Kneppelfreed: Belangrijke dag voor de emancipatie van de Friese taal

Jippie

Dinsdag 16 november viert Fryslân het 60-jarig jubileum van Kneppelfreed. Op die dag werd in 1951 het fundament gelegd voor verankering van het Fries in het recht. Rechtbankpresident Fred van der Winkel: “Kneppelfreed is de historie. Het is de basis van de emancipatie van de Friese taal in het rechtsverkeer."

Bij rechtbank Noord-Nederland wil men een goede rechtspraak. Daarbij moet iedereen zijn of haar verhaal kunnen doen. De rechtbank vindt het daarom belangrijk dat Friezen in hun moedertaal bij hen terecht kunnen. Dat bevordert de kwaliteit en toegankelijkheid van de rechtspraak in Fryslân.

Bij de Rechtbank Noord-Nederland (en ook bij het Gerechtshof Arnhem – Leeuwarden) kunnen verdachten, partijen, getuigen of belanghebbenden op zitting Fries spreken, mits zij inwoner van Fryslân zijn. Dat is vastgelegd in de wet. De rechters en griffiers moeten het Fries daarom passief beheersen of bereid zijn het passief Fries te leren. Er werkt ook een aanzienlijk aantal rechters en griffiers bij de rechtbank met een actieve beheersing van de Friese taal. Het Fries is daarom voor de rechtbank in de huidige praktijk van de rechtspleging geen probleem. Zo nodig kan beroep gedaan worden op een tolk. Dat doet de rechtbank als andere partijen op een rechtszitting het Fries niet verstaan. Denk bijvoorbeeld aan een strafzitting waar een getuige Fries spreekt maar een verdachte dit niet verstaat.

Rechtbankpresident Fred van der Winkel: “Het belangrijkste voor ons is goede rechtspraak. En als Fries daaraan bijdraagt, dan organiseren we dat.”

Op dagvaardingen in strafzaken en oproepingen of uitnodigingen in andere zaken geven we aan dat Fries spreken mogelijk is. Als mensen 8 dagen van te voren laten weten dat zij Fries willen spreken dan regelt de rechtbank dat. Er wordt door de rechtbank in Leeuwarden ongeveer 2 keer per jaar een Friese tolk ingezet.

Nulmeting en zichtbaarheid
Het komt dus niet vaak voor dat de inzet van een tolk Fries nodig is. De provincie Fryslân wil graag meer inzicht in de mate waarin Friestaligen in de praktijk gebruik willen maken van het recht om Fries te spreken in de rechtbank en waarom zij dat wel of niet willen. De rechtbank Noord-Nederland is daar ook benieuwd naar. Daarom gaan ze samen met de provincie Fryslân en het Gerechtshof Arnhem – Leeuwarden een onderzoek (nulmeting) laten doen om daar achter te komen.

Jubileumactiviteiten
Om stil te staan bij Kneppelfreed zenden Omrop Fryslân en NPO 2 een documentaire uit waarin onder andere Fred van der Winkel aan het woord komt. De Fryslândok: ‘U heeft het recht om Fries te spreken’ wordt zaterdag 13 november uitzonden op NPO2 om 15.30 uur en zondag 14 november op Omrop Fryslân om 17.00 uur.