Ierse kiezers zien geen uitweg uit crisis

Dat de regerende Fianna Fail de vrijdag in Ierland te houden parlementsverkiezingen zal verliezen lijdt weinig twijfel. Er wordt zelfs rekening mee gehouden dat de partij die de Ierse politiek bijna tachtig jaar heeft overheerst wordt verpletterd.

Het economische wonder dat zich jarenlang in Ierland voltrok is snel omgeslagen in een ramp en het is niet verwonderlijk dat kiezers de regerende partij daarvan de schuld geven. Het land zag zich eind vorig jaar gedwongen een noodlening van 67,5 miljard euro te accepteren van het Internationaal Monetair Fonds en de Europese Unie. Het begrotingstekort van het land bedroeg vorig jaar 85 miljard euro, een naoorlogs Europees record. Het tekort werd voor een groot deel veroorzaakt door een reddingsoperatie voor vijf Ierse banken.

De 29-jarige Karen Holland staat met haar armen uitdagend over elkaar geslagen voor Paddy's pub in het aan de westkust gelegen Galway. Ze vertelt hoe moeilijk het is om rond te komen met het salaris van haar man, die bewaker is. Het stel heeft vier kinderen.

"Ze hadden de banken ten onder moeten laten gaan", zegt Holland. "In plaats daarvan hebben ze ons ten onder laten gaan." Dezelfde woede als die van Holland kan bij kiezers in de rest van het land worden waargenomen en waarnemers voorspellen dat de verkiezingen een politieke aardverschuiving teweeg zullen brengen. Investeerders verwachten naschokken in Londen, Parijs en Berlijn.

Europese banken hebben miljarden uitstaan in de noodlijdende Ierse financiële sector. De huidige regering heeft zichzelf garant gesteld voor hun geld, maar Fine Gael, de gedoodverfde winnaar van de verkiezingen, heeft het schandalig genoemd 'om van belastingbetalers te vragen zichzelf tot de bedelstaf te brengen om speculanten enorme winsten te kunnen laten maken'.

Fine Gael heeft aangegeven enkele belangrijke schuldeisers te zullen dwingen hun verlies te nemen en het vooruitzicht van nieuwe rode cijfers op de Europese balansen, terwijl de financiële situatie van landen als Griekenland en Portugal al genoeg zorgen baart, jaagt de markten angst aan.

Terwijl politici de mogelijkheid van een nieuwe financiële injectie bespraken verlaagde de internationale kredietbeoordelaar Moody's eerder deze maand zijn waardering voor de kredietwaardigheid van zes Ierse banken.

De 4,6 miljoen inwoners van Ierland hebben zo hun eigen zorgen. De Ierse economie, die in 1994 aan een ongekende opmars begon, was een van de eerste slachtoffers van de internationale recessie. De regering was er als een haas bij om zich garant te stellen voor de schulden die de Ierse banken in hun overmoed hadden opgebouwd. Daarmee zaaide de regering politiek gif.

De werkloosheid is in drie jaar verdriedubbeld, tot 13,4 procent en het socialezekerheidsstelsel is bezig ineen te schrompelen. In een poging het begrotingstekort, dat naar schatting meer dan een derde bedraagt van het bbp van 150 miljard euro, terug te brengen verhoogde de regering de belastingen.

Recent kiezersonderzoek laat zien dat het denkbaar is dat oppositiepartij Fine Gael een absolute meerderheid krijgt in de 166 leden tellende Dail Eireann, de Ierse Tweede Kamer. Dat zou een historische nederlaag betekenen voor Fianna Fail, die sinds de partij in 1932 voor het eerst toetrad tot de regering bij alle verkiezingen de meeste zetels haalde.

De crisis heeft premier Brian Cowen er reeds toe gebracht zijn vertrek uit de politiek aan te kondigen. Hij doet niet mee aan de verkiezingen.

Als de centrumrechtse Fine Gael geen absolute meerderheid haalt zal de partij waarschijnlijk gaan regeren met onafhankelijke politici of met Labour, die zijn aanhang ook enorm heeft zien groeien. Fianna Fail, die meer dan Fine Gael in het politieke midden wordt gepositioneerd, zal volgens de recentste peilingen als derde eindigen.

De retoriek die de verkiezingscampagnes omgeeft baart sommigen zorgen. In hoofdredactionele commentaren wordt gesproken over verzet tegen Duitse overheersing en het 'afbranden van obligatiehouders'. Deze woorden weerspiegelen de zorg dat investeerders in Europa en met name in Duitsland geld verdienen aan de ellende van de Ierse bevolking.

Uit een recente opiniepeiling blijkt dat 84 procent van de bevolking wil dat er opnieuw wordt gepraat over de voorwaarden van de internationale financiële hulp. Dat dit gaat gebeuren is niet waarschijnlijk. De nieuwe regering kan niet al te zeer ingaan tegen de Europese Centrale Bank, die Ierland in november samen met het Internationaal Monetair Fonds een noodkrediet van 67,5 miljard euro verschafte.

"We hebben geen andere bron van financiering en iedereen begrijpt dat", zegt Frank Berry, hoogleraar aan de faculteit bedrijfskunde van het Trinity College Dublin.

Studenten van de Nationale Universiteit van Ierland in Galway lijken erin te berusten dat opofferingen voorlopig onvermijdelijk zijn. Mary Walsh, een 26-jarige studente natuurwetenschappen, noemt het 'totaal onrealistisch' om te denken dat de overeenkomst met de EU en het IMF veranderd kan worden. "We zullen het geld terug moeten betalen", zegt ze.

Aan de andere kant van de druilerige campus zegt hoogleraar Chris Curtin van de faculteit politicologie en sociologie dat slechts weinigen in Ierland warm lopen voor de verkiezingen, ondanks de verwachte machtswisseling.

"Het overgrote deel van de bevolking wordt tegen de grond geslagen", zegt Curtin, die de internationale reddingsoperatie een vernedering noemt. Ook hij ziet heel weinig ruimte voor het herzien van de voorwaarden van de hulpovereenkomst. Volgens Curtin staat de enorme schuld van Ierland elk uitzicht op een betere toekomst in de weg.

De kiezers vragen zich niet af of er licht is aan het eind van de tunnel, zegt Curtin, ze vragen zich af: 'Kunnen we de tunnel vinden? Is er wel een tunnel?'