Rusland en Oekraïne: wat is er gebeurd?

Rusland heeft de Straat van Kersj, bij De Krim, weer vrijgegeven voor scheepvaartverkeer. De vrijgave volgt op een onrustige tijd waarin Oekraïense marineschepen werden geconfisqueerd en beschoten.

De Russische geheime dienst FSB verklaarde eerder vandaag dat de Russische kustwacht twee Oekraïense oorlogsschepen en een sleepboot in beslag heeft genomen. Bij die inbeslagname is geschoten en zijn gewonden gevallen. Het is het grootste incident tussen Kiev en Moskou in jaren.

Rusland had eerder de Straat van Kersj geblokkeerd om te voorkomen dat de betreffende schepen vanaf de Zwarte Zee de Zee van Azov zouden in varen. Als reden vermelden de Russen dat de schepen niet vooraf zouden hebben gemeld wat hun plannen waren en dat ze gevaarlijke manoeuvres maakten en daarmee doorgingen ondanks waarschuwingen.

Omdat het conflict rondom de annexatie De Krim en het conflict in Oost-Oekraïne bij velen nog vers in het geheugen ligt is de huidige situatie erg explosief. Ook is het erg waarschijnlijk dat westerse landen zullen oproepen tot meer sancties tegen Rusland.

De Russische roebel opende vanochtend 0,4% lager ten opzichte van de dollar, het laagste punt sinds midden-november. Oekraïne op zijn beurt ontkent dat het iets fout heeft gedaan. Het land roept de internationale gemeenschap op om Rusland te straffen. De VN-veiligheidsraad vergadert daar later vandaag over.

De Europese Unie laat via een statement weten dat ze van Rusland verwacht dat de vrije doorgang wordt hersteld en roept beide partijen op om de situatie zo snel mogelijk te de-escaleren. Een woordvoerder van de NAVO heeft een vergelijkbare oproep gedaan. De Deense minister van Buitenlandse Zaken laat via Twitter weten dat zijn land Oekraïne volledig steunt in deze kwestie. Hij spreekt van een verontrustende situatie en vreest voor escalatie. Zijn Canadese collega laat weten Oekraïne eveneens te steunen en spreekt van ‘Russische agressie’. Ook riep zij Rusland op om de schepen weer vrij te geven.

Volgens persbureau Reuters liggen de geconfisqueerde schepen inmiddels in de haven van Kersj, op De Krim. Getuigen zien geen schade aan de schepen. De FSB is een strafrechtelijk onderzoek gestart naar wat zij noemt ‘illegale betreding van Russische territoriale wateren’. Diezelfde FSB laat weten dat de gewond geraakte matrozen buiten levensgevaar zijn en medische zorg ontvangen.

Als gevolg van het conflict heeft de Oekraïense president Porosjenko, na overleg met zijn oorlogskabinet, aan het parlement gevraagd om de noodtoestand af te kondigen voor een periode van zestig dagen. Die actie is niet onomstreden, de overheid krijgt hiermee namelijk verregaande bevoegdheden, zo kunnen ook burgerrechten worden ingeperkt. Met presidentsverkiezingen in aantocht, Porosjenko staat achter in de peilingen, komt dat wel heel goed uit voor de huidige machtshebbers.

Rusland annexeerde De Krim in 2014 en begon toen met de bouw van een brug vanaf het vaste land van Rusland naar De Krim, die brug loopt over de Straat van Kersj. Een verdrag geeft beide landen het recht door de Straat, die de Zwarte Zee met de Zee van Azov verbindt, te varen. Aan de Zee van Azov heeft Oekraïne twee belangrijke havens. Echter door de annexatie van De Krim en de bouw van de brug heeft Rusland de facto de controle over de scheepvaart in de Straat.