De teloorgang van een koninkrijk
Afgelopen zaterdag 5 september zou Freddie Mercury 63 jaar zijn geworden als hij niet in 1991 was overleden aan complicaties ten gevolge van AIDS. Freddie was de zanger en boegbeeld van Queen en met hem is in feite Queen overleden. Ik weet nog hoe ik op 23 november 1991 op teletekst las dat hij via een persbericht bekend had gemaakt dat hij AIDS had. De geruchten waren er al een hele tijd, nu was het officieel. Ik zou zijn geboortedag waarschijnlijk totaal vergeten zijn als ik niet toevallig twee dagen eerder een DVD van Queen had gezien van een concert uit 2008 in de Oekraïne.Samen met een schoolvriend had ik ooit een lange, koude nacht doorgebracht, wachtend op kaarten voor een Queen concert in het portiek van De Nieuwe Muziekhandel in de Leidsestraat in Amsterdam. Dat was de plek in Amsterdam waar je concertkaarten kon kopen. De winkel was gespecialiseerd in klassieke muziek, maar stond vooral bekend als verkooppunt van concertkaarten. Als je daar vroeg genoeg was op de dag van de verkoop dan was je zeker van kaarten, een prima systeem. Wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Dit was lang voordat de postkantoren besloten dat zij dat min of meer exclusief gingen doen. Een drama van de bovenste plank. Daar moest je ook in de rij gaan staan, maar vervolgens moest de beambte via een computer de kaarten bestellen en die werden dan ter plekke uitgeprint. De meesten deden dat niet op een efficiente manier zodat je nooit zeker was van kaarten, tenzij je de eerste was. Net zo'n fiasco als dat nu via internet met Ticketmaster vaak het geval is bij grote concerten. Wie het eerst komt, die legt de site plat.
Maar zo was het vroeger niet. De Nieuwe Muziekhandel had voorgedrukte kaarten in de winkel liggen. Ze waren er, ze lagen binnen op je te wachten. Je wist dat alleen de voordeur en de mensen voor je in de rij tussen jou en de kaarten stonden. Als je dus vroeg genoeg was, dat betekende vaak 's nachts of 's morgens erg vroeg voor de deur gaan staan/zitten/liggen, dan had je je kaarten. Heel wat nachten heb ik daar doorgebracht. Heel wat typische Amsterdammers heb ik daar voorbij zien komen, met vaak dezelfde vraag "Wat doen jullie hier?" Zelden ging er iemand met het juiste antwoord verder. Het was altijd een mooi moment als je de stad zag ontwaken. De eerste trams gingen rijden, het werd langzaam licht, de winkeliers openden hun winkels. Dan wist je het, nog even en de verkoop begint. Nooit ben ik daar zonder de gewenste kaarten vertrokken.
Op 13 juli 1985 was Live Aid. De dag erna zouden we met zeven schoolvrienden op Interrail gaan. Een maand lang met de trein door Europa touren. De 13e verzamelden we bij één van ons om vast in de stemming te komen en naar Live Aid te kijken. Iedereen daar hield wel van Queen, maar ik en die eerder genoemde vriend waren de grootste fans. Gespannen zaten we te wachten tot Queen kwam. De twintig minuten die ze speelden overtrof onze stoutste verwachtingen. Wat waren ze goed! Na afloop zeiden we tegen elkaar "als ze op tournee gaan dan gaan we er heen."
Niet lang daarna was het zover. Op 11 juni 1986 zouden ze spelen in de Leidse Groenoordhallen. Wanneer de voorverkoop plaats vond weet ik niet meer. Het was een aantal maanden voor het concert, dus winter of voorjaar. In elk geval was het erg koud, dat weet ik nog wel. Samen met vele andere brachten we de nacht voor de deur van De Nieuwe Muziekhandel door. Wij waren één van de eersten rond tien uur 's avonds en konden nog in het portiek zitten, uit de wind. Na ons kwam er een hele tijd niemand. Pas halverwege de nacht kwamen de volgende en daarna ging het snel. Maar wij zaten vooraan, wij wisten dat we onze kaarten hadden.
Het concert was onvergetelijk. Vanaf de eerste tonen totdat het zaallicht aan ging na afloop was het één groot feest. Een show zoals alleen Queen dat kon. Bombastisch, meeslepend, een groots spektakel met een fantastische lichtshow. Een show zoals zovelen die ze gemaakt hebben en waar ze alle werelddelen mee veroverd hebben. Met fenomenale toeschouwersaantallen en prestaties die destijds records braken. 131.000 man in Sao Paulo, een tour door Zuid-Amerika, de eerste grote rockband die in het toenmalige Oostblok (Hongarije) optrad en waar de show werd gefilmd met alle 35mm camera's die in het land aanwezig waren.
"Volgende keer weer" was de afspraak. Er zou geen volgende keer meer komen. De vriendschap verwaterde en dit zou ook de laatste tour van Queen zijn. Freddie had geen zin meer om te touren. Ze zouden nog wel doorgaan met platen maken. Later zou bekend worden waarom, Freddie had AIDS en wilde zijn lichaam sparen van de slopende tournees. Op 24 november 1991 overleed hij.
