FOK!toen: In-A-Gadda-Da-Vida
Het is vandaag alweer 46 jaar geleden dat het legendarische album In-A-Gadda-Da-Vida van Iron Butterfly verscheen. Een album dat vooral bekend zou worden door het ruim 17 minuten durende titelnummer en dat tot de 40 bestverkochte albums aller tijden zou gaan behoren. In FOK!toen vandaag een terugblik op de totstandkoming van deze psychedelische parel en de impact op de hedendaagse muziekscene.
De vroege jaren
Voor het ontstaan van de band Iron Butterly moeten we terug naar het jaar 1966. Het voorgaande jaar hadden we voor het eerst kennis mogen maken met psychedelische klanken en bands met de meest exotische namen schoten als puntige kaalkopjes uit de grond. The Grateful Dead, The 13th Floor Elevators, Chocolate Telephone Pole, Black Moth Super Rainbow, The Peanut Butter Conspiracy en The Lollipop Shoppe zijn daar goede voorbeelden van. Ook Iron Butterfly was een band die we in één adem met voorgaande bands kunnen noemen. De groep werd in 1966 in San Diego opgericht door Doug Ingle (orgel + zang), Jack Pinney (drums), Greg Willis (basgitaar), Danny Weis (gitaar) en Darryl DeLoach (zang).
In de eerste jaren kende Iron Butterfly nogal wat bezettingswisselingen. Zo verlieten Willis en Pinney eind 1966 de band en werden vervangen door Jerry Penrod en Bruce Morse. Ook Morse zou de band alweer snel verlaten en werd opgevolgd door Ron Bushy (ex-Voxmen). Nadat eind 1967 de opnames voor het eerste album waren voltooid besloten ook Jerry Penrod, Darryl DeLoach en Danny Weis om de groep achter zich te laten. Om hun debuutalbum uitgebracht te krijgen moesten Ingle en Bushy op zoek naar nieuwe muzikanten voor Iron Butterfly.
Bij het verschijnen van de debuutelpee Heavy bestond Iron Butterfly uit Doug Ingle (zang + orgel), Erik Brann (gitaar, achtergrondzang), Lee Dorman (basgitaar, achtergrondzang) en Ron Bushy (drums). Het was ook rond deze tijd dat de groep een ontmoeting heeft met gitarist Jimmy Page, die op dat moment in The New Yardbirds speelde en op zoek was naar een nieuwe bandnaam. Page zou later in meerdere interviews erkennen dat het mede door de band Iron Butterfly kwam dat hij het idee kreeg voor de naam Led Zeppelin. De bands zouden elkaar weer ontmoeten in Fillmore East in New York bij de eerste Amerikaanse tournee van Led Zeppelin in 1968.
De Amerikaanse elpee van Iron Butterfly
In-A-Gadda-Da-Vida
Op 27 mei 1968 gaan de mannen van Iron Butterfly naar de Ultrasonic Studios in Hempstead, Long Island, New York, om daar opnames te maken voor hun tweede album. De mannen moesten nogal lang wachten voordat producer Jim Hilton in de studio aankwam en was daarom maar begonnen met het spelen van een soundcheck voor studiotechnicus Don Casale. Gelukkig was Casale zo slim om hier een opname van te maken, want de 17 minuten durende soundcheck zou het indrukwekkende titelnummer van de plaat worden, die op volle lengte op kant B van de elpee terug te vinden is.
De Franse elpee van Iron Butterfly
In the Garden of Eden
Over het ontstaan van de titel 'In-A-Gadda-Da-Vida' bestaan meerdere verhalen. Zo denken velen dat zanger Doug Ingle dronken was tijdens de opnames van het nummer en zodoende niet de precieze titel 'In the Garden of Eden' kon onthouden en er zodoende maar 'In-A-Gadda-Da-Vida' van had gemaakt. Op de her-uitgave van de elpee van Iron Butterfly uit 1995 komen we het ware verhaal tegen. Ingle was stoned en dronken toen hij de titel van het nummer voor het eerst aan Bushy vertelde. Deze schreef op wat hij kon opmaken uit het warrige taalgebruik van Ingle en zo werd In-A-Gadda-Da-Vida de titel van de plaat.
Met liedjes zoals 'Flowers and Beads' en 'Termination' was Iron Butterfly ook één van de grondleggers voor de Amerikaanse flower power-scene. Ook was het toetsenwerk van Doug Ingle, wiens vader organist in de kerk was, van grote invloed op het geluid van de band en doet ook meer dan eens denken aan de muziek van The Doors. Vooral bij 'In-A-Gadda-Da-Vida' en 'My Mirage' is dat goed te horen.
