Plat Haags: Referendabel

Jemig Tijl. Macht corrumpeert. Dat is heftig wakker worden. De hond heeft in je pantoffels gekotst.

Telkens blijven we hopen dat we net op die ene politicus hebben gestemd die daar wat minder last van zal hebben. Die door het werkklimaat nou eenmaal meegezogen wordt in het systeem. Die met zijn ponem op de buis toch best wel een indruk achterlaat alsof hij op een echo van integriteit draait.

Dat macht kan corrumperen komt omdat wij als stemvee die macht naar de politici toeschuiven, in de ijdele hoop dat er netjes mee omgegaan wordt. Hoe naief zijn we dan... De hele geschiedenis braakt de ene na de andere bloedige oorlog uit, begonnen door dit soort baasjes, maar we blijven gedreven op zoek naar die ene verlichte despoot en sluiten ons graag aan bij de fanclub.

Natuurlijk is er bij de Bijlmer gesjoemeld. Zijn de vakantiekiekjes uit Joego ontwikkeld in accuzuur. Is er geen spatje bewijs dat Saddam een helse massamoordenaar was (alhoewel...). Eerst wilde ik dat ook niet zien, ik wilde veiligheid en intelligentie vinden als ik naar 'mijn' bestuur keek, dat sliep zo lekker zorgeloos. Totdat ik iets te vaak moest vergaderen over politieke besluiten die van invloed waren op mijn werkomgeving, en de Paarse ambtenarigheden leerde kennen.

En weet je Tijl, het is geen groot complot. Er zitten niet een paar enge rechtse witte dikke mannen met kleine plassers aan lange touwtjes te trekken. Het is gewoon onze natuur als mensjes. We willen graag een state of mind hebben waarin we ons veilig wanen, en besteden dat uit aan diegenen van wie we denken dat ze hun verkooppraatjes ook waar zullen maken. Nou hebben politici helaas de naam niet altijd even helder te spreken en/of trouw te zijn aan de door hun geponeerde voorstellen waarmee ze de vierjaarlijkse stoelendans ingaan.

Dat zie je vaak op tv voorbijkomen, mensen met een verdacht hoge sociale intelligentie die boos de lens in kijken, bedrogen als ze zich voelen door verkiezingsbeloften die al voor de zevende achtereenvolgende keer niet waargemaakt zijn. En toch maar blijven vertrouwen op dat systeem dat 'democratie' wordt genoemd, maar eigenlijk een particratie is.

En daar zit 'm de kneep. Wil je af van dat domme, listige feit dat elk mens dat tegen succes aanloopt verdere plannen gaat maken voor werelddominantie en meent dat zijn/haar fantasie daarin moreel normerend mag zijn, dan zit er niks anders op dan dat mentale corruptierisico zo laag mogelijk te maken. Hoe doe je dat? Met echte democratie. Referenda.

Oh nee, daar gaat de veiligheid, daar gaat de economie, daar gaan mijn mooie linkse idealen. Als andere mensen zich ermee gaan bemoeien komt het nooit meer goed, alleen de politici waarin ik vertrouwen heb zijn geschikt voor dit werk. Ik stem gewoon mijn hele leven lang op GroenLinks, en ookal regeren ze nevah nooit niet, dan heb ik in ieder geval de knusse comfortabele hoop kunnen koesteren dat het ooit had kunnen gebeuren.

Terwijl de oplossing zo simpel is.

We hebben het steeds over een 'kenniseconomie' als de pijler van onze welvaart, waarom dan geen 'kennisdemocratie' als pijler van slim bestuur? Referenda die uitgeschreven worden voor een bepaalde doelgroep. Mensen die verstand van het beleidsterrein hebben gaan zich ertegenaan bemoeien, nitwits worden gepasseerd. Net zoals je een rijbewijs moet halen kun je dan een 'stembewijs' scoren, netjes verdeeld over allerlei vakgebieden. Sommige referenda -bijvoorbeeld over een verenigd Europa- zijn algemeen, andere zijn weer toegespitst op economische vraagstukken en mogen alleen door mensen met inhoudelijke kennis afgewogen worden.

Wat bereik je daarmee? Politici kunnen zich niet meer verstoppen in het pluche, ze kunnen zo door een aantal slimmerikken in het land afgetroeft worden. Het maakt mensen verantwoordelijke burgers, ze moeten donders goed nadenken waarom ze voor of tegen iets stemmen. Ze kunnen blunderende ministers naar huis sturen, maar bovenal: het verwatert de centrale macht.

En daarmee verwatert de corruptie.

Wil je een snelle test of iemand geschikt is om naast het vierjaarlijkse stoelendansje ook voor het echie te stemmen? Zet haar/hem op een krukje in de testkamer, start een cd van Dries Roelvink, en als er een domme grijns verschijnt en de beide vuisten gaan naast het hoofd met omhooggestoken worstewijsvingers om en om ritmisch gaatjes in de lucht prikken druk dan op de knop van het valluik in de vloer.

En daaronder ligt natuurlijk een zacht matrasje, en staat een glaasje prik om van de schrik te bekomen. We halen zelfs het bordje met 'uitgang' niet weg, hoe verleidelijk ook.