Wereldwijde noodtoestand vanwege nieuwe variant mpox virus

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de verspreiding van een nieuwe stam van het Mpox-virus uitgeroepen tot een wereldwijde noodsituatie. De nieuwe variant verspreidt zich momenteel in een verontrustend tempo in verschillende Afrikaanse landen. In het bijzonder is de Democratische Republiek Congo (DRC) zwaar getroffen, waar de uitbraak inmiddels is bestempeld als een “volksgezondheidsnoodsituatie van internationaal belang”.

Deze aankondiging markeert de tweede keer in drie jaar dat de WHO Mpox als een wereldwijde noodsituatie heeft aangemerkt. De nieuwe variant, bekend als Clade 1b, heeft zich dit jaar al verspreid naar 13 Afrikaanse landen, inclusief enkele waar eerder nog nooit Mpox-gevallen waren gemeld. Tot nu toe zijn er wereldwijd meer dan 15.600 gevallen geregistreerd en zijn er 537 sterfgevallen gerapporteerd.

Wat is Mpox en hoe herken je het?
Mpox, beter bekend als apenpokken, is een virale ziekte die voornamelijk voorkomt in centraal- en West-Afrika. Het virus werd oorspronkelijk geïdentificeerd in laboratoriumapen, wat leidde tot de oorspronkelijke naam. In 2022 besloot de WHO de naam te veranderen naar Mpox na klachten over de vermeende racistische en stigmatiserende connotaties van de oude naam.

De symptomen van Mpox omvatten meestal een huiduitslag of met pus gevulde blaasjes die twee tot vier weken kunnen aanhouden. De uitslag kan overal op het lichaam voorkomen, variërend van enkele plekken tot honderden laesies. Andere veelvoorkomende symptomen zijn koorts, koude rillingen, opgezwollen lymfeklieren, uitputting, spierpijn en ademhalingsklachten.

De nieuwe variant: gevaarlijker en moeilijker te herkennen
Hoewel Mpox vaak mild verloopt, kan het in sommige gevallen dodelijk zijn. De recent opgekomen Clade 1b-variant lijkt gevaarlijker en besmettelijker te zijn, vooral onder kinderen. Onderzoek in de oostelijke provincies van Congo laat zien dat deze variant aanvankelijk mildere symptomen veroorzaakt, vaak beperkt tot de genitaliën, waardoor het moeilijker te herkennen is in de beginfase. Jean Claude Udahemuka van de Universiteit van Rwanda waarschuwde eerder al dat Clade 1b "de gevaarlijkste van alle bekende varianten" is.

Behandeling en beschikbaarheid van vaccins
Op dit moment is er geen specifieke behandeling goedgekeurd voor Mpox-infecties. Voor de meeste mensen met een gezond immuunsysteem is ondersteunende zorg en pijnbestrijding voldoende om te herstellen zonder medische interventie. Er is wel een vaccin ontwikkeld dat bescherming biedt tegen het virus, maar dit is voornamelijk beschikbaar in Westerse landen. Afrikaanse landen, waar de nood het hoogst is, kampen met een groot tekort: er zijn slechts 200.000 doses beschikbaar, terwijl er minstens 10 miljoen nodig zijn.

De snelle escalatie in Afrika
Mpox is al decennia lang endemisch in delen van Afrika en werd voor het eerst bij mensen gedetecteerd in 1970 in de DRC. De nieuwe uitbraak van Clade 1b begon in september 2023 in de mijnstad Kamituga, waar het virus zich vooral onder sekswerkers verspreidde. Sindsdien zijn 96% van alle geregistreerde gevallen en sterfgevallen in de DRC vastgesteld. Het virus heeft zich echter ook naar 18 andere Afrikaanse landen verspreid, waaronder landen die voorheen geen Mpox-gevallen kenden.

Wereldwijde zorgen en oproepen tot actie
Ondanks dat de verspreiding van Mpox buiten Afrika grotendeels onder controle lijkt, met relatief weinig nieuwe gevallen in 2023 en 2024, roept de WHO op tot onmiddellijke actie. Maria Van Kerkhove, hoofd van de WHO-afdeling voor uitbraken, benadrukt het belang van een snelle en gecoördineerde reactie. "We willen niet dat de wereld toekijkt en afwacht. Het moment om in actie te komen is nu," aldus Van Kerkhove.

De wereldwijde aandacht en middelen lijken zich voornamelijk te richten op Westerse landen, maar experts dringen erop aan dat er meer steun nodig is voor Afrikaanse landen die momenteel de zwaarste klappen van de uitbraak ondervinden.