[Special] Kijkje in de keuken van een F1-teamarts

Binnen de Formule 1 zijn het meestal de coureurs en de teambazen die in het nieuws op de voorgrond staan; zelden horen we andere sleutelfiguren binnen een team. Nu geeft teamarts Riccardo Ceccarelli van Toyota eens een kijkje in zijn werk.

Het team van Toyota is een van de weinige Formule 1-teams dat zowel een fysiotherapeut als een dokter meeneemt naar evenementen. Dr. Riccardo Ceccarelli werd geboren in 1960 en leidt een groep van dokters, psycho- en fysiotherapeuten en sporttrainers in een trainingskliniek genaamd Formula Medicine in Italië. In die kliniek werden al honderden rijders onder de loep genomen, waaronder ook tientallen Formule 1-coureurs. Ceccarelli is al jaren de huisdokter van het Japans-Duitse team en doet onder andere een boekje open over hoe fit een F1-coureur moet zijn om het vol te houden.

Riccardo Ceccarelli - Teamarts Toyota (april 2009)

"Ik krijg met allerlei problemen te maken", vertelt Ceccarelli. "Ik heb een kleine apotheek bij me en ik behandel de teamleden zodat ze zo snel als mogelijk is kunnen herstellen en op hun best kunnen presteren." Bij grotere problemen beoordeelt de teamarts of er een ziekenhuis moet worden bezocht. In die situaties blijft hij bij de patiënt om te zorgen dat deze de beste zorg krijgt.

Racen in het hedendaagse Formule 1 vergt veel van een coureur. Hij moet op en top fit zijn om met de hitte en de fysieke druk op het lichaam tijdens een doorsnee Grand Prix om te gaan. "Er is geen andere sport in de wereld die vergelijkbaar is met de eisen die de Formule 1 stelt aan het hart", aldus Ceccarelli. "Het hartritme van een topcoureur kan gemiddeld 180 slagen per minuut zijn over de raceafstand van negentig minuten of meer. Dit is enorm, geen andere sport houdt het hartritme zo hoog voor zo'n lange tijd."

Mika Salo krijgt een hartfilmpje bij Riccardo Ceccarelli in de kliniek (november 2006)

"Daarbovenop is er veel spierarbeid voor het hele lichaam, zwaar werk voor de nekspieren om met de g-krachten om te gaan, een hoge belasting op benen en armen en grote lumbale kracht om het lichaam te stabiliseren. Een normaal persoon zou twee of drie ronden in een Formule 1-wagen kunnen rijden onder die spanningen voor hij fysiek niet verder kan gaan."

Naast het fysieke aspect vergt een race mentaal ook veel van een coureur. "De Formule 1 is een sport waarbij de hersenen de hele race hard moeten werken", aldus Ceccarelli. De arts vergelijkt het racen met sporten zoals tennis, boksen en schieten, waarbij men om de zoveel tijd een pauze heeft. Tijdens een race is zo'n pauze niet aanwezig. "Wanneer je de hersenen van een coureur in de Formule 1 vergelijkt met die van een gemiddeld persoon is de manier waarop deze werken compleet anders."

Gevraagd naar het effect van de warmte die een coureur normaal in de cockpit ervaart, zegt de teamarts van Toyota: "Als je koorts hebt, voelt je lichaam zwakker; net zoals een oververhitte motor minder goed werkt. Zodra een coureur onder hete omstandigheden moet werken, bijvoorbeeld in Bahrein, en je doet niets aan actieve verkoeling, dan gaat de lichaamstemperatuur omhoog. Het is te vergelijken met koorts en daardoor werken je hersenen, spieren en reacties minder goed. Zweten is de normale manier om je lichaam af te koelen en met dat zweet verlies je ook vocht. Dus in extreem warme omstandigheden voel je je niet alleen zwakker door de temperatuur maar ook door het verlies van vocht."

Allan McNish en Riccardo Ceccarelli in de kliniek (november 2006)

Het verliezen van lichaamsvloeistoffen heeft een groot effect tijdens een race. Een verlies van 2 % van je lichaamsgewicht aan vocht - dat is bij een gewicht van 60 kilogram iets meer dan een kilo aan zweet - resulteert al in verminderde psychische en fysieke prestaties. Coureurs kunnen tijdens een race tot wel drie kilo kwijtraken. En wanneer je 4 % van je lichaamsgewicht kwijtraakt, verlies je rond 40 % van je capaciteit op psychisch en fysiek gebied. Het is dus onder hete omstandigheden normaal dat een coureur wat minder presteert als er niets wordt gedaan om de effecten van de hitte te bestrijden.

"Kleine dingen kunnen als je ze samenvoegt behoorlijk effectief zijn", antwoordt Ceccarelli wanneer hem wordt gevraagd hoe de coureurs omgaan met het verlies aan vocht. "Drink allereerst veel water en hou altijd een fles vocht in de buurt. Dit is voornamelijk water, maar je kunt ook sommige mineralen toevoegen. Ten tweede moet je voorzichtig zijn met voeding."

"Het beste is om simpel voedsel te eten dat gemakkelijk verteert; fruit en groenten zijn de beste dingen om te eten", weet Ceccarelli. Als laatste is het voor de coureur van belang zo 'koel' mogelijk te zijn voor de race. Dat betekent dat er ijs in zijn helm wordt gestopt en de schoenen voor een race bijvoorbeeld in de vriezer verdwijnen. "Zodat hij, wanneer hij in zijn wagen stapt, niet al meteen oververhit raakt."

Het komende weekend staat de Grand Prix van Bahrein op het programma; traditioneel een race waar de hitte buiten en op de baan intens kan zijn, zo midden in de woestijn gelegen.