Op 20 april 1992 was er een herdenkingsconcert voor Freddie. De overgebleven leden van Queen speelden hun bekendste nummers met andere muzikale grootheden, waaronder The Who, Guns 'N Roses en Elton John. Net als Queen bij Live Aid enorme indruk maakte was het nu George Michael die indruk maakte en veruit de beste zanger was. Al snel kwamen er geruchten dat hij de nieuwe frontman zou worden. Het is nooit gebeurd. In 1995 werd er nog een laatste tot CD aangelengde EP met "nieuw" materiaal uitgebracht en in 1997 volgde nog een single. Bassist John Deacon vond het mooi geweest. Zonder Freddie geen Queen en hoefde het voor hem niet meer. Brian en Roger mochten van hem doorgaan met Queen.
Dat deden ze ook. Sinds Freddie's dood is er een constante, overbodige stroom aan greatest hits achtige compilaties. De laatste telg van deze familie komt in november uit. Om er voor te zorgen dat de echte fans, die alles al tien keer hebben, hier ook geld aan gaan besteden worden er extra luxe special editions uitgegeven met commentaar van Brian en Roger en een boek. Best wel leuk, maar het riekt toch heel erg naar geldklopperij. Net als de her-uitgave van alle CD singles.
Behalve de CD en DVD uitgaves gaan ze ook weer optreden. In het begin van deze eeuw doen Brian en Roger een aantal verrassings optredens, waaronder die op Koninginnedag 2002 op het Museumplein in Amsterdam. Als zangeres trad Trijntje Oosterhuis op. Het was geen Queen, al was het wel weer machtig om die twee te zien spelen. Er waren weer geruchten dat ze een nieuwe band zouden vormen, tesamen met Robbie Williams. Het zou interessant zijn om te zien wat dat geworden was, want Robbie is net zo extravagant op het podium als Freddie. Maar net als eerder met George Michael ging dit niet door.
In plaats daarvan komt het besluit om met Paul Rodgers, voormalig frontman van Free en Bad Company, op tournee te gaan onder de naam Queen + Paul Rodgers. Paul is de volslagen tegenpool van Freddie Mercury. Hij heeft niet die fantastische stem, al zijn er weinig die daar aan kunnen tippen, zijn podium act komt in principe neer op het bij de microfoon standaard staan en cool zijn. Dit terwijl Freddie zelden langer dan vijf seconden stil stond en over het hele podium te vinden was.
Ze nemen een (middelmatige) CD op en gaan daarna in 2008 voor de tweede keer op tournee in Europa. De start van de tournee is een concert op het vrijheidsplein in Kharkov in de Oekraïne. Het concert is een benefiet om aandacht te vragen voor het grote aantal HIV infecties in het land. De registratie hiervan is op de eerdergenoemde DVD vastgelegd. Daarop blijkt duidelijk dat Queen niet meer is wat het was. Toegegeven het is een concert in de Queen traditie: meer dan 350.000 mensen zien het concert op het immense plein en meer dan 20 miljoen zien het op TV. Maar de band is niet meer zo goed.
Het wordt pijnlijk duidelijk dat de bandnaam aangeeft dat het eigenlijk twee afzonderlijke artiesten zijn die op het podium staan: Queen en Paul Rodgers. Het is geen eenheid. Brian en Roger lijken de grootste vreugde te hebben als ze samen en later met de rest van de muziekanten op het podium staan. Paul is daar niet bij en je mist hem ook niet. Het is treffend dat het hoogtepunt van de show de drum solo van Roger Taylor is. Gezeten op de punt van de loopbrug die van het podium het publiek in gaat begint hij met een bass- en snare-drum en gaandeweg wordt een compleet drumstel rond hem opgebouwd. Dat zou Freddie niet hebben laten gebeuren. Als zanger was hij degene die de aandacht naar zich toe trok.
Wat ook duidelijk wordt is dat Brian May ouder wordt. Hij is niet meer in staat om de snelle noten te spelen die hij vroeger speelde. Hij slaat er wel eens één over en verlengd andere om dat op te vullen. Er staat zelfs constant een tweede gitarist op het podium. Iets wat vroeger ondenkbaar was. Naarmate een mens ouder wordt worden zijn gewrichten stijver, dus het is begrijpelijk dat Brian niet meer kan wat hij vroeger kon. Meerdere gitaristen zullen dit probleem hebben. Het is te begrijpen dat ze er iemand naast hebben gezet die de gaten die hij laat vallen opvult. Alleen gevoelsmatig doet dit afbreuk aan de erfenis van Queen en dat doet pijn bij iemand die meer dan 35 jaar fan is.
Had Freddie nog geleefd en hadden ze allemaal nog opgetreden dan was het anders geweest. Dan was het goed, want de band was samen ouder geworden. In de woorden van Freddie tijdens één van de concerten in 1986 "Not bad for four aging Queens". Als zij er plezier in hebben moeten ze uiteraard doen waar ze zin in hebben. De samenwerking met Paul Rodgers is inmiddels beeïndigd, wat me geen slecht besluit lijkt. Het gevoel bij mij is dat John Deacon ruim tien jaar terug de beste keus gemaakt heeft. Zonder Freddie geen Queen.