Toen de plaat op 14 juni 1968 in de Amerikaanse platenwinkels kwam te liggen was het een kaskraker van jewelste. De elpee zou de daaropvolgende twee jaar in de hoogste regionen van de album charts blijven rondzweven en ging uiteindelijk meer dan 30 miljoen keer over de toonbank. In-A-Gadda-Da-Vida was dan ook de allereerste elpee die de platina status zou behalen in de muziekgeschiedenis.
De Nederlandse single van In-A-Gadda-Da-Vida
In-A-Gadda-Da-Vida was daartegen ook de doodsteek voor Iron Butterfly die het immense succes van de plaat nooit meer zouden kunnen evenaren. Op Led Zeppelin IV na was In-A-Gadda-Da-Vida ook de bestverkochte elpee op Atlantic Records. De single van 'In-A-Gadda-Da-Vida' werd in diverse landen uitgebracht maar was het meest succesvol in Nederland, waar het liedje op 5 september 1970 in de Top 40 verscheen, waarin het acht weken zou blijven staan en tot de zevende plaats zou weten te klimmen.
Het album
Kant A:
1. Most Anything You Want
2. Flowers and Beads
3. My Mirage
4. Termination
5. Are You Happy
Kant B:
1. In-A-Gadda-Da-Vida
Een Nederlandse her-uitgave van de single
De single
Van de single van 'In-A-Gadda-Da-Vida' bestaan diverse uitvoeringen. De meest bekende single is de versie van 2 minuten en 53 seconden. In Nederland verscheen echter een single met een edit van 4 minuten en 14 seconden. Ook bestaat er nog een single met een uitvoering van 5 minuten en 4 seconden.
Nog een Nederlandse her-uitgave van de single
Ook komen we 'In-A-Gadda-Da-Vida' in meerdere lengtes op verzamelalbums tegen. Zo staat op de verzamelelpee Pop Classics 2 op EVA Records een versie van 'In-A-Gadda-Da-Vida' van 10 minuten en 26 seconden. Ook kennen we dit hypnotiserende stuk muziek uit de ijzingwekkende finale van de film Manhunter en zo komen we dan ook een 8 minuten en 20 seconden durende versie van het nummer tegen op de soundtrack van deze geweldige film.
De langste versie van 'In-A-Gadda-Da-Vida' zou in 1969 op hun live-album verschijnen en klokt af op precies 19 minuten.
De Covers
In 1980 brengt de discoband Boney M. de single 'Children of Paradise' uit. Op de achterkant van de single treffen we het nummer 'Gadda-Da-Vida' aan. De single zou in Duitsland de 11e plaats halen in de hitlijsten maar in Groot Brittannië was het hun minst succesvolle single en kwam niet verder dan de 66e plaats in de Top 100.
Op de 12" maxisingle was 'Gadda-Da-Vida' de A-kant van de plaat en was in menig discotheek en drive-in show in een stomende remix van 9 minuten te horen. In Japan zou Boney M met 'Gadda-Da-Vida' wel een hit scoren. Alleen in Frankrijk werd de plaat met de correcte titel uitgebracht: 'In-A-Gadda-Da-Vida'.
Boney M.
De single van Boney M zou ook voor de nodige ophef zorgen omdat al snel bekend werd dat geen van de originele leden van de groep op de plaat te horen waren. Nu weten we dat Boney M, net als Far Corporation ('Stairway To Heaven') en Millie Vanilli, het geestenkindje was van de Duitse producer Frank Farian, maar dat was in die tijd nog een publiek geheim. Je kunt je voorstellen dat nogal wat mensen zich bedrogen voelden toen het wereldschokkende nieuws naar buiten kwam. Gelukkig zou het niet tot openbare platenverbrandingen of andere bloedige protesten leiden.
De meest brute uitvoering van 'In-A-Gadda-Da-Vida' komen we in 1987 tegen op de soundtrack van de film Less Than Zero. Niemand minder dan de epische metalband Slayer beukt de pannen van het dak met hun versie van het nummer van Iron Butterfly.
De soundtrack van Less Than Zero
Ook van de band Blind Guardian verschijnt in 2006 een uitvoering van 'In A Gadda Da Vida' op hun Fly-EP.
Een andere uitvoering van die ook zeker op FOK! door velen zal worden gewaardeerd is de uitvoering van niemand minder dan Bart Simpson. In de episode Bart Sells His Soul zien en horen we hoe het lied wordt verbouwd tot een stevig stuk gospel getiteld 'In the Garden of Eden'.
