NVWA: Philip Morris en De Telegraaf over de schreef met 'unsmoke' advertentie

Tabaksfirma’s mogen geen reclame maken voor hun zogenaamde minder schadelijke rookalternatieven – ook niet als ze geen merknamen noemen. Dat stelt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit naar aanleiding van een advertentie van tabaksfirma Philip Morris in De Telegraaf. Philip Morris heeft zijn unsmoke-campagne intussen stopgezet. Zo valt te lezen bij TabakNee.

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) constateert een nieuwe ontwikkeling in ‘uitingen’ van tabaksfabrikanten, namelijk campagnes waarbij direct of indirect aandacht wordt gevraagd “voor (het onderzoek naar) een nieuwe generatie tabaksproducten en aanverwante producten die minder schadelijk voor de gezondheid zouden zijn dan het roken van tabaksproducten”. Dit staat te lezen in een recente factsheet van de NVWA, genaamd: ‘Onderzoek naar campagnes van de tabaksindustrie’. Het werd onlangs door demissionair staatssecretaris Paul Blokhuis aan de Tweede Kamer aangeboden met zijn ‘Kamerbrief tabak en alcohol’.

Paginagrote advertentie
De NVWA heeft enkele (inter)nationale campagnes voor tabaks- en aanverwante producten getoetst aan het reclameverbod voor tabak zoals vastgelegd in de Tabaks- en rookwarenwet. Aanleiding van dit onderzoek was een advertentie in De Telegraaf in mei dit jaar die veel stof deed opwaaien en waarover TabakNee eerder heeft bericht.

Het was een paginagrote advertentie van tabaksmultinational Philip Morris over de zogenaamd minder schadelijke alternatieven voor de traditionele sigaret. Reclamemaken voor tabak, e-sigaretten en verhitte tabak is verboden, maar Philip Morris dacht de regels slim te kunnen omzeilen door zich te beroepen op het recht op informatie. Onder dat motto bracht het bedrijf zijn ‘unsmoke-campagne’ onder de aandacht, zonder zijn product, de IQOS/Heets, in de advertentie te noemen. Philip Morris wilde naar eigen zeggen de “miljoenen Nederlanders die nog steeds roken informatie bieden”.

Misleidende campagne
De unsmoke-campagne van Philip Morris om zijn rokende klanten aan de IQOS te krijgen, wordt door de WHO misleidend genoemd en een ondermijning van het tabaksontmoedigingsbeleid. Tabaksfabrikanten vertellen hun potentiële klanten namelijk niet dat alternatieven als e-sigaretten en verhitte tabak ook veel schadelijke stoffen bevatten waarvan de gevolgen voor de gezondheid op langere termijn nog onbekend zijn. Bovendien kunnen de alternatieven door de claim dat ze minder schadelijk zouden zijn aantrekkingskracht uitoefenen op niet-rokers, lees jongeren, die zo toch verslaafd kunnen raken aan nicotine.

Verboden campagnes
Gezondheidsfondsen voor Rookvrij diende bij de NVWA een klacht in tegen de advertentie van Philip Morris in de wakkere krant van Nederland en zo is het balletje gaan rollen. Het blijkt dat die advertentie niet had gemogen; zowel De Telegraaf als Philip Morris heeft de regels overtreden. Dat geldt ook voor andere campagnes voor alternatieve rookproducten. “De NVWA concludeert dat deze campagnes te kwalificeren zijn als reclame voor tabaksproducten en aanverwante producten, ook wanneer in de campagne de merknaam van het tabaksproduct of aanverwant product niet wordt genoemd”, schrijft Blokhuis in zijn brief aan de Tweede Kamer. “De NVWA heeft als gevolg hiervan meerdere rapporten van bevinding opgesteld wegens overtreding van het reclameverbod door zowel de initiator van de uiting als het bedrijf dat de uiting toonde. De rapporten van bevindingen worden vervolgens beoordeeld ten behoeve van de boeteoplegging.”

Behalve in De Telegraaf, was de unsmoke-campagne in ieder geval ook te zien op platformen van de Amsterdamse lokale zender AT5.

Hoge boetes
De boetes voor fabrikanten, groothandelaren en importeurs lopen per overtreding op van € 45.000 tot € 450.000 bij recidive. Voor andere bedrijven variëren de boetes van € 450 tot € 4.500. Volgens het NVWA-factsheet zijn dit bedrijven “die verantwoordelijk zijn voor het realiseren van media-uitingen die in strijd zijn met het reclameverbod voor tabaksproducten en aanverwante producten.” Dat zijn dus de mediabedrijven die de gewraakte campagnes publiceren.

Unsmoke-website ‘gecensureerd’
Philip Morris heeft intussen de nodige boetes gekregen en eieren voor zijn geld gekozen. Op de unsmoke-website staat nu de volgende tekst: “Op 1 mei 2021 hebben wij een campagne gelanceerd met als doel een maatschappelijke en politieke discussie op gang te brengen over het recht op informatie voor volwassen rokers. De Nederlandse overheid is bij monde van de NVWA van mening dat wij niet mogen oproepen tot deze discussie en heeft ons hier meerdere boetes voor opgelegd. Wij zijn het daar fundamenteel mee oneens en hebben hiertegen dan ook bezwaar aangetekend. […] Om verdere torenhoge boetes te voorkomen zien wij ons op dit moment echter genoodzaakt om deze website te censureren.”

Van censuur is natuurlijk helemaal geen sprake wanneer de overheid ingrijpt wegens overtreding van een wettelijk vastgelegd reclameverbod. Blokhuis schrijft in zijn brief dan ook: “De NVWA zal dit soort campagnes blijven onderzoeken wanneer deze zich voordoen.”

Ondertussen laat het internet zien hoe machteloos een nationale wetgever is als het om dit soort zaken gaat, want vanuit Zwitserland blijft de internationale unsmoke-website gewoon online, net als het Instagram-account van de campagne en diverse YouTube-video’s.

IQOS ( Foto-Pixabay)