6 juni 1944 D-Day, een dag om bij stil te staan

Jippie

Dit jaar is het 77 jaar geleden dat D-Day plaatsvond. Met deze grootschalige landing op het strand van Normandië begon in de Tweede Wereldoorlog de bevrijding van West-Europa.

Wat gebeurde er op D-Day?
Veel mensen kennen de grote amfibische operatie op Normandië als D-Day. Maar de codenaam van de operaties 75 jaar geleden was Overlord. Om het collectieve geheugen op te frissen de belangrijkste feiten nog eens op een rijtje.

Bezet Europa
Duitsland had onder leiding van Adolf Hitler tussen 1939 en 1944 een groot deel van Europa bezet. Hitler heerste ruwweg tussen de Noordkaap in het noorden en de Pyreneeën in het zuiden, de Atlantische Oceaan in het westen en Moskou in het oosten.

Regeringen probeerden op verschillende manieren het bezette vasteland van Europa te bevrijden van de Duitse Nationaal-Socialisten (Nazi's). Het ging om het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en veel verdreven regeringen van (gedeeltelijk) bezette landen zoals Nederland, België en Frankrijk en Rusland (toen nog de Sovjetunie). Vanuit het oosten rukten de Russische legers op en vanuit het zuiden in Italië de Amerikanen en de Britten.

Atlantikwall
Hitler en zijn trawanten voelden op hun klompen aan dat er in het westen een invasie zou komen. Ze hadden immers aan het begin van de oorlog zelf plannen gehad om het Verenigd Koninkrijk door een invasie binnen te vallen. De Nazi's wisten alleen niet waar de geallieerden aan land zouden komen. Daarom bouwden ze van de Noordkaap tot aan de Pyreneeën een verdedigingsmuur van bunkers: de Atlantikwall.

Het plan
De geallieerden kozen voor een grote amfibische operatie, die het startsein voor de bevrijding van West-Europa moest worden. In Engeland werd een leger van 185.000 man verzameld dat moest oversteken naar Normandië, getransporteerd door een enorme vloot van 1.000 schepen. De invasie over zee werd voorafgegaan door bombardementen en luchtlandingstroepen.

Het merendeel van de deelnemende oorlogsschepen was Brits en Amerikaans. De invasievloot werd aangevuld met schepen van de Canadese, Franse, Griekse, Nederlandse, Noorse en Poolse marine.

De uitvoering
In de nacht van 5 op 6 juni 1944 daalden 3 luchtlandingsdivisies boven Normandië neer. De Amerikaanse 82nd en 101st op de westelijke flank van het landingsgebied en de Britse 6th in het oosten. Alles bij elkaar zo'n 20.000 man.

Over zee kwamen 185.000 man (6 divisies en de ondersteunende eenheden) naar Normandië. Het landingsgebied was 90 kilometer breed en verdeeld in 5 stranden. Van west naar oost:

  • Utah Beach: hier ging de 4e divisie aan land (VS);
  • Omaha Beach: 29ste en 1ste divisie (beiden VS);
  • Gold Beach: Britse 50ste divisie;
  • Juno Beach: Canadese 3de divisie;
  • Sword Beach: Britse 3de divisie.

De invasiemacht werd vanuit de lucht ondersteund door 10.000 vliegtuigen.

Vlak na middernacht landden bij Bénouville de eerste Britse luchtlandingseenheden van de 6de Luchtlandingsdivisie met 3 zweefvliegtuigen. Die eenheid moest de linkerflank van de invasiemacht dekken tegen Duitse pantserstrijdkrachten en een aantal bruggen bezet houden. Zo konden de Britten van de invasiestranden optrekken.

Bij Merville stonden 4 Duitse kazematten met 155 mm-geschut om invasiestrand Sword onder vuur te nemen. Daarom werd er een bataljon Britse para's ingezet om de bunkers in te nemen. Een afknapper was dat de kanonnen van een veel lichter kaliber waren dan gedacht.

Overal langs de kust deden zich dergelijke gevechten voor om de infanterie-eenheden de kans te geven de stranden te verlaten. Dat ging niet overal even voorspoedig voor de geallieerden. Bij Omaha Beach bijvoorbeeld misten de lucht- en zeebombardementen hun doelen, net als de raketbeschieting. Gevolg: de 29ste en de 1ste Divisie verloren duizenden militairen. Op de begraafplaats Colleville-sur-Mer liggen meer dan 9.300 Amerikaanse militairen begraven.

Nederlandse inbreng
Aan de invasie leverden ook Nederlandse militairen een bijdrage. De Koninklijke Marine deed mee met de kanonneerboten Hr.Ms. Flores en Hr.Ms. Soemba. Deze 2, bijgenaamd de terrible twins, namen Duitse stellingen onder vuur. Dat deden ze niet voor het eerst, want ook bij eerdere geallieerde landingen in 1943 in Italië werden ze ingezet.

Ook Hr.Ms. Sumatra speelde een rol bij de invasie van Normandië, zij het op een andere manier dan de kanonneerboten. De oude kruiser werd bij Arromanches tot zinken gebracht als onderdeel van een dam die een kunstmatige haven beveiligt. De geallieerden begonnen de dag na de landingen met het aanleggen van zogenoemde Mullberry-havens om de aanvoer van eenheden en materieel te vergemakkelijken.

De Marine Luchtvaartdienst was ook vertegenwoordigd. 320 Squadron voerde tijdens D-Day verschillende bombardementsvluchten uit.

De Prinses Irenebrigade van de landmacht maakte niet direct op 6 juni de overtocht naar het Europese vasteland. De eenheid zette op 8 augustus voet aan wal in Normandië, onder bevel van luitenant-kolonel Albert Cornelis de Ruijter van Steveninck. De brigade deed mee aan de strijd in Noord-Frankrijk. Op 26 augustus bevrijdde het Pont Audemer, tussen Rouen en Le Havre.