'Toets handelen geheime diensten ook vooraf'
Het handelen van de Nederlandse veiligheidsdiensten zou niet alleen achteraf, maar ook vooraf moeten worden getoetst. Daarvoor heeft Harm Brouwer, voorzitter van de commissie die het toezicht op de diensten uitoefent, dinsdag gepleit in de Eerste Kamer. Door de huidige toetsing achteraf staat het toezicht volgens hem op een 'hellend vlak'.
De veiligheidsdienst AIVD en zijn militaire evenknie MIVD worden achteraf gecontroleerd. Vooral het niet-bindende karakter van de conclusies van de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) vindt Brouwer daarbij een beperking.
"Het toezicht staat op een hellend vlak", aldus Brouwer. "Daarbij moet bedacht worden dat het rechterlijk toezicht in het algemeen marginaal is." Hij wees erop dat burgers doorgaans niet op de hoogte zijn van het handelen van deze diensten. Daardoor kunnen ze lastig aantonen dat een dienst fout zit.
Brouwer noemde ook voorbeelden van hoe het anders kan. "België kent toetsing vooraf van de zwaarste bijzondere bevoegdheden, zoals telefoon- en internettaps." Als wordt geconcludeerd dat een tap niet mag, wordt die volgens Brouwer niet geplaatst. De CTIVD-voorzitter vindt dat het Nederlandse parlement aan zet is om het toezicht te verbeteren.
Ronald Prins, directeur van internetbeveiligingsbedrijf Fox-IT, pleitte voor verruiming van de bevoegdheden van de geheime diensten. "Geen enkel bedrijf in Nederland is ertoe in staat om te zien of ze worden afgeluisterd. Daarin zou ik graag zien dat de V van de AIVD naar voren komt."
Diensten mogen nu alleen internetverkeer dat via de satelliet loopt onderscheppen. Prins vindt juist dat diensten ook het kabelverkeer moeten kunnen onderscheppen. "Alleen op de grote knooppunten kom je te weten of er aanvallen plaatsvinden." Volgens de beveiligingsexpert zijn diensten uit Rusland, China, Iran en de VS in Europa actief op het digitale net in Europa.
De Eerste Kamer spreekt dinsdag met deskundigen over spionage en het vergaren van zogeheten metadata naar aanleidingen van onthullingen van klokkenluider Edward Snowden. Die onthulde vorig jaar onder meer dat de Amerikaanse geheime dienst NSA op grote schaal telefoon- en dataverbindingen aftapt.
