Rus wil brein uploaden en onsterfelijk worden

De Russische internetmiljonair Dmitry Itskov besteedt een deel van zijn fortuin aan een opmerkelijk project. Hij wil het menselijk brein naar een computer kunnen uploaden om op die manier onsterfelijk te worden, schrijft de BBC.

Itskov heeft er een organisatie genaamd 2045 Initiative voor opgericht. De 35-jarige Rus wil de klus namelijk binnen 30 jaar klaren, of in ieder geval voordat hij zelf het loodje legt. "Het ultieme doel is iemands persoonlijkheid in een compleet nieuw lichaam over te zetten."

Neurowetenschapper Randal Koene, wetenschappelijk directeur van de 2045 Initiative, geeft toe dat het een extreem lastige doelstelling is, maar volgens hem geen onmogelijke. Het houdt het decoderen in van het zogeheten connectoom, de verbindingen tussen de ruwweg 86 miljard neuronen die het menselijk brein bevat. Maar dan ben je er nog niet.

Mysterie
"De uitdaging is hoe je van het fysieke substraat van die verbonden zenuwcellen de stap maakt naar onze mentale wereld, onze gedachten, onze herinneringen, onze gevoelens", zegt neurobioloog Rafael Yuste van de universiteit van Columbia. Dat mysterie, volgens Yuste een van de grootste in de wetenschap, is nog lang niet opgelost. Bovendien is er nog geen bewijs dat alles wat ons maakt tot wie we zijn, is te herleiden tot wat er in de hersenen gebeurt.

Maar het is vooralsnog een redelijk uitgangspunt, ook voor neurowetenschapper Ken Hayworth van onderzoeksschool Janelia. Die werkt momenteel aan het uitstippelen van de verbindingen in muizenhersenen, maar waarschuwt wel dat dit voor een vliegenbrein al twee jaar in beslag neemt.

Met de theorie is Hayworth het echter eens. "Op dezelfde manier dat mijn computer met enen en nullen werkt, maakt het me niet uit zolang die enen en nullen maar op de volgende computer terechtkomen, en met mij zou het hetzelfde moeten zijn. Het kan me niet schelen als mijn connectoom in dit fysieke lichaam is geïmplementeerd of in een computer die een robot bestuurt."

Vreemde taal
Met al die verbindingen in kaart ben je er echter nog steeds niet. Er zijn immers ook nog de activatiepatronen van de neuronen in de tijd, in de vorm van elektrische stroompjes. Voor een heel simpel organisme, de hydra, is Yuste evenwel bezig om dat te meten. Het voordeel is dat je er niet eerst het connectoom voor nodig hebt. "Maar we hebben nog geen idee wat die patronen betekenen. Het is te vergelijken met het luisteren naar een gesprek in een vreemde taal."

Neurowetenschapper Miguel Nicolelis van Duke University denkt dan ook dat de Russische miljonair zich een hopeloos doel heeft gesteld. "Je kan intuïtie niet coderen, je kan esthetische schoonheid niet coderen, je kan liefde of haat niet coderen. Het is onmogelijk dat het menselijk brein ooit tot een digitaal medium zal worden gereduceerd. Dat soort complexiteit tot een algoritmisch proces reduceren kun je simpelweg vergeten."

Itskov laat zich niet uit het veld slaan en is al bezig zijn oneindige leven te plannen. "De volgende paar eeuwen stel ik me voor verschillende lichamen te hebben, eentje in de ruimte, een ander een soort hologram, en mijn bewustzijn gaat gewoon van het ene naar het andere lichaam."

Waar ben ik?
Stel echter dat Itskov zijn zin krijgt, en zijn brein/persoonlijkheid inderdaad in een computer terecht komt. Dan is hij vermoedelijk alsnog de klos en zal hij uiteindelijk gewoon sterven. Een gedachte-experiment dat dit laat zien werd 35 jaar geleden door de Amerikaanse filosoof Daniel Dennett uitgewerkt, als kort verhaal in zijn boek Brainstorms.

Het probleem is in het kort dat er na het moment van de data-overdracht twee instanties van Itskov zijn. Die zullen allebei in ruimte en tijd moeten functioneren. Zolang ze synchroon lopen zijn deze weliswaar niet van elkaar te onderscheiden, maar zelfs dan is Itskov hooguit gekloond. De kloon heeft dan misschien het eeuwige leven, maar Itskov 'zelf' niet.

Zie hieronder voor een B-filmachtige maar amusante weergave van Dennetts verhaal 'Where Am I?', met de auteur zelf in de hoofdrol (en vergeef de ietwat belabberde beeldkwaliteit).