beileid (2011), waar vocale alleskunner Mike Patton op te horen is, zetten deze stijl in iets mindere mate voort.
Met Piano Nights is er weinig veranderd aan hun distinctieve stijl, doom in mineur. Instrumenten als de vibrafoon, sax, mellotron en een chique, maar zielenverpletterende ritmesectie vormen wederom een dodelijke cocktail. Het instrument dat er het meest bovenuit steekt is echter de piano – de suggestieve albumtitel verraadde het al een beetje. Hiermee kom je precies uit bij de subtiliteit die dit album zo sterk definieert. De pianostukken zijn namelijk niet gespeeld op een vleugel, maar op een keurige Yamaha die weinig grandeur of overheersing met zich meebrengt. In het algemeen heeft Bohren zijn pallet aan geluiden iets teruggebracht, waardoor subtiliteit meer de overhand neemt. Op de achtergrond banen zich orgeldrones, die klinken als een verafgelegen koor, traag hun weg. Af en toe raken zij even hun eigen verleden aan, zoals bij 'Komm zurück zu mir', waarin uit het niets een gitaar resoneert zoals op hun debuutplaat Gore Motel (1994). Natuurlijk is daar nog altijd die sombere saxofoon, maar die neemt op een nummer als 'Irrwege' graag een stap terug om de piano alle vrijheid te geven.
Voor wie stiekem al naar de lente verlangt, heb ik slecht nieuws: de echte winter moet nog komen. De dagen worden al iets lichter, maar de kou zal nog arriveren en ons verder terugdringen naar ons eigen isolement, de warmte van onze huizen (of een slok whisky) en de kragen van onze jassen. Laat daarom Piano Nights soelaas bieden en laat je meevoeren in de kernmerkende atmosfeer van de bekruipende duisternis en het gevoel dat alles verloren is. En vergeet er vooral niet van te genieten.
