'Wellink wilde niet ingrijpen'
President Nout Wellink van De Nederlandsche Bank (DNB) heeft verzuimd op tijd in te grijpen toen problemen zichtbaar waren bij Icesave, ABN Amro en DSB Bank, aldus Sweder van Wijnbergen gisteren tegen de commissie kredietcrisis.
Een bankrun op Icesave was volgens Van Wijbergen, professor economie aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en voormalig topambtenaar bij het ministerie van Economische Zaken (EZ), onvermijdelijk. "Wellink wilde niet ingrijpen", zegt hij.
"Kies je voor een kleine of grote run", vat de UvA-professor de vraag samen waarvoor de DNB-bankier stond. Hij beantwoordt hem met: "Wellink koos voor een grote".
Van Wijnbergen wijst op een afspraak tussen DNB en Icesave dat de IJslanders niet meer dan EUR500 miljoen Nederlands spaargeld mochten aantrekken. Toen deze grens overschreden werd, greep DNB niet in. De schade was uiteindelijk "drie keer groter", stelt Van Wijnbergen.
Hij trekt de parallel met het opbreken van ABN Amro door het consortium waar onder meer Fortis deel van uitmaakte. DNB beroept zich op de waarschuwingen die zouden zijn geuit. "Maar als puntje bij paaltje komt, ga je akkoord", aldus Van Wijnbergen over de uiteindelijke goedkeuring.
Ook in het geval van DSB Bank was er volgens Van Wijnbergen te weinig oog voor de risico's en hebben "de juristen van DNB" zich vooral bezig gehouden met "afvinken" van regels. Van Wijnbergen, zelf ooit betrokken bij herstructureringen van banken in Oost-Europa, stelt dat een econoom snel kon zien dat de voorzieningen voor slechte leningen bij DSB te laag waren.
Directeur Coen Teulings van het Centraal Planbureau (CPB), ook gisteren door de commissie gehoord, wijst op de te "cosy" geworden relatie van de toezichthouder met de sector die ze overziet als een van hoofdoorzaken van de financiële crisis. De warme banden zouden hard optreden in de weg staan.
Een andere hoofdreden voor het ontstaan van de crisis is volgens Teulings scheefgroei in het financiele systeem, waarbij winst op risicovolle transacties wordt beloond met een bonus, terwijl verliezen worden afgewenteld op derden.
Gisteren trapte de 'onderzoekscommissie financieel stelsel', zoals ze voluit heet, af met een aantal openbare verhoren, die drie weken in beslag zullen nemen. Andere genodigden waren gisteren Bert Bruggink, bestuurder van de Rabobank, en Onno Ruding, oud-Citibank.
Deze week volgen onder meer Cees Maas, oud-ING Groep nv, en Gerrit Zalm, oud-minister van Financiën en de huidige chief executive van ABN Amro en Fortis Bank Nederland. In de weken die volgen verschijnen ook minister Wouter Bos van Financiën en Wellink.
Het onderzoek van de commissie wordt in twee delen uitgevoerd. In het eerste deel worden de oorzaken van de crisis in kaart gebracht. In het tweede deel van het onderzoek moet een oordeel worden geveld over het overheidsoptreden naar aanleiding van de crisis.
De commissie, die onder leiding staat van SP-er Jan de Wit, verwacht in het najaar van 2010 het onderzoek volledig af te ronden en rapport uit te brengen aan de Tweede Kamer.